Σε λίγο μέρες η Σύνοδος των Πρυτάνεων των ΑΕΙ της χώρας ετοιμάζεται να επικυρώσει και να στείλει στο ΥΠΕΠΘ ένα κείμενο θέσεων, (το οποίο εισηγούνται οι πρυτάνεις του Αριστοτέλειου, του Δημοκρίτειου, του Πάντειου και του Πανεπιστημίου Πειραιά), με θέμα τη "διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ΑΕΙ". Το συγκεκριμένο κείμενο όσο και η γενικότερη στάση της Συνόδου των Πρυτάνεων είναι απαράδεκτο, από πολλές πλευρές. Επικυρώνει και δίνει εύσημα διαλόγου στην κυβέρνηση από τη μία, ενώ παράλληλα συμβάλλει και πριμοδοτεί την υλοποίηση των αντιδραστικών επιλογών της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) στην εκπαιδευτική πολιτική.

Ο λόγος περί "αυτοτέλειας" που γίνεται την τελευταία περίοδο υπαγορεύεται από τις εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας την 1η Αυγούστου του '97, όπου ανάμεσα στα άλλα (ΠΣΕ, "ενιαίο λύκειο", κατάργηση επετηρίδας) αναφέρει ότι το "όραμα" της κυβέρνησης για τα πανεπιστήμια του επόμενου αιώνα θα πρέπει να πατήσει σε μια άλλη πραγματικότητα στα ιδρύματα αυτά που θα βασίζεται στο δίπολο ευέλικτος σχεδιασμός - αξιολόγηση της αποδοτικότητάς τους.

Οι πρυτάνεις (με υπαγόρευση της κυβέρνησης όπως θα δούμε παρακάτω) απαιτούνε την αποδέσμευση από το δημόσιο λογιστικό σύστημα και την πλήρη ελευθερία κινήσεων σε όλα τα ζητήματα που έχουν σχέση με τα ΑΕΙ. Επίσημη δικαιολογία είναι η παρέμβαση του υπουργείου μέσα από το δημόσιο λογιστικό και η γραφειοκρατία, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την παραβίαση στην πράξη του συντάγματος της χώρας που δίνει στα πανεπιστήμια πλήρη αυτοτέλεια. Οι πρυτάνεις, λοιπόν, αντί να απαιτήσουν (και να στηριχτούν σε αυτή τη μάχη στο φοιτητικό και εργατικό κίνημα) την αύξηση των δαπανών για την πλήρη κάλυψη των αναγκών από τον κρατικό προϋπολογισμό, το σταμάτημα από πλευράς υπουργείου των όποιων παρεμβάσεων, προτείνουν την αποδέσμευση των ιδρυμάτων από το δημόσιο, κάτι που σημαίνει την ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση των λειτουργιών τους. Πιο συγκεκριμένα:

1. Οι πρυτάνεις όχι μόνο οικονομική αυτοτέλεια δεν προωθούν, αλλά την πλήρη εξάρτηση των πανεπιστημίων από τους στόχους και τις επιδιώξεις του κεφαλαίου. Ενα πανεπιστήμιο, για να έχει οικονομική αυτοτέλεια, πρέπει να διαθέτει οικονομικούς πόρους. Για τους πόρους όμως οι πρυτάνεις προτείνουν τα εξής:

α. Δεν απαιτούν γενναία αύξηση των δαπανών από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά εύχονται να υπάρξουν, "εφ' όσον η πολιτεία εξακολουθεί να πιστεύει στη δημόσια και δωρεάν παιδεία... ". Δεν τους στεναχωρεί όμως απ' ό,τι φαίνεται αν δεν αυξηθούν οι δαπάνες, καθώς υπάρχουν και οι "εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης" και προτείνουν μάλιστα τις ακόλουθες: ελεημοσύνες του"εθνικού κεφαλαίου παιδείας", χορηγίες, δίδακτρα, παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες, αξιοποίηση της περιουσίας των ιδρυμάτων από ΝΠΙΔ (ένα κραυγαλέο παράδειγμα τέτοιας "αξιοποίησης" είναι το σπίτι του Α. Σβώλου στην οδό Αριστοτέλους, ιδιοκτησία του ΑΠΘ, το οποίο ενοικιάζεται σε οίκο ανοχής). Με δύο λόγια οι πρυτάνεις προτείνουν τη λειτουργία των ΑΕΙ, της περιουσίας του ελληνικού λαού, με τους όρους της αγοράς, την πλήρη εμπορευματοποίηση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών λειτουργιών τους.

β. Η χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό θα γίνεται σύμφωνα με "την απόδοσή του, η οποία θα κρίνεται με διαδικασίες εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης" και θα αξιολογείται το "εκπαιδευτικό - ερευνητικό έργο και η απόδοση της διοικητικής οργάνωσης". Με δυο λόγια, ανάλογα με το κατά πόσο τα ιδρύματα θα συμμορφώνονται στη γενική πολιτική της κυβέρνησης και της ΕΕ, θα εναρμονίζονται με τις επιταγές της πλήρους υποταγής στο μεγάλο κεφάλαιο, ανάλογα και θα χρηματοδοτούνται. Οι πρυτάνεις συνεπώς αποδέχονται πλήρως την κατηγοριοποίηση των ιδρυμάτων, το διαχωρισμό τους σε "καλά" και "κακά", η οποία θα φτάνει μέχρι και τη "δυνατότητα κατάργησης μη αποδοτικών τμημάτων".

γ. Οι εκπαιδευτικές - ερευνητικές λειτουργίες, όπως και ο οικονομικός προϋπολογισμός και η κρατική χρηματοδότηση, θα εκτελούνται με τη μορφή σύμβασης πανεπιστημίου - κράτους. Δηλαδ,ή σε τελική ανάλυση, το κράτος δε θα έχει καμία ευθύνη και υποχρέωση απέναντι στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας, αλλά σαν ένας τρίτος θα αξιολογεί και επιλεκτικά θα υπογράφει συμβάσεις έργου, όπως κάνει με τους εργολάβους στα δημόσια έργα!!!

Είναι προφανές ότι αυτό το μοντέλο λειτουργίας των ΑΕΙ, όχι μόνο δεν κατοχυρώνει τη συνταγματική τους αυτοδιοίκηση, αλλά αντίθετα μεγαλώνει την εξάρτησή τους τόσο από το κράτος και την κυβερνητική πολιτική, όσο και από το κεφάλαιο. Με δυο λόγια θα χαθεί κάθε είδους δυνατότητα των πανεπιστημίων να χαράσσουν αυτοτελώς την εκπαιδευτική και ερευνητική πολιτική τους. Επιπλέον, ο συγκεκριμένος τρόπος λειτουργίας είναι αντισυνταγματικός, καθώς δε συμφωνεί με το πνεύμα του άρθρου 16 του Συντάγματος που προβλέπει ότι η ανώτατη εκπαίδευση είναι δημόσια περιουσία, της οποίας όλη η δραστηριότητα πρέπει να προωθεί κοινωνικά ωφέλιμους σκοπούς.

2. Οι πρυτάνεις προτείνουν την ένταση των ταξικών φραγμών. Σε μια περίοδο που μεγαλώνει η φτώχεια, που όλο και περισσότεροι φοιτητές αναγκάζονται να δουλεύουν, προτείνουν τον περιορισμό των άσκοπων δαπανών για σίτιση και στέγαση, την αφαίρεση της φοιτητικής ιδιότητας, όσων δεν έχουν πάρει το πτυχίο τους μέσα στο όριο των ετών φοίτησης αυξημένο κατά 50 % (6 χρόνια για τις σχολές 4ετούς φοίτησης), ενώ αφαιρούν το δικαίωμα από ένα φοιτητή να δηλώσει μάθημα αν το "χρωστάει" για περισσότερο από 2 χρόνια.

Οσοι χάνουν τη φοιτητική ιδιότητα θα πρέπει να πληρώνουν δίδακτρα, ενώ στα πλαίσια της "καλώς νοούμενης ανταγωνιστικότητας" οι μεταπτυχιακές σπουδές θα είναι επί πληρωμή, "σε συνάρτηση με την ποιότητα και το κύρος του παρεχόμενου τίτλου"!

Την ίδια στιγμή που οι ίδιοι οι πρυτάνεις δε θεωρούν αλόγιστους τους παχυλούς μισθούς που παίρνουν από τον οβολό του φορολογούμενου πολίτη (χώρια τους άλλους δηλωμένους και άδηλους πόρους τους) απεργάζονται το πώς θα στερήσουν το δικαίωμα στη γνώση από τα παιδιά του, ευθυγραμμιζόμενοι πλήρως με τις οδηγίες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, για εκδίωξη των κοινωνικά αδύναμων φοιτητών από το πανεπιστήμιο, προκειμένου να εξωθηθούν στην κατάρτιση. Πρόκειται για την ίδια πολιτική των φίλτρων και των φραγμών που προωθείται στο λύκειο. Στο ίδιο κείμενο συμφωνούν με τις γενικότερες επιδιώξεις ανατροπής των εργασιακών σχέσεων και προτείνουν να συνδεθεί ο μισθός με την παραγωγικότητα των εργαζομένων στα ΑΕΙ, όπως και η πρόσληψη εργαζομένων με ελαστικές εργασιακές σχέσεις. Προφανώς, κατά τους συντάκτες του κειμένου, οι φοιτητές είναι τεμπέληδες, οι εργαζόμενοι χαραμοφάηδες και γενικώς όλοι, εκτός από τους ίδιους, δεν κάνουν καλά τη δουλιά τους.

3. Στα πλαίσια του αντιδραστικού ρόλου που προδιαγράφουν για τα πανεπιστήμια, προτείνουν την ένταση του αυταρχισμού και την περιστολή των ακαδημαϊκών και συνδικαλιστικών ελευθεριών. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι και η πρεμούρα για την υποχρεωτική και άμεση θέσπιση εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας των ιδρυμάτων, όπως και η ερμηνεία που δίνουν στη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελεύθερη διακίνηση ιδεών, η οποία "πρέπει να διασαφηνιστεί και να νομοθετηθεί", ότι "δε σημαίνει σε καμία περίπτωση παρεμπόδιση της λειτουργίας νόμιμα εκλεγμένων συλλογικών οργάνων και υπηρεσιών". Δηλαδή, σε λίγο θα απαιτούνε τη λειτουργία αστυνομικών τμημάτων μέσα στα πανεπιστήμια.4. Φυσικά τέτοια "φωτεινά μυαλά" που παράγουν ένα τόσο "ευεργετικό έργο" δεν είναι σωστό να μην ανταμείβονται και καθώς οι "πνευματικοί ταγοί" δεν επιζητούν υλικές απολαβές, επιζητούν απλά μέσα από το κείμενό τους τη θεσμοθέτηση της αποκλειστικής συμμετοχής μαζί με το υπουργείο Παιδείας στη χάραξη της κυβερνητικής πολιτικής. Ζητάνε, δηλαδή, τη θεσμοθέτηση ενός ολιγομελούς σχήματος που θα χαράζει την εκπαιδευτική πολιτική του κράτους, στο οποίο θα συμμετέχουν μόνο οι πρυτάνεις και το υπουργείο Παιδείας!!!

Είναι φανερό ότι οι κ. Πρυτάνεις βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία. Προτείνουν στον υπουργό να νομοθετήσει όλα όσα ο ίδιος έχει εξαγγείλει και τους έχει υπαγορεύσει και αυτό το ονομάζουν διάλογο. Υιοθετούν και στηρίζουν ένα πανεπιστήμιο κατ' όνομα μόνο δημόσιο, το οποίο όμως θα λειτουργεί σαν σούπερ μάρκετ παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης, κατάρτισης, μελετών, έρευνας κ. ά., μακριά από κάθε κοινωνικό έλεγχο. Ενα πανεπιστήμιο πιο έντονων ταξικών φραγμών.

Τα όσα επικαλούνται για τις παρεμβάσεις του κράτους που έχουν σαν αποτέλεσμα την καταστρατήγηση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αυτοδιοίκησης είναι προφάσεις, προκειμένου να αλλοιωθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των ΑΕΙ.

Η υποχρηματοδότηση, οι κρατικές παρεμβάσεις, δεν είναι αντικείμενο θεσμικής τροποποίησης, αλλά πάλης και διεκδίκησης της ακαδημαϊκής κοινότητας, απέναντι στην πολιτεία, κάτι το οποίο οι πρυτάνεις απ' ό,τι φαίνεται απεχθάνονται.

Για μας ο δημόσιος χαρακτήρας των ΑΕΙ, ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας, είναι αδιαπραγμάτευτος. Θέλουμε τα πανεπιστήμια να αυτοδιοικούνται ουσιαστικά και να προσφέρουν στην κοινωνία το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο τους, εξυπηρετώντας τις λαϊκές ανάγκες και ανεβάζοντας το μορφωτικό - πολιτιστικό επίπεδο του ελληνικού λαού, μακριά και σε αντίθετη με την ιμπεριαλιστική εξάρτηση και τα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Κάποιοι, που τυχαίνει σήμερα να είναι στις ανώτερες βαθμίδες του ΔΕΠ, όχι μόνο έχουν εξαγοραστεί πλήρως από το μεγάλο κεφάλαιο, αλλά έχουν αναλάβει υπεργολαβικά την προώθηση και υποστήριξη της πολιτικής του. Οχι μόνο δε φείδονται κόπων να προπαγανδίζουν και να δίνουν "επιστημονική" κάλυψη στην κυβερνητική πολιτική μέσα από τις καθημερινές αναλύσεις τους στα αστικά ΜΜΕ, αλλά λαμβάνουν άμεσα μέρος στην κατάρτιση των νομοσχεδίων. Με τη στάση όμως που επέλεξαν να κρατήσουν στην κατάρτιση του συγκεκριμένου νόμου για τη "διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των πανεπιστημίων" πραγματικά ξεπέρασαν τα "εσκαμμένα". Ας το πάρουν λοιπόν χαμπάρι, ότι οι θέσεις τους και πολύ περισσότερο τα πανεπιστήμια στα οποία βρίσκονται δεν είναι ιδιοκτησία τους και πολύ σύντομα, αν συνεχίσουν στην ίδια τη γραμμή, θα αποτελούν "ανεπιθύμητα πρόσωπα" στους ίδιους τους χώρους που σήμερα ηγούνται, όπως ακριβώς "ανεπιθύμητο πρόσωπο" είναι αυτή τη στιγμή για το ίδρυμά του ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Το να τερματιστεί αμέσως αυτή η διαδικασία ψευτοδιαλόγου, να μην καταληχτεί από τη σύνοδο των πρυτάνεων και να μην υποστηριχτεί από τα ΑΕΙ της χώρας το κατάπτυστο κείμενο το οποίο προτείνουν, είναι μια μεγάλη μάχη που θα πρέπει να δώσει το φοιτητικό κίνημα, οι εργαζόμενοι και κάθε προοδευτικός άνθρωπος που οραματίζεται και πιστεύει στη δημόσια και δωρεάν παιδεία, που θα υπηρετεί τον ελληνικό λαό και ευτυχώς υπάρχουν πολλοί τέτοιοι ανάμεσα και στα μέλη ΔΕΠ.

Παναγιώτης ΠΑΛΑΒΟΣ

Μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ