Βρεθήκαμε για μια μέρα στην Κομοτηνή και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον υποψήφιο νομάρχη της ΝΑΣ, Σεμπαχεδίν Εμίν,γνωστό δικηγόρο και δημοκρατικό παράγοντα του νομού, για τα οξυμένα προβλήματα της Ροδόπης, το πρόγραμμα και την πολιτική της παράταξης και την πορεία του εκλογικού αγώνα.

Αρχίσαμε τη συζήτησή μας με την ερώτηση:

- Το ψηφοδέλτιο της ΝΑΣ σε τι διαφέρει από τους άλλους συνδυασμούς, ποια είναι δηλαδή η σημασία αυτού του ψηφοδελτίου και γιατί εσείς αποφασίσατε να συνεργαστείτε με τη ΝΑΣ;

- Κατ' αρχάς, εδώ, στο Νομό Ροδόπης, και για πολλά χρόνια, οι σχέσεις των δύο στοιχείων ήταν άριστες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, με την παρέμβαση του κράτους και στην προσωπική ζωή των ανθρώπων, την επιδείνωση των σχέσεων Ελλάδας - Τουρκίας και την καλλιέργεια διαχωριστικών τάσεων, οι δυο κοινωνικές ομάδες ζούμε ξεχωριστά. Πολύ λίγες είναι σήμερα οι σχέσεις μεταξύ οικογενειών των Ελλήνων και της μειονότητας. Αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα, ιδιαίτερα στη μειονότητα που τα μέλη της ζουν ως πολίτες β κατηγορίας.

Πολλά από τα δικαιώματα της μειονότητας καταπατούνται, ακόμα κι αυτό, γιατί οι ιθύνοντες θέλουν τον πληθυσμό του νομού παγιδευμένο στις διαχωριστικές αντιθέσεις, με αποτέλεσμα να μην αναπτύσσεται ο τόπος και να παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση. Εάν δεν είχαμε αυτά τα προβλήματα, θα είχαμε προοδεύσει σ' όλους τους τομείς.

Οι αρχές μέχρι τώρα έδιναν δάνεια μόνο στους χριστιανούς για ν' αγοράζουν περιουσίες, με αποτέλεσμα πολύς κόσμος από τη μειονότητα να υποχρεώνεται να φεύγει από το νομό. Υπάρχει το άρθρο 19 του νόμου περί ιθαγένειας, που με βάση αυτό οι αρχές κήρυτταν έκπτωτους όσους πήγαιναν έστω και μια βόλτα μέχρι την Τουρκία ή πήγαιναν να δουν τα παιδιά τους που σπούδαζαν εκεί.

Τα μέλη της μειονότητας αντιμετωπίζονται όχι σύμφωνα με τις ικανότητες, τις γνώσεις ή τα προσόντα τους, αλλά πάνω στη βάση της καταγωγής και των θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Εμείς είπαμε να σπάσουμε αυτό το διαχωρισμό. Γι' αυτό και ο υποψήφιος νομάρχης της παράταξης υποδείχτηκε ανεξάρτητα από φυλετική καταγωγή, για να βοηθήσουμε την προσπάθεια για ισοτιμία. Ετσι εγώ κι άλλα μέλη της μειονότητας, που είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτή η κατάσταση πρέπει ν' αλλάξει, για να πετύχουμε την ισότιμη μεταχείριση όλων των πολιτών της Ροδόπης, αποφασίσαμε να ενταχθούμε στο συνδυασμό της ΝΑΣ, που υποστηρίζει το ΚΚΕ και το πρόγραμμα του οποίου κινείται στην κατεύθυνση της ισότητας όλων των πολιτών.

- Η διαφορά επομένως της ΝΑΣ με τους άλλους συνδυασμούς ποια είναι κατά τη γνώμη σας;

- Οι άλλοι συνδυασμοί θα έλεγα ότι κινούνται στα ίδια χνάρια, όπως και παλιά. Δεν έχουν δηλαδή αυτή την ενωτική νοοτροπία που έχουμε εμείς. Στη ΝΑΣ πιστεύουμε ότι με το πρόγραμμα και τους στόχους που έχουμε βάλει θα προωθήσουμε, όχι μόνο τα γενικότερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα του λαού, αλλά θα μπορέσουμε να σπάσουμε το φυλετικό και θρησκευτικό διαχωρισμό, για να μπορέσει ο κόσμος να ζήσει μια ήρεμη, δημιουργική ζωή, χωρίς αντιπαλότητες. Το δικό μου ενδιαφέρον ήταν πάντα προσανατολισμένο σ' αυτή την κατεύθυνση και με ικανοποίηση διαπιστώνω ότι και το πρόγραμμα της ΝΑΣ κινείται στην κατεύθυνση της ριζικής αλλαγής της κατάστασης, ενώ οι άλλοι συνδυασμοί επιδιώκουν τη συνέχιση της ίδιας πολιτικής.

-Στην υποψηφιότητά σας ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου της ΝΑΣ έχουν υπάρξει κάποιες αντιδράσεις και αν ναι πώς έχουν εκδηλωθεί;

- Αντιδράσεις υπάρχουν από ανθρώπους που είναι συνδεδεμένοι με τους άλλους συνδυασμούς. Εμείς με τον αγώνα και την προσπάθεια που καταβάλλουμε επιχειρούμε να εκλέξουμε στο Νομαρχιακό Συμβούλιο ανθρώπους που θ' αγωνιστούν για να αλλάξει ριζικά η σημερινή κατάσταση. Είναι επόμενο αυτό να μην αρέσει σε μερικούς. Σε μένα προσωπικά ορισμένοι μου "συνέστησαν" να μην επιμείνω στην υποψηφιότητά μου, γιατί, όπως έλεγαν, δεν πρόκειται να εκλεγώ και άδικα θα απογοητευτώ.

Εμείς λέμε σ' αυτό, ότι σημασία έχει να δίνεις δύναμη με την ψήφο σου σ' αυτό που πιστεύεις. Η ψήφος αυτή ακριβώς τη σημασία έχει. Να προσπαθείς να εκλέξεις αγωνιστές που θα παλέψουν για να πάνε τα πράγματα σε άλλη κατεύθυνση. Εμείς βγάλαμε και ανακοίνωση, στην οποία κάνουμε ειδική αναφορά σ' αυτό το θέμα της "χαμένης ψήφου". Χαμένη ψήφος, λέμε, είναι αυτή που δίνει δύναμη σ' αυτούς που μας αδικούν. Σ' αυτούς που πάνε ενάντια στα συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων. Δηλαδή χαμένη είναι η ψήφος που ρίχνει νερό στο μύλο αυτών που θέλουν το λαό διασπασμένο και αδύνατο. Η μόνη ψήφος που δεν είναι χαμένη είναι αυτή που στηρίζει και δίνει δύναμη σ' αυτούς που με τον αγώνα τους προβάλλουν τις θέσεις και το δίκιο των αδικημένων.

- Μιλώντας προηγούμενα για τα δικαιώματα της μειονότητας αναφερθήκατε στην ανάγκη κατάργησης του άρθρου 19 του κώδικα ιθαγένειας. Τι ακριβώς ορίζει αυτό το άρθρο;

- Με το άρθρο 19 ο υπουργός Εσωτερικών, χωρίς ούτε καν να ακούει τον ενδιαφερόμενο, έχει το δικαίωμα να στερεί την ελληνική ιθαγένεια από μέλη της μειονότητας που απουσιάζουν για πάνω από 6 μήνες στο εξωτερικό. Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι αντισυνταγματικό, γιατί παραβαίνει το άρθρο 28 του Συντάγματος, που ορίζει ότι δεν μπορεί να ληφθεί καμία απόφαση σε βάρος πολίτη χωρίς προηγούμενα να του δοθεί η δυνατότητα να απολογηθεί και να υπερασπίσει τον εαυτό του.

Με τον τρόπο αυτό έχουν στερήσει την ιθαγένεια σε 60.000 άτομα περίπου από το 1955. Εμείς λέμε να καταργηθεί αυτό το άρθρο με αναδρομική ισχύ, για να μπορέσουν να ξαναποκτήσουν την ιθαγένειά τους όλες αυτές οι χιλιάδες των συμπολιτών μας. Υπάρχουν σήμερα χιλιάδες άτομα, κάτοικοι του νομού γεννημένοι εδώ αυτοί και οι γονείς και οι παππούδες τους, που δεν έχουν και δεν μπορούν να αποκτήσουν ελληνική ταυτότητα.

- Στον τομέα της παιδείας η μειονότητα αντιμετωπίζει κάποια ειδικά προβλήματα;

- Πρέπει κατ' αρχάς να αναφέρω πως παρότι η μειονότητα αποτελεί την πλειοψηφία του πληθυσμού στο νομό, υπάρχει μόνο ένα Γυμνάσιο και ένα Λύκειο για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών της. Είναι διεθνώς παραδεκτό ότι αποτελεί δικαίωμα κάθε μειονότητας να διδάσκεται τη γλώσσα και να καλλιεργεί την κουλτούρα της. Πέρα όμως απ' αυτή τη γενική αρχή και σύμφωνα με τη Σύμβαση της Ρώμης, που υπέγραψε η Ελλάδα και η Τουρκία το 1952, το ελληνικό κράτος υποχρεούται να επιδοτεί τη μειονότητα για την ίδρυση και λειτουργία σχολείων. Να επιδοτεί δηλαδή τις ειδικές επιτροπές της μειονότητας που εκλέγονται για να ιδρύουν και λειτουργούν σχολεία σε διάφορες περιοχές του νομού. Αυτό όμως δε γίνεται. Στα κρατικά ελληνικά σχολεία πάλι είναι πολύ δύσκολο να πάνε τα παιδιά της μειονότητας γιατί αντιμετωπίζονται ως β κατηγορίας μαθητές και εξάλλου στα σχολεία αυτά δε διδάσκεται η τουρκική γλώσσα και δεν υπάρχουν δίγλωσσοι καθηγητές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά στα μαθήματα, αφού η μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών αυτών έχει δυσκολίες στην ελληνική γλώσσα.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών της μειονότητας να μένουν αγράμματα. Να μην τελειώνουν δηλαδή την υποχρεωτική 9ετή μόρφωση.

- Μια που έγινε λόγος για το κράτος, πώς κατά τη γνώμη σας αντιμετωπίζει το ελληνικό κράτος, η πολιτεία τη μειονότητα και πώς θα έπρεπε να την αντιμετωπίζει;

- Τώρα τελευταία εκπρόσωποι του ελληνικού κράτους δήλωσαν ότι η μειονότητα πρέπει να αφομοιωθεί. Εδώ γίνεται συστηματική προσπάθεια για εξαφάνιση της πολιτιστικής κληρονομιάς των μουσουλμάνων. Εμείς δεν υποστηρίζουμε άλλο από το πολύ απλό και βασικό πράγμα, ότι θέλουμε η μειονότητα να μπορεί να διατηρήσει την κουλτούρα της και τα μέλη της να είναι καθ' όλα ισότιμοι Ελληνες πολίτες. Εμείς την αγαπάμε την πατρίδα μας, την Ελλάδα, αλλά το καθεστώς των διακρίσεων που μας έχουν επιβάλει ασκεί σε βάρος μας πολύμορφη καταπίεση και αυτό δημιουργεί έντονες αντιδράσεις. Αυτή νομίζω έπρεπε να είναι και η στάση του ελληνικού κράτους, πολιτική προς την κατεύθυνση της εξαφάνισης του καθεστώτος των διακρίσεων. Αυτό θα έλυνε σε μόνιμη βάση το πρόβλημα των διαχωριστικών αντιθέσεων.

- Από τη μέχρι τώρα κινητοποίηση, την προεκλογική καμπάνια, εκτιμάτε ότι τα αποτελέσματα είναι θετικά και ποια η ανταπόκριση του κόσμου, ιδιαίτερα της μειονότητας;

- Θεωρούμε ότι τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά και η ανταπόκριση του κόσμου τέτοια που μας κάνει να αισιοδοξούμε ότι στις εκλογές του Οκτώβρη ο συνδυασμός μας θα ξεπεράσει το 50% των ψήφων της μειονότητας. Εγώ μάλιστα πιστεύω ότι μπορεί να φτάσει το 60% εάν γίνει σωστά η διαμόρφωση του ψηφοδελτίου.

Μάλιστα, μπορώ να πω ότι η υποστήριξη στο συνδυασμό μας εκδηλώνεται όχι μόνο στις πόλεις αλλά και στα χωριά και θα έλεγα ότι στα χωριά υπάρχει μεγαλύτερη υποστήριξη. Στους αγρότες έχει μεγάλη απήχηση ο λόγος μας γιατί αυτοί βιώνουν πιο έντονα την εγκατάλειψη και τις διακρίσεις.

- Εκτός από τα προβλήματα που ήδη αναφέρατε υπάρχουν κάποια άλλα σοβαρά προβλήματα που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση;

- Θα έλεγα ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα προέρχονται από τη στάση της κυβέρνησης, που βοήθησε οικονομικά τους χριστιανούς να αποκτήσουν μεγάλη γεωργική ιδιοκτησία σε βάρος των μουσουλμάνων, που τώρα δεν έχουν χωράφια για να καλλιεργήσουν καπνό και άλλα προϊόντα για να μπορέσουν να ζήσουν. Το μεγάλο πρόβλημα του νομού μας είναι ότι δεν έχει άλλη υποδομή και δεν μπορεί να προσφέρει εργασία στους κατοίκους. Μα και στα λίγα εργοστάσια που υπάρχουν δεν προσλαμβάνουν μουσουλμάνους εργάτες αλλά προτιμούν τους Πόντιους επειδή γι' αυτούς οι εργοδότες παίρνουν σχετική επιδότηση από το κράτος.

Στα εργοστάσια της Κομοτηνής σήμερα δε δουλεύουν πάνω από 8 - 10 εργάτες από τη μειονότητα. Η κατάσταση είναι απελπιστική. Το ποσοστό ανεργίας στη μειονότητα είναι το υψηλότερο στην Ελλάδα.

- Τι μέτρα μπορούν να παρθούν για την αντιμετώπιση της ανεργίας, που, όπως φαίνεται, στη νεολαία της μειονότητας είναι ακόμα μεγαλύτερη;

- Πρέπει νομίζω να δημιουργηθεί υποδομή, να γίνουν εργοστάσια, να προστατευτεί και αναπτυχθεί η γεωργία, να λυθεί το πρόβλημα της καλλιεργήσιμης γης της μειονότητας. Δηλαδή να έχουμε μια άλλου είδους ανάπτυξη, μια προοδευτική ανάπτυξη. Με τον όρο αυτό εμείς εννοούμε την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της αγροτικής οικονομίας, με έμφαση τις ακριτικές περιοχές, με σεβασμό στα δικαιώματα της μειονότητας, στον εργαζόμενο και το περιβάλλον και όπου βασικό ρόλο έχει ο δημόσιος τομέας. Δημοκρατικός, διαφανής, χωρίς εξαρτήσεις από το μεγάλο κεφάλαιο, όπου όλοι οι εργαζόμενοι χωρίς καμιά διάκριση, κομματική, εθνική, θρησκευτική, θα συμμετέχουν ισότιμα στη δουλιά και στα αξιώματα.

Στ. Μ.