"Το όνειρο του παιδιού είναι η ειρήνη/ το όνειρο της μάνας είναι η ειρήνη/ τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα είναι η ειρήνη".

Γραμμένη στη δεκαετία του '50 (και αφιερωμένη στον Κώστα Βάρναλη) η "Ειρήνη" του Γιάννη Ρίτσου είναι σήμερα πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Ενα ποίημα που μιλά για ένα από τα μεγαλύτερα ανθρώπινα ιδανικά και που ο ποιητής αγαπούσε ιδιαίτερα και συνήθιζε να απαγγέλλει στις συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις.

Εχοντας ζήσει τον πόλεμο και έχοντας υποφέρει από αυτόν, ο Γιάννης Ρίτσος δεν παρέλειψε να μιλήσει για τα αγαθά της ειρήνης με τον δικό του, ξεχωριστό πάντοτε, τρόπο. Εμφυσώντας αυτή την αγάπη στις καρδιές των ανθρώπων, τους εμφυσάς, ταυτόχρονα, την εναντίωση στον πόλεμο και στη φρίκη του. Υπογραμμίζοντας πόσο όμορφη είναι η ζωή με ειρήνη, παρουσιάζεις τη μια όψη, τη θετική, του νομίσματος.

Η "Ειρήνη" είναι από τα ποιήματα που συνήθως ονομάζουμε "προγραμματικά", αυτό όμως δε μειώνει καθόλου την αξία της. Το ποίημα μιλά, με τρυφερότητα και ευαισθησία, για τις μικρές και μεγάλες απολαύσεις κατά τις ειρηνικές περιόδους, απολαύσεις που σε καιρούς ήρεμους είναι αυτονόητες. Και όμως, ποιος μπορεί να πει ότι ένα "ποτήρι γάλα κι ένα ανοιχτό βιβλίο μπροστά στο παιδί που διαβάζει" δεν είναι η ειρήνη; Και ποιος μπορεί να υποτιμήσει τέτοιες ευτυχισμένες στιγμές;

Ο ποιητής δεν έχει αναφερθεί στον πόλεμο και στην ειρήνη μονάχα στο ποίημα που προαναφέραμε και το οποίο αξίζει να διαβάσει κανείς. Διάσπαρτα σε όλο του το έργο είναι τα θέματα αυτά, καθώς ο Γιάννη Ρίτσος ήταν ταγμένος σε ό,τι κάνει τη ζωή ωραιότερη. Υπάρχουν όμως ακόμα δυο ποιητικές συνθέσεις του, πολύ πρώιμες τα "Γράμματα για το μέτωπο" και "Γράμματα απ' το μέτωπο", που αναφέρονται στον πόλεμο. Οι συνθέσεις αυτές, που βρίσκονται στον πρώτο τόμο των ποιητικών απάντων του Γιάννη Ρίτσου, γράφτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '30, στα πρώτα βήματα του ποιητή και δημοσιεύτηκαν στο "Ριζοσπάστη". Η απήχησή τους έκανε τον ποιητή να τις συμπεριλάβει στη δεύτερη ποιητική του συλλογή, με τον τίτλο "Πυραμίδες". Είναι, με έναν τρόπο, ο προάγγελος του"Επιτάφιου" σε ποιητικό κλίμα και είχαν αγαπηθεί ιδιαίτερα από εκείνους που είχαν ζήσει τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Δυστυχώς, έμελλε να ακολουθήσει και δεύτερος.

Αντιγόνη ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ