Απέναντί μας τρεις άνθρωποι, παλαίμαχοι συνδικαλιστές, που έθεσαν τη ζωή τους στην υπηρεσία της πατρίδας, στην υπηρεσία της εργατικής τάξης. Για το μεγαλείο των αγώνων τους, για τις εξορίες, τις φυλακές και τα βασανιστήρια που πέρασαν, ταπεινά λένε "κάναμε το καθήκον μας". Γι' αυτή τους την προσφορά ζητάνε μόνο ένα αντάλλαγμα, "να συνεχίσετε τον αγώνα"...

Ο Π. Κουμαρέλος,ο Κ. Κυριαζόπουλος και ο Γ. Μπακόπουλος,χρόνια συνδικαλιστές στον κλάδο του επισιτισμού, ξετυλίγουν το κουβάρι της μνήμης και μας μιλάνε για τα "πέτρινα" χρόνια που ο αγώνας για εργασιακά δικαιώματα διεξαγόταν ταυτόχρονα με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Οι μέρες που περνάμε, τους θυμίζουν αυτές πριν το ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου πολέμου, διευκρινίζουν όμως πως οι λαοί έχουν τη δύναμη να παρέμβουν και να αλλάξουν προς όφελός τους τη ροή των πραγμάτων.

Μας μιλάνε για την κατοχή και ο Κ. Κυριαζόπουλος θυμάται: "Ο αγώνας κατά των Γερμανών κατακτητών συμβάδιζε με τον αγώνα για καλυτέρευση των συνθηκών δουλιάς. Αψηφούσαμε τον κίνδυνο. Τους Γερμανούς, τους Χίτες, τους Μπουραντάδες... Θυμάμαι μια φορά, συγκεντρωθήκαμε στην πλατεία Καρύτση και κάναμε πορεία στην Πανεπιστημίου, μας χτύπησαν οι Γερμανοί, είχαμε έναν νεκρό, τον Π. Σταθόπουλο.Σε κάθε συγκέντρωση ξέραμε ότι θα μας χτυπήσουν, όμως ούτως ή άλλως θα πεθαίναμε από την πείνα. Κάθε μέρα οι νεκροί στο δρόμο πλήθαιναν, οι άνθρωποι πέθαιναν σαν τα σκυλιά".

Το λόγο παίρνει ο Π. Κουμαρέλος. Θα μας πει: "Μας πιάνανε, ξύλο, βασανιστήρια. Ομως με περισσότερο πείσμα ριχνόμασταν στη μάχη. Ειδοποιούσαμε τον κόσμο με συνθήματα στους τοίχους, με τρικάκια, στόμα το στόμα στους χώρους δουλιάς. Το ΕΑΜ οργάνωνε και συσσίτια. Ηταν τεράστια η συμβολή, η προσφορά του. Οι συνθήκες εργασίας άθλιες, έλεγες αμάν να βρεις μια δουλιά για ένα ξεροκόμματο. Να σας πω ένα παράδειγμα για τις αμοιβές, συμφωνούσες να παίρνεις ένα δεκάρικο, μετά ένα μήνα που έπρεπε να πληρωθείς, λόγω του πληθωρισμού το δεκάρικο έφτανε για ένα τσιγάρο"!

"Το 1944, όπως θα μας πει ο Κ. Κυριαζόπουλος, σαν κεραυνός ήρθε η είδηση ότι την Πρωτομαγιά 200 αγωνιστές εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στην Καισαριανή, την άλλη μέρα πρωί - πρωί πραγματοποιήσαμε διαδήλωση". Λίγους μήνες μετά οι Γερμανοί φεύγουν, όμως: "Οι πόθοι του λαού έμειναν αδικαίωτοι. Ξανά αγώνες για όλα. Για δουλιά και ψωμί, για δημοκρατία".

Ο Π. Κουμαρέλος συμπληρώνει: "Με την απελευθέρωση βέβαια, έγιναν πιο έντονοι οι αγώνες για 8ωρο, για καλές συνθήκες δουλιάς, άρχισε η προσπάθεια για ανασυγκρότηση των σωματείων, όλα με την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος και των στελεχών του. Ούτε ο εμφύλιος δε μας εμπόδισε να συνεχίσουμε να διεκδικούμε. Θυμάμαι στις αρχές του καλοκαιριού του '46, μάγειροι και σερβιτόροι πραγματοποιήσαμε 9 μέρες απεργία. Ο υπουργός Εργασίας, ο Ζάκας, υποσχέθηκε ότι θα νομοθετήσει το 8ωρο. Δεν έγινε και μετά μάθαμε ότι η απόφαση κλάπηκε στο Εθνικό Τυπογραφείο όπου θα τυπωνόταν στο ΦΕΚ!".

Ο Γ. Μπακόπουλος θα συνεχίσει: "Στον εμφύλιο οι ηγέτες των σωματείων διώκονται και πάλι. Διόρισαν διοικήσεις. Διέλυσαν ό,τι είχαμε χτίσει. Το 1950 πια, ξαναρχίζει η προσπάθεια για την ανασυγκρότηση των σωματείων. Ξανά αγώνες. Τελικά το πολυπόθητο 8ωρο το παίρνουμε το '60 οι μάγειροι και το '62 οι σερβιτόροι. Ως το '65 είχαμε κερδίσει βαρέα και ανθυγιεινά, επιδόματα, συνεχές ωράριο κ. ά. Ολα αυτά σήμερα πάνε να τα πάρουν πίσω".

Ο Κ. Κυριαζόπουλος θυμάται: "Το '61 - '62 όλοι οι αγώνες οργανώθηκαν και συντονίστηκαν από τα 115 σωματεία, αφού οι πλειοψηφίες σε ΓΣΕΕ και άλλες οργανώσεις ήταν αποτελέσματα νοθειών. Οι Μακρηθοδωρήδες δεν εκπλήρωναν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στην εργατική τάξη. Η συγκρότηση σήμερα του ΠΑΜΕ, μού θυμίζει τα 115, ήταν αναγκαία".

Η κουβέντα συνεχίζεται και σήμερα οι τρεις γέροντες βλέπουν με πίκρα και οργή, να αφαιρούνται όλα όσα με αίμα και θυσίες κατακτήθηκαν. Από το 8ωρο και την κοινωνική ασφάλιση μέχρι την ειρήνη που βομβαρδίζεται στη Γιουγκοσλαβία.

Κλείνουν την κουβέντα μας, με μια συμβουλή στους νεότερους. Ο Κ. Κυριαζόπουλος λέει: "Αγώνας και αντίσταση. Κοντά στους εργαζόμενους. Και οι εργαζόμενοι κοντά στα συνδικάτα τους. Θυμάμαι που παλιά ντρεπόμασταν να δούμε τους εργαζόμενους αν είχαμε καθυστερήσει να τους επισκεφτούμε 15 μέρες...".

Ο Π. Κουμαρέλος συμπληρώνει: "Αυτή είναι η χρυσή συνταγή. Κοντά στον εργάτη. Στο μικρό και μεγάλο του πρόβλημα. Δε χαρίζουμε κανένα εργάτη. Καμία κατάκτηση. Πολεμάμε για όλα και πρώτα για την ειρήνη".

Και ο Γ. Μπακόπουλος: "Αντισταθείτε. Ολοι στις επάλξεις του αγώνα. Για να αναπαυτούν οι νεκροί για το 8ωρο, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία, την κοινωνική προκοπή".

Βάσω ΝΙΕΡΗ