"Πρόσφυγες" επί πληρωμή. "Σφαγές σε χωριά" που δεν υπήρξαν. "Αιμοσταγείς και διεφθαρμένοι" αντίπαλοι. Κι ένας "δίκαιος" και "ηθικός" πόλεμος. Η σημειολογία της επίθεσης του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία διαθέτει πτυχές, που η ναζιστική προπαγανδιστική μηχανή το δίχως άλλο θα ζήλευε...

Η είδηση μεταδόθηκε από το "Ασοσιέιτεντ Πρες" (12/5) και ήδη από τις πρώτες γραμμές διέκρινε κανείς τη "δυσπιστία" του ανταποκριτή του πρακτορείου: ο υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης, Γκόραν Μάτιτς, δήλωσε πως πολλοί από τους πρόσφυγες που εμφανίζονταν (και εμφανίζονται) να εγκαταλείπουν το Κοσσυφοπέδιο, είναι "ηθοποιοί, που πληρώθηκαν 5,50 δολάρια, για να συμμετάσχουν σε μια παράσταση" - παράσταση αντάξια χολιγουντιανής παραγωγής. Ο ανταποκριτής άφηνε να εννοηθεί πως επρόκειτο για "προπαγάνδα", ήδη από τις πρώτες λέξεις του κειμένου του.

Ο Μάτιτς έδωσε ωστόσο συγκεκριμένα στοιχεία της "σκηνοθεσίας". Τρεις έως τέσσερις χιλιάδες Κοσσοβάρων Αλβανών, δήλωσε, πληρώθηκαν για να παίξουν το ρόλο των προσφύγων τις πρώτες 10 ημέρες των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία. Ταξίδευαν διαρκώς από το Κόσσοβο στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, από εκεί στην Αλβανία, στο Μαυροβούνιο και πίσω στο Κόσσοβο. Ετσι ενισχύθηκε η εντύπωση πως "ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων εγκατέλειπε το Κοσσυφοπέδιο".

Ομως, είπε ο Μάτιτς, το "σενάριο" (σ. σ. που θυμίζει αρκετά την ταινία του 1933 "Οι Πρόσφυγες", ή Die Fluechtlinge, που χρησιμοποιήθηκε από τη ναζιστική μηχανή προπαγάνδας!) "στράβωσε": οι "ηθοποιοί" δεν πληρώνονταν, κι έτσι αποφάσισαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Πράγμα, πρόσθεσε, που ίσως εξηγεί, το γιατί το ΝΑΤΟ βομβάρδισε ορισμένους πρόσφυγες που επέστρεφαν...

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, αρνήθηκαν τις κατηγορίες. Ο εκπρόσωπος του Τζέιμι Σι έκανε λόγο για "κυνικό ψέμα" και "απιθανότητες"...

Ωστόσο μπορεί τελικά να μην είναι και τόσο "απίθανο" το σενάριο του Μάτιτς. Αρκετά χρόνια μετά τον πόλεμο του Κόλπου, αποκαλύφθηκε ότι η περίφημη εταιρία δημοσίων σχέσεων Hill & Knowlton είχε δημιουργήσει μια "γενοκτονία" από Ιρακινούς στρατιωτικούς σε ένα μαιευτήριο του Ιράκ - που δεν είχε υπάρξει ποτέ, αλλά προβλήθηκε από τα αμερικανικά ΜΜΕ ως "γεγονός" που έδινε τον τόνο στις κορόνες για το "δίκαιο" του αμερικανικού πολέμου.

Λίγους μήνες πριν την περυσινή "καμπάνια βομβαρδισμών" στο Ιράκ, ο επικεφαλής του προγράμματος Πετρέλαιο αντί Τροφίμων (Oil - for - Food) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Ντένις Χαλιντέι, είχε παραιτηθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αμερικανική πολιτική, και είχε δηλώσει ότι οι βομβαρδισμοί αποτελούσαν "αβάσιμη και ανήθικη" πολιτική. Περιέργως, λέει ο Νόρμαν Σόλομον, επικοινωνιολόγος που έχει πολλές φορές επισημάνει την προπαγάνδα των αμερικανικών μέσων, η δήλωση δεν "πέρασε" ποτέ.

Το ίδιο σενάριο της αντιστροφής των γεγονότων, όπως είχαν επισημάνει το 1972 οι Αμερικανοί πανεπιστημιακοί Νόαμ Τσόμσκι και Εντουαρντ Σ. Χέρμαν, χρησιμοποιήθηκε στο Βιετνάμ, με την παρουσίαση "φρικαλεοτήτων" και "βασανισμών" από πλευράς των Βιετκόνγκ...

Στον τωρινό πόλεμο, ο ρόλος των δυτικών - κυρίως αμερικανικών και βρετανικών - ΜΜΕ όσον αφορά τις σφαγές αμάχων είναι εξώφθαλμα προπαγανδιστικός. Παραδείγματα: το περιοδικό "The New Republic" επισήμαινε στο τεύχος του της 10ης Μαϊου, τη "συλλογική ενοχή" των Σέρβων. Ο Τόμας Φρίντμαν των "New York Times" έγραφε πριν λίγες βδομάδες (6/4) ότι "12 ημέρες χειρουργικής ακρίβειας βομβαρδισμών δε θα μεταστρέψουν τη Σερβία (... ) ας δούμε τι μπορούν να κάνουν 12 ημέρες λιγότερο χειρουργικής ακρίβειας (... ) Δώσ' τε στον πόλεμο μια ευκαιρία". Και στην "Washington Post", ο Τσαρλς Κράθχαμερ άσκησε κριτική στην "επιλεκτικότητα" των στόχων, ενώ χαιρέτισε τη"γενίκευση" της λίστας των στόχων.

Η "σημειολογία" του πολέμου στα δυτικά ΜΜΕ είναι σαφής: από τη μια υπάρχουν τα "άδικα" θύματα - οι Κοσσοβάροι Αλβανοί πρόσφυγες, τα θύματα των"σφαγών" - κι από την άλλη τα "δίκαια" θύματα - οι Σέρβοι πολίτες, όποιας ηλικίας κι αν είναι. Από τη μια υπάρχουν οι "δίκαιοι και δημοκράτες ηγέτες"- Κλίντον, Μπλερ - που βασίζονται στη λογική και στη "διπλωματία", κι από την άλλη ο "αιμοσταγής", "διαβολικός", "μισαλλόδοξος" και "άκαμπτος δικτάτορας" (που ωστόσο έχει εκλεγεί Πρόεδρος της χώρας του τρεις φορές... ), ο οποίος αρνείται κάθε "διαπραγμάτευση" που θα "έλυνε το πρόβλημα" (τώρα αν η λεόντειος συμφωνία του Ραμπουγέ ήταν προϊόν "διαπραγμάτευσης" ή όχι, άλλο ζήτημα - εξάλλου, το πλήρες κείμενό της ποτέ δε δημοσιεύτηκε στα αμερικανικά ή τα βρετανικά ΜΜΕ).

Από τη μια, ακόμη, υπάρχουν οι "απελευθερωτές" του UCK, οι "δίκαιοι μαχητές" που εξεγείρονται εναντίον ενός "τυράννου", κι από την άλλη οι "βιαστές και φονιάδες" Σέρβοι στρατιώτες.

Το παιχνίδι της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας, όμως, προβλέπει και πιο έξυπνες πτυχές στην "πληροφόρηση" που δίνουν τα ΜΜΕ. Οι "μετριοπαθέστεροι" και "ήπιοι" αναλυτές, για παράδειγμα, επισημαίνουν διόλου τυχαία ότι "πρέπει να δοθεί χώρος στην αντιπολίτευση" και "να προκριθεί η αποπομπή του Μιλόσεβιτς με "ειρηνικές διαδικασίες"", προκειμένου βεβαίως να"ενταχθεί μια δημοκρατική Σερβία" (!) στις "Ευρωπαϊκές δομές". Η εν λόγω"γραμμή" ακολουθείται επί χρόνια (τον πόλεμο της Βοσνίας και εδώ) από το βρετανικό περιοδικό "Economist", και εξέχοντες σχολιογράφους σε αμερικανικές και βρετανικές εφημερίδες - π. χ. τον Σάιμον Τζένκινς των "Times" του Λονδίνου, τον Τζιμ Χόγκλαντ της "Washington Post" κ. ά.

Η αμερικανική οργάνωση FAIR (Fairness and Accuracy In Reporting) σημειώνει πως οι "New York Times", λόγω και της αύρας της "έγκυρης" και "προοδευτικής" εφημερίδας που τους συνοδεύουν, πρωτοστατούν στην εκστρατεία της παραπληροφόρησης και της κατασκευής συναίνεσης. Οταν 57 άνθρωποι βρίσκονται νεκροί και οι πηγές των Κοσσοβάρων Αλβανών κάνουν λόγο για "σφαγή" χωρικών (έστω κι αν εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι αυτό δεν ευσταθούσε και τόσο στην περίπτωση του Ράτσακ), το θέμα γίνεται πρωτοσέλιδο. Οταν 47 (εξίσου Αλβανοί πρόσφυγες) απανθρακώνονται από αεροσκάφη του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, το θέμα πάει στη σελίδα Α14 και τιτλοφορείται "Το ΝΑΤΟ παραδέχεται ένα λυπηρό σφάλμα".

Ο Τζαρέντ Ισραελ, ένας Αμερικανός που έχει ένα "ειδικό ενδιαφέρον" στην κατασκευή των ειδήσεων και της παραπληροφόρησης, παρακολούθησε από κοντά το πώς, από λεπτό σε λεπτό, μεταδίδονταν οι ειδήσεις που αφορούσαν το χτύπημα στην κινεζική πρεσβεία την περασμένη Παρασκευή. Το πιο ενδιαφέρον όσον αφορά το συγκεκριμένο χτύπημα, όπως επισήμανε επικαλούμενος έναν Κινέζο πανεπιστημιακό, είναι ότι και οι τρεις πύραυλοι που ερρίφθησαν στο κτίριο, έπληξαν με ακρίβεια δωμάτια δημοσιογράφων, ανταποκριτών του Xinhua. Με δεδομένη τη στάση των κινεζικών ΜΜΕ και τα προηγούμενα χτυπήματα σε στόχους που "μετέδιδαν ψευδή προπαγάνδα" - κατά τον εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ Τζέιμι Σι - δηλαδή τη σερβική τηλεόραση, δε φαίνεται και πολύ απίθανο το χτύπημα να εντασσόταν στην προσπάθεια φίμωσης κάθε φωνής που αντιτίθεται στη λογική του ΝΑΤΟ. Ουδείς, λέει ο Ισραελ, επισήμανε το γεγονός.

Πρώτη αντίδραση του Σι: "οι πύραυλοι εξετράπησαν της πορείας τους". Λίγο αργότερα, το ρεφρέν αλλάζει: "χτυπήσαμε λάθος κτίριο... καταλαβαίνω ότι τα δύο κτίρια ήταν πολύ κοντά". Λίγο μετά, συνειδητοποιώντας ότι αυτό που έλεγαν, θα προκαλούσε τα γέλια ακόμη και του τελευταίου ταξιτζή στο Βελιγράδι, η διατύπωση άλλαξε. Πριν γίνει αυτό όμως, κυκλοφορούσαν οι εξής τρεις εκδοχές από τον Σι και τον στρατηγό Ουόλτερ Τζερζ: το κτίριο ήταν "αποθήκη όπλων της Διεύθυνσης Εφοδιασμού", η "Ομοσπονδιακή Διεύθυνση εφοδιασμού" και το "αρχηγείο της Ομοσπονδιακής Διεύθυνσης Εφοδιασμού" (Reuters, 8/5). Τρία σε ένα...

Το δε "Aσοσιέιτεντ Πρες" την ίδια μέρα και σχεδόν ταυτόχρονα, έκανε λόγο για "ένα όπλο υψηλής ακρίβειας που χτύπησε επειδή υπήρχε λάθος πληροφόρηση". ΕΝΑ όπλο. (Οι πύραυλοι ήταν τρεις...).

Οταν τα πράγματα σκούρυναν πολύ, οι εκπρόσωποι επιστράτευσαν το τελειωτικό επιχείρημα: "υπήρχαν λάθος χάρτες". Ο στρατηγός Τζερζ το είχε αρνηθεί μόλις μερικές ώρες νωρίτερα - αδιάφορο. Η CIA ανέλαβε να "χρεωθεί" το σφάλμα. Και κάθε άλλη συζήτηση έπαψε, αφού τα περί "μυστικών υπηρεσιών" εξετάζονται μόνον επιφανειακά...

Αλλη μια συμβολή των αμερικανικών ΜΜΕ στην προσπάθεια του ΝΑΤΟ να κατασκευάσει έναν "δίκαιο πόλεμο"...

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ