Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού συντελέστηκε μέσα σε συνθήκες αναμέτρησης και αντιπαράθεσης με το καπιταλιστικό σύστημα και ιδιαίτερα με το πιο επιθετικό μέρος του, τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τους διεθνείς οργανισμούς, σε συνθήκες αυξανόμενης διεθνοποίησης όλων των όρων της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Από την πρώτη στιγμή που επικράτησε η Οχτωβριανή Επανάσταση ο ιμπεριαλισμός έθεσε ως πρώτιστο καθήκον του την ανατροπή του νεαρού σοβιετικού κράτους, στην αρχή με την ένοπλη επέμβαση και βία και κατόπιν με την τακτική της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και απομόνωσης, η οποία επέβαλε και τον εμφύλιο πόλεμο. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ενθάρρυναν τη ναζιστική Γερμανία με την ελπίδα ότι θα γονατίσει και θα ηττηθεί κάτω από τα πλήγματα και τις καταστροφές του πολέμου.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την απόσπαση από τον καπιταλισμό ένδεκα κρατών, δηλαδή του 26% του παγκόσμιου εδάφους, ο ιμπεριαλισμός επιχειρεί με όλα τα μέσα να εμποδίσει την επέκταση του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα να ανακτήσει το χαμένο έδαφος, εφαρμόζοντας την τακτική του «ψυχρού πολέμου» και διακηρύσσοντας σε όλους τους τόνους τα συνθήματα της «κομμουνιστικής απειλής» και του «κομμουνιστικού χάους». Παραβιάζουν μεταπολεμικές συμφωνίες με στόχο να ενισχυθεί η Γερμανία και να γίνει επιθετικό προγεφύρωμα σε βάρος των σοσιαλιστικών χωρών και της ίδιας της Σοβιετικής Ενωσης.

Ο ιμπεριαλισμός ευθύνεται για περισσότερες από 150 πολεμικές επιχειρήσεις, συγκρούσεις και πραξικοπήματα, μέσω των οποίων αναδείχτηκαν δικτατορικά, τρομοκρατικά καθεστώτα. Πάνω από 1,5 εκατομμύριο παιδιά είναι τα θύματα των πολέμων που προκάλεσε ο ιμπεριαλισμός από τις αρχές της 10ετίας του '80 μέχρι σήμερα.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70 η πολιτική του «ψυχρού πολέμου» έφθασε σε αδιέξοδο. Αναζητούνται δρόμοι, προκειμένου να υπονομευτεί το σοσιαλιστικό σύστημα και το κομμουνιστικό κίνημα σε όλο τον κόσμο. Τα βαθύτερα αίτια της νέας τακτικής βρίσκονται στο γεγονός ότι οι θέσεις του ιμπεριαλισμού εξασθένησαν στρατιωτικά και πολιτικά χάρη στην οικονομική, στρατιωτική και πολιτική άνοδο του σοσιαλισμού, τα επιτεύγματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και την πάλη των λαών στις καπιταλιστικές χώρες.

Η Διάσκεψη του Ελσίνκι, που πραγματοποιήθηκε κάτω από την επίμονη πίεση των σοσιαλιστικών χωρών και του διεθνούς φιλειρηνικού κινήματος, είχε ως αποτέλεσμα μια μορφή συμβιβασμού ανάμεσα στις σοσιαλιστικές και καπιταλιστικές χώρες¹.

Ο ιμπεριαλισμός, όμως, δεν είναι διατεθειμένος να σεβαστεί τις συμφωνίες. Αμέσως μετά τη διάσκεψη αναπροσαρμόζει την τακτική του απέναντι στο σοσιαλιστικό σύστημα, με στόχο να επωφεληθεί μονόπλευρα από τις συμφωνίες. Χρησιμοποιεί ως αντίβαρο την ιδεολογική δολιοφθορά, την αξιοποίηση των εσωτερικών δυσκολιών και αδυναμιών, που εμφανίζονται στις χώρες του σοσιαλισμού, εξαιτίας αντικειμενικών αλλά και υποκειμενικών παραγόντων. Εγκαινιάζει την πολιτική «των γεφυρών», την τακτική της δήθεν «σύγκλισης των δύο συστημάτων» και της αναγνώρισης «ορισμένων» επιτυχιών του σοσιαλισμού, πάντα με τον ίδιο στόχο, να καταφέρει το αποφασιστικό πλήγμα στο σοσιαλιστικό σύστημα.

Νέα αναπροσαρμογή στην τακτική του ιμπεριαλισμού σημειώνεται στα τέλη της 10ετίας του 1970, με την πολιτική της «αντι-ύφεσης».

Με πρόσχημα τη δήθεν αλλαγή της στρατιωτικοστρατηγικής ισορροπίας, υπέρ της Σοβιετικής Ενωσης, αναπτύσσεται μια συστηματική ρεβανσιστική προσπάθεια του ιμπεριαλισμού. Με επικεφαλής τις ΗΠΑ ξεκινάει μια νέα κούρσα εξοπλισμών όχι μόνο στη Γη αλλά και στο Διάστημα.

Οι ισχυρές καπιταλιστικές χώρες οργανώνουν συστηματικές και πολύμορφες «προβοκάτσιες» και αντικομμουνιστικές εκστρατείες με σύνθημα την υπεράσπιση των «ανθρώπινων δικαιωμάτων». Χρησιμοποιούν τα πιο σύγχρονα ιδεολογικά όπλα χειραγώγησης των λαών, για να διαμορφώσουν ένα εχθρικό κλίμα σε βάρος των σοσιαλιστικών χωρών και του κομμουνιστικού κινήματος γενικότερα. Στηρίζουν ανοιχτά διάφορα αντισοσιαλιστικά και αντικομμουνιστικά στοιχεία και ομάδες, όπως δείχνουν τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας και της Πολωνίας. Αξιοποιούν τις ιδεολογικοπολιτικές διαφορές ανάμεσα στα Κομμουνιστικά Κόμματα. Υποστηρίζουν οικονομικά, πολιτικά και ηθικά, ακόμη και την παραμικρή εκδήλωση δυσαρέσκειας ή διαφωνίας με το ΚΚΣΕ και τη Σοβιετική Ενωση. Διαθέτουν δισεκατομμύρια δολάρια, μέσα από τους προϋπολογισμούς των χωρών τους, για τους σκοπούς αυτούς.

Χρησιμοποιούν έναν ατέλειωτο κατάλογο μεθόδων, αντιπερισπασμών και σαμποτάζ, ανάλογα με τις περιστάσεις και την ιδιομορφία της κάθε χώρας². Πλάι στον παλιότερο αντικομμουνισμό, που έγραφε στη σημαία του το σύνθημα «κάλλιο νεκρός παρά κόκκινος», εμφανίζεται ο σύγχρονος, με βασικό πάντα σκοπό τη βαθμιαία παλινόρθωση του καπιταλιστικού συστήματος.

Οπως γίνεται φανερό, η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα και η συγκεκριμένη, κάθε φορά, ευέλικτη τακτική της αποτελούσε ένα σημαντικό και σοβαρό παράγοντα που ασκούσε επίδραση στις σοσιαλιστικές χώρες, στις διεθνείς σχέσεις. Η οποιαδήποτε υποτίμηση και πολύ περισσότερο η καλλιέργεια αυταπατών για τη φύση και το χαρακτήρα του ιμπεριαλισμού έχουν για το εργατικό και λαϊκό κίνημα αρνητικά, ολέθρια αποτελέσματα. Οι συνέπειες της ενιαίας στρατηγικής και τακτικής του καπιταλισμού απέναντι στο σοσιαλισμό δε συνάντησαν την ανάλογη δράση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, σε συνθήκες που υπήρχε απαίτηση όχι μόνο για μια ενιαία στρατηγική απάντηση, αλλά και από κοινού επεξεργασμένη τακτική.

(Απόσπασμα από την έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ «Προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη», Μάρτης 1995).

Σημειώσεις:

1. Εβδομήντα χώρες της Αφρικής, Ασίας και Λατινικής Αμερικής αποκτούν την εθνική τους ανεξαρτησία. Οι περισσότερες από αυτές στηρίζονται στην οικονομική και επιστημονική βοήθεια των σοσιαλιστικών χωρών προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά τους προβλήματα. Αποφασιστικός επίσης παράγοντας που επέβαλε τη διαφοροποίηση ήταν η αλλαγή του στρατιωτικού συσχετισμού δυνάμεων, όταν η ΕΣΣΔ κατάφερε να μπει σε πορεία εξισορρόπησης προς το οπλοστάσιο των ΗΠΑ. Επέδρασαν η ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, οι κατακτήσεις του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος που οδήγησαν στην κατάρρευση της αποικιοκρατίας.

2. Δόγμα Τζόνσον κυρίως μετά το 1964 με την πολιτική των «γεφυρών» προς τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, απέναντι στην ΕΣΣΔ ακολουθείται η πολιτική του εκφοβισμού με τα πυρηνικά όπλα, η πολιτική απομόνωσης απέναντι στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας. Επιλογή μεθόδων που θα ευνοούσαν την από τα μέσα κατάρρευση του σοσιαλιστικού συστήματος. Προβάλλεται η θεωρία της «ανεξαρτησίας από την ΕΣΣΔ», αναπτύσσεται η προπαγάνδα ότι «η πρόοδος της Ανατ. Ευρώπης εξαρτάται από την επέκταση των σχέσεων και την άμβλυνση της αντιπαράθεσης με τη Δύση».