Οι κυβερνητικές επιλογές συνοδεύονται και από το δήθεν αποτέλεσμά τους, «την ποιότητα του πολίτη», σύνθημα των αλλαγών γενικότερα στη δημόσια διοίκηση της χώρας. Προφανώς η ποιότητα αφορά μόνον όσους πολίτες θα είναι σε θέση να αγοράζουν τις όποιες υπηρεσίες, κατά τον ίδιο τρόπο που ψωνίζουν από τα σούπερ μάρκετ. Η σχέση του δημότη με το δήμο, η όποια έστω και τυπική δυνατότητά του να επηρεάζει τις αποφάσεις του τελευταίου σε όφελός του, αντικαθίσταται από τη σχέση πελάτη - πωλητή. Η συγκεκριμένη αλλαγή - στόχος της κεντρικής εξουσίας, δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά, με την επιβολή του «Καποδίστρια», στην εισαγωγή του οποίου σημειωνόταν ότι «η αμεσότητα της πολιτικής συμμετοχής... υποθηκεύεται στο βωμό της αποτελεσματικής διοίκησης».

Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως οι δήμοι και οι νομαρχίες μετατρέπονται σε μηχανισμούς συνδιαχείρισης της κυβερνητικής πολιτικής, που βάζει πάνω απ' όλα τη σύμπλευση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη εντός της ΕΕ. Στην επιλογή αυτή οι ηγεσίες των ανώτατων συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης όχι μόνο συμπράττουν, αλλά τείνουν χέρι βοηθείας. Είναι χαρακτηριστικό πως στο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ), το Νοέμβρη στην Κω, το ουσιαστικό αίτημα ήταν να μη μείνει η Αυτοδιοίκηση στο περιθώριο αυτής της πολιτικής, αλλά αντίθετα να παίξει ενεργό ρόλο. Στην κατεύθυνση αυτή η ηγεσία της ΚΕΔΚΕ (κυρίως τα προσκείμενα σε ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ μέλη της) προβάλλουν την άποψη της λειτουργίας των δήμων με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια και προτείνουν την αντικατάσταση της χρηματοδότησης που λαμβάνουν από τον κρατικό προϋπολογισμό με τη δυνατότητά τους να επιβάλλουν φόρους.

Ανάλογη είναι και η απαίτηση των νομαρχών, οι οποίοι, επίσης στο τακτικό τους συνέδριο, το Δεκέμβρη στην Ξάνθη, ζήτησαν να έχουν ίδια έσοδα για να αναλάβουν ουσιαστικά μεγαλύτερο ρόλο στη διαχείριση της υπάρχουσας πολιτικής. Κάτι τέτοιο, να σημειώσουμε, προβλέπεται να περιληφθεί στη συνταγματική αναθεώρηση.

Να σημειώσουμε, στο μεταξύ, πως και το 2000 συνεχίστηκε η παρακράτηση των ΚΑΠ που λαμβάνουν οι δήμοι και οι νομαρχίες, αυξάνοντας τα αντίστοιχα ποσά, σε 1,7 τρισ. δραχμές και σε 40 δισ. αντίστοιχα.

Την ίδια ώρα, ΚΕΔΚΕ και Ενωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας «διαμαρτύρονταν» για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στη συνδιαχείριση του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Αμφότερες οι ηγεσίες έδειξαν μεγάλη προθυμία να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις που θέτει η ΕΕ για να χρηματοδοτηθεί ένα έργο. Δηλαδή αυτό να αποφέρει κέρδος, άσχετα αν υπηρετεί τις ανάγκες του τόπου και των κατοίκων του. Καμία κριτική δεν άσκησαν στην επιλεξιμότητα που θέτει η ΕΕ, σύμφωνα με την οποία - όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει ο Σπ. Χαλβατζής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στο συνέδριο της ΕΝΑΕ - «δεν είναι επιλέξιμο ένα αθλητικό έργο σε μια λαϊκή συνοικία, αλλά είναι επιλέξιμο ένα γήπεδο γκολφ σε μια τουριστική περιοχή».

Στα μέσα της χρονιάς το υπουργείο Εσωτερικών παρουσίασε τις προτάσεις του για τη λεγόμενη Χάρτα Αυτοδιοίκησης του 21ου αιώνα. Είναι φανερή η πρόθεση να στραφούν οι δήμοι στους ίδιους πόρους, στην αξιοποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων και στη συνεργασία με το ιδιωτικό κεφάλαιο ή με ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μέσα στο 2000 είδαμε κινήσεις - συνέχεια της προτεινόμενης πολιτικής - αξιοποίησης ακόμα και του ίδιου του Δήμου. Χαρακτηριστικές ήταν οι προσπάθειες των δήμων Χαϊδαρίου και Νίκαιας να παραχωρηθεί το σύνολο σχεδόν των δημοτικών αρμοδιοτήτων σε χρηματοπιστωτικό οργανισμό του εξωτερικού, κάτι που αποφεύχτηκε μετά από τις αντιδράσεις κατοίκων και δημοτικών παρατάξεων.

Η Νέα Χάρτα Αυτοδιοίκησης συνοδεύτηκε και από μια σειρά σεναρίων για λεγόμενη διοικητική διαίρεση της χώρας. Η ΕΝΑΕ, ναι μεν πρόβαλλε το αίτημα να κατοχυρωθεί συνταγματικά η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης, ωστόσο έδειξε πρόθυμη να δεχτεί αλλαγές των ορίων των νομαρχιών ακόμα και στο επίπεδο της περιφέρειας (άποψη επικρατούσα στην ηγεσία της ΚΕΔΚΕ), αρκεί να μην αλλάξει η ονομασία «νομός» για ιστορικούς λόγους...

Η κυβέρνηση από την πλευρά της, στο επίπεδο του αριθμού των βαθμίδων διοίκησης που θα υπάρξουν στη χώρα, έχει «ξεμπερδέψει» με την πολυβάθμια Αυτοδιοίκηση. Στη συνταγματική αναθεώρηση καταργεί ακόμα και τη δυνατότητα θεσμοθέτησης της αιρετής Περιφερειακής Διοίκησης. Αντίθετα προβλέπονται μόνο δύο βαθμοί: ο πρώτος, δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση και ο δεύτερος που δεν ονοματίζεται.

Μένει να δούμε αν και το 2001 η Αυτοδιοίκηση και τα συλλογικά της όργανα θα εξακολουθήσουν την ίδια συναινετική στάση απέναντι στην εφαρμοζόμενη πολιτική για το θεσμό. Αν θα συμπρωταγωνιστήσουν στην επιχείρηση απαξίωσης της συμμετοχής του δημότη στα του δήμου του και αντίθετα στη μετατροπή του σε καλό ή κακό πελάτη.

Οι προθέσεις της κυβέρνησης, άλλωστε, είναι δηλωμένες...