Το τελευταίο διάστημα και από πολλές πλευρές έχει προβληθεί το ζήτημα του «Υγειονομικού Χάρτη» της χώρας.

Το υπουργείο Υγείας έχει συμπεριλάβει τη σύνταξή του στα πλαίσια του νεοσυντηρητικού εκσυγχρονισμού του συστήματος υγείας. Η ΝΔ υπέβαλε πρόταση νόμου αποκλειστικά για το Χάρτη Υγείας, στην ίδια λογική με την κυβέρνηση. Αλλωστε, είναι στις κατευθύνσεις της ΕΕ, η οποία αποτελεί τον κοινό βηματοδότη της ενιαίας πολιτικής τους.

- Το ΚΚΕ ανέκαθεν έπαιρνε υπόψη του τον υγειονομικό χάρτη της χώρας αφού αυτός είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σχεδιασμένης ανάπτυξης του υγειονομικού συστήματος.

- Τι είναι όμως ο «Υγειονομικός Χάρτης» (ΥΧ) της χώρας; Ποιο σκοπό εξυπηρετεί και γιατί σήμερα ενδιαφέρονται και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις;

Ο «Υγειονομικός Χάρτης» είναι ένα κείμενο στο οποίο καταγράφονται, ύστερα από σοβαρή επιστημονική μελέτη, οι υγειονομικές ανάγκες της χώρας συνολικά και κατά περιφέρεια.

Καταγράφεται η υλικοτεχνική υποδομή όλων των βαθμίδων, συμπεριλαμβανομένης και της υψηλής τεχνολογίας, το υγειονομικό προσωπικό όλων των κλάδων και ειδικοτήτων, συνολικά και κατά περιφέρεια. Οι μονάδες παραγωγής και διάθεσης των φαρμάκων, του τεχνολογικού και αναλώσιμου υλικού.

Ο χάρτης αναμορφώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και αν υπάρξει ανάγκη ή νέα δεδομένα και έκτακτα.

Ο ΥΧ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την εκτίμηση του επιπέδου και των προβλημάτων της υγείας του λαού, για την αξιολόγηση και την ανάπτυξη του υγειονομικού συστήματος της χώρας. Για τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού και την κατανομή των δαπανών υγείας. Για την καταγραφή των τάσεων και τον προγραμματισμό των μελλοντικών κινήσεων.

Είναι ευνόητο ότι, από τη στιγμή που υπάρχουν δύο διαφορετικές ιδεολογικές αντιλήψεις για το χαρακτήρα της υγείας και κατά συνέπεια δύο διαφορετικές πολιτικές υγείας με τα αντίστοιχα συστήματά τους, ο ΥΧ προσαρμόζεται, διαφοροποιείται και εξυπηρετεί ανάλογα τη μια ή την άλλη.

Στη βάση αυτή αναδεικνύονται και οι διαφορές στη μορφή και στο χαρακτήρα του. Παρακάτω αναπτύσσονται οι διαφορές με βάση

• το σκοπό που εξυπηρετεί ο ΥΧ
• τα κριτήρια με τα οποία συντάσσεται
• τη μορφή του υγειονομικού συστήματος που εξυπηρετεί
• το ποιοι συμμετέχουν στη σύνταξή του.

Σύμφωνα με την αντίληψη του ΚΚΕ, που θεωρεί την υγεία κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα του κάθε πολίτη, να την απολαμβάνει ισότιμα και δωρεάν, ο ΥΧ διευκολύνει το κράτος να αναπτύξει το υγειονομικό σύστημα και να διαθέσει τις ανάλογες δαπάνες από τον κρατικό προϋπολογισμό με στόχο την κάλυψη όλων των υγειονομικών αναγκών.

Αυτός ο ΥΧ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σχεδιασμένης οικονομίας και της αντίστοιχης πολιτικής υγείας που ασκείται ολοκληρωτικά με επάρκεια και ποιότητα από τον δημόσιο τομέα. Οι δαπάνες κατανέμονται με κοινωνικά κριτήρια πάντα με στόχο την κάλυψη των αναγκών.

Ο επιδημιολογικός χάρτης της περιοχής και συνολικά της χώρας. Η ανίχνευση και η καταγραφή δηλαδή των ιδιαίτερων νοσογόνων παραγόντων, που μπορεί να οφείλονται στο ίδιο το φυσικό περιβάλλον (π.χ. έλλειψη ιχνοστοιχείων), στην καταστροφή του, στο κλίμα (π.χ. υγρασία), στην παραγωγική βάση (π.χ. βιομηχανική ρύπανση), στην κοινωνική βάση (π.χ. υποβαθμισμένη περιοχή, μετανάστες), στις διατροφικές ιδιαιτερότητες κλπ., καθώς και των νοσημάτων της περιοχής.

Αλλα κριτήρια για τον ΥΧ είναι ο πληθυσμός, οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, τα συγκοινωνιακά δεδομένα, τα δημογραφικά στοιχεία κλπ.

Με βάση αυτά τα στοιχεία στη σχεδιασμένη οικονομία αναπτύσσεται και η υποδομή του υγειονομικού συστήματος.

Σχετικά με τη μορφή του ΥΧ αυτός συμπεριλαμβάνει:

- Την πρωτοβάθμια υποδομή.

Ολες δηλαδή τις εξωνοσοκομειακές μονάδες που είναι δίπλα και κοντά στον εργαζόμενο, στη γειτονιά, στη δουλιά, στο σχολείο. Τα Κέντρα Υγείας (ΚΥ), τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ), τα ιατρεία, τα Κέντρα για τη μάνα και το παιδί, τα προνοιακά ιδρύματα, τα Κέντρα Αποκατάστασης κλπ.

- Τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια υποδομή.

Ολα τα νοσοκομεία, τα κοινά αλλά και τα πανεπιστημιακά, τα ειδικά κέντρα και μονάδες, που συγκεντρώνουν υψηλή τεχνολογία και ασκούν έρευνα και εκπαίδευση.

- Την επείγουσα περίθαλψη (ΕΚΑΒ), που καλύπτει όλες τις περιοχές και διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό και προσωπικό.

Ολες αυτές οι μονάδες όχι μόνο δεν ανταγωνίζονται μεταξύ τους, αλλά συνεργάζονται και αποτελούν ένα λειτουργικό σύστημα με στόχο την καλύτερη και ολοκληρωμένη κάλυψη του πληθυσμού της περιοχής.

Ο ΥΧ περιλαμβάνει, ακόμα, το υγειονομικό προσωπικό όλων των κλάδων και των βαθμίδων. Γιατρούς, νοσηλευτές, φαρμακοποιούς οδοντίατρους, τεχνολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κλπ. Το συνολικό αριθμό, αλλά και την κατανομή τους σε ειδικότητες και γεωγραφικές περιφέρειες.

Μόνο μέσα απ' αυτή τη διαδικασία και τη συγκριτική μελέτη με τις λαϊκές ανάγκες μπορούμε να προγραμματίσουμε την παραγωγή και την κατανομή του προσωπικού. Μόνο τότε θα φανούν οι τραγικές ελλείψεις στην περιφέρεια καθώς και σε νευραλγικές ειδικότητες για τη λαϊκή υγεία, όπως οι γιατροί εργασίας, οι κοινωνικοί γιατροί, οι νοσηλευτές κλπ.

Αντίθετα, στη νεοσυντηρητική πολιτική υγείας, που αποδέχονται η ΝΔ και εφαρμόζει το ΠΑΣΟΚ, η υγεία αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα. Ο νόμος της αγοράς αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα στην ανάπτυξη του υγειονομικού συστήματος.

Ο ΥΧ έχει διαφορετικό χαρακτήρα και μορφή. Αποτελεί μοχλό για την ανάπτυξη του δικού τους στόχου, που είναι η εμπορευματοποίηση της υγείας, και του δικού τους μοντέλου υγειονομικού συστήματος. Ρυθμίζει την επέκταση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και του κεφαλαίου στον τομέα Υγείας-Πρόνοιας-Ασφάλισης. Συνυπολογίζει στην καταγραφή τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα.

Αυτός ο ΥΧ διευκολύνει το αστικό κράτος να οικοδομήσει, αλλά και να ελέγξει έναν περιορισμένο-υποβαθμισμένο δημόσιο τομέα, τόσο και τέτοιο που να καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Κυρίως διευκολύνει το μεγάλο κεφάλαιο να προγραμματίζει τις δικές του επενδύσεις στον τομέα Υγείας-Πρόνοιας-Ασφάλισης στο κέντρο και στην περιφέρεια.

Ο επιχειρηματικός τομέας θα αξιολογήσει τα δεδομένα του ΥΧ με σκοπό όχι βέβαια να καλύψει τις ανάγκες του λαού, αλλά επιλεκτικά σε κερδοφόρους τομείς και περιοχές για να αυξήσει τα κέρδη του. Με την ικανότητα δε που έχει να δημιουργεί πλασματικές ανάγκες, θα αλλοιώσει το πραγματικό προφίλ των αναγκών ώστε να αυξήσει παραπέρα τα κέρδη του.

Ο ΥΧ στο νεοσυντηρητικό κράτος θα διευκολύνει ακόμη τον έλεγχο της παραγωγής και της κατανομής του υγειονομικού προσωπικού, ιδιαίτερα του επιστημονικού, σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς, και τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Κάθε προσπάθεια ελέγχου του υγειονομικού προσωπικού θα μοιάζει με το κρεβάτι του Προκρούστη. Θα περιλαμβάνει βίαια μέτρα προσαρμογής στις ανάγκες της αγοράς, με θύματα, εκτός από το λαό, και τους νέους γιατρούς και το λοιπό προσωπικό. Θα διευκολύνει την αγορά ενώ παράλληλα θα δίνει πλασματική εικόνα της ανεργίας.

Η θεωρία του «πληθωρισμού» των γιατρών σήμερα έχει αναδειχτεί από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική και τους εκφραστές της στο πρώτο πρόβλημα της κακοδαιμονίας της Υγείας.

Αποτελεί το επιχείρημα για τη διευκόλυνση ευρύτερων στόχων του κεφαλαίου και του αστικού κράτους όπως, π.χ., την επιβολή εξετάσεων για την έναρξη ειδικότητας, τη δημιουργία κορεσμένων σε γιατρούς πόλεων όπως, π.χ., η Αθήνα. Ενώ αγνοεί, π.χ., το εγκληματικό κενό σε γιατρούς εργασίας στη βιομηχανία και στις επιχειρήσεις.

Η καταγραφή των υγειονομικών αναγκών, το πιο δύσκολο, αλλά και το πιο ουσιαστικό μέρος του ΥΧ, θα αποτελέσει περισσότερο μάρκετινγκ παρά απεικόνιση του επιδημιολογικού χάρτη και των αναγκών υγείας.

Οσο για το μοντέλο του υγειονομικού συστήματος που θα δημιουργηθεί δε θα έχει καμία σχέση, ιδιαίτερα στην πρωτοβάθμια, με αυτό που περιγράψαμε πιο πάνω. Ζωντανό παράδειγμα είναι σήμερα τα λεγόμενα Διαγνωστικά Κέντρα. Αποτελούν «τερατογεννήματα» της αγοράς, που δεν έχουν καμία σχέση με την κάλυψη των πραγματικών αναγκών μέσα από τα Κέντρα Υγείας.

Μια άλλη ουσιαστική διαφορά σχετικά με το ΥΧ είναι, από ποιους συντάσσεται. Η κυβέρνηση χρεώνει το υπουργείο Υγείας και τους ιατρικούς συλλόγους με υποβαθμισμένο το ρόλο των άλλων υγειονομικών και κυρίως των χρηστών των υπηρεσιών υγείας. Αντίθετα, εμείς εκτός από το υπουργείο και τους ιατρικούς συλλόγους διευρύνουμε τη συμμετοχή των επιστημονικών φορέων και δίνουμε ουσιαστικό ρόλο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στους κοινωνικούς και συνδικαλιστικούς φορείς. Αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά τις ανάγκες τους και χρηματοδοτούν μέσω της φορολογίας το υγειονομικό σύστημα.

Τέλος, επειδή οι κρατούντες έχουν εκχωρήσει την παραγωγή και τη διακίνηση του φαρμάκου στις πολυεθνικές, επειδή έχουν απεμπολήσει κάθε σκέψη για κρατική βιομηχανία φαρμάκου και τεχνολογικού υλικού, δε συμπεριλαμβάνουν καθόλου στον ΥΧ αυτόν τον τομέα.

Το ΚΚΕ τον θεωρεί ουσιαστικό και αναπόσπαστο κομμάτι της σχεδιασμένης λαϊκής οικονομίας και κατά συνέπεια συνυπολογίζει και αυτόν τον τομέα.

Το κεφάλαιο αφού κατέλαβε ζωτικό χώρο, στη χώρα μας και στην ΕΕ, στο χώρο της Υγείας-Πρόνοιας-Ασφάλισης, χρειάζεται το δικό του εργαλείο για την παραπέρα εμπέδωση και κερδοφόρα ανάπτυξή του. Οι πολιτικοί διαχειριστές του κεφαλαίου, μέσω της νομοθεσίας και της μεθόδου της τρομοκρατίας και του αποπροσανατολισμού, το διευκολύνουν.

Για να γίνει ο ΥΧ αποδεκτός από τους υγειονομικούς και το λαό, όπως και το σύνολο της πολιτικής της, η κυβέρνηση τον σερβίρει με προοδευτικό περιτύλιγμα. Τον παρουσιάζει σαν ένα μέτρο που θα αναχαιτίσει, θα περιορίσει και θα θέσει σε εθνικό έλεγχο το επιχειρηματικό κεφάλαιο στο χώρο της υγείας. Σαν ένα μέτρο που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του δημόσιου τομέα υγείας και θα λύσει υπαρκτά προβλήματα όπως, π.χ., τις λίστες.

Το κεφάλαιο δεν ελέγχεται με τεχνοκρατικά μέτρα. Ανατρέπεται με τη λαϊκή πάλη και αντικαθίσταται από τη σχεδιασμένη οικονομία, στα πλαίσια της οποίας θα έχει ουσιαστική θέση και η λαϊκή υγεία.

Οι αυταπάτες για έλεγχο του κεφαλαίου στο χώρο της υγείας όταν δε συγκαλύπτουν υποκρισία λειτουργούν υπέρ αυτών που σκόπιμα τις καλλιεργούν. Λειτουργούν κόντρα στην ανάγκη του ελληνικού λαού για ένα υγειονομικό σύστημα με δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα.

Ο λαός και οι υγειονομικοί πρέπει να αντιληφθούν και αυτή την παγίδα. Να κατανοήσουν ότι η κάλυψη των αυξημένων αναγκών στο χώρο της υγείας (πρόληψη και θεραπεία) μπορεί να επιτευχθεί μόνο στα πλαίσια μιας άλλης λαϊκής οικονομίας και εξουσίας, που θα δημιουργήσει το δικό της σύστημα υγείας και τα δικά της εργαλεία ανάπτυξης.