Με γεωμετρική πρόοδο αυξάνεται η χρήση συνθετικών ναρκωτικών («νόμιμα ψυχότροπα» ή «ψυχότροπα βότανα») σε όλο τον κόσμο, αποτελώντας τη νέα μεγάλη απειλή για τη ζωή και το μυαλό των νέων. Είναι χαρακτηριστικό πως στην Ευρώπη ο αριθμός ανακοινώσεων νέων ουσιών έχει αυξηθεί από 5 το χρόνο (2000 - 2005) σε δεκαπλάσιο αριθμό το 2011. Δηλαδή, κάθε βδομάδα σχεδόν εμφανίζεται μια νέα ουσία!

Αυτό τονίστηκε, ανάμεσα σε άλλα, κατά τη διάρκεια της χτεσινής παρουσίασης της ετήσιας έκθεσης του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά για το έτος 2012.

Επιπλέον, όπως σημείωσε ο Χ. Πουλόπουλος, διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, σε πολλές χώρες παρατηρείται κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων, υπερβαίνοντας την κατάχρηση των άλλων ουσιών, με εξαίρεση την κάνναβη που παραμένει πρώτη. Στη Νότια Ασία, γίνεται ενέσιμη χρήση συνταγογραφούμενων ουσιών, αυξάνοντας τον κίνδυνο για HIV, ηπατίτιδα Β και C. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά και στη χρήση διεγερτικών όπως η μεθυλφαινιδάτη, που μπορεί να χορηγείται για τη θεραπεία του συνδρόμου ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας. Στη Βόρεια Αμερική υπάρχουν αναφορές για σχολεία και γονείς που ασκούν πιέσεις για συνταγογράφησή τους σε μαθητές που δεν έχει διαγνωστεί το σύνδρομο, για «βελτίωση» σχολικών επιδόσεων και συμπεριφοράς. Η Βόρεια Αμερική είναι και η μεγαλύτερη αγορά παράνομων ναρκωτικών στον κόσμο και έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από ναρκωτικά, με 1 στους 20 θανάτους στα άτομα 15 - 64 χρόνων να συνδέεται με αυτά.

Η κατάχρηση των παράνομων ναρκωτικών στην Ευρώπη παραμένει σταθερά σε υψηλό επίπεδο. Οι νέες ψυχοτρόπες ουσίες εξακολουθούν να αποτελούν μείζονα πρόκληση στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Ο αριθμός των διαδικτυακών τόπων που πωλούν ψυχοδραστικά προϊόντα προς τις χώρες της ΕΕ υπερτετραπλασιάστηκε σε δύο χρόνια, με 690 τέτοιες ιστοσελίδες το Γενάρη του 2012.

Η κάνναβη είναι η πιο συχνή ουσία κατάχρησης. Η ετήσια κατάχρηση της κάνναβης από ενήλικες ανέρχεται στο 6,7%, ενώ το 1% των ενήλικων Ευρωπαίων κάνουν χρήση κάνναβης σε καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή βάση. Στους νέους (15 - 24 χρόνων) της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης το ποσοστό χρήσης κάνναβης ανέρχεται σε 15,2% κατά μέσο όρο.

Στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, οι πιο συχνά αναφερόμενες ουσίες κατάχρησης όσων εισέρχονται σε θεραπευτικό πρόγραμμα είναι τα οπιοειδή (48%), η κάνναβη (25%), η κοκαΐνη (15%) και άλλα διεγερτικά (6%). Μάλιστα έχουν αυξηθεί κατά 40% ανάμεσα στο 2004 - 2009 στην ΕΕ όσοι ζητούν να θεραπευτούν, αναφέροντας ως κύρια ουσία την κάνναβη. Χαρακτηριστικά, στην Αγγλία το 58% των νέων κάτω των 18 χρόνων που ζήτησαν θεραπεία, ανέφεραν σαν κύριες ουσίες την κάνναβη και το αλκοόλ, ενώ μειώθηκε η εξάρτηση από ηρωίνη. Αντίστοιχα, στην Ιρλανδία αυξήθηκαν κατά 80% οι περιπτώσεις που ζητούν απεξάρτηση από την κάνναβη το διάστημα 2005 - 2010. Η αμφεταμίνη κερδίζει επικίνδυνο έδαφος στις θεραπευτικές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε Σουηδία (το 28% όσων ζήτησαν θεραπεία), Πολωνία (25%) και Φινλανδία (17%).

Για την Ελλάδα και τη Ρουμανία αναφέρεται αύξηση του ιού HIV λόγω χρήσης ναρκωτικών.

Το θέμα της νομιμοποίησης ναρκωτικών έθιξε ο Γερ. Νοταράς, πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ, λέγοντας πως «προτάσεις για τη νομιμοποίηση της κατοχής ναρκωτικών για μη ιατρικούς και μη επιστημονικούς σκοπούς, δηλαδή για "ψυχαγωγική" χρήση, παραβιάζουν τις διεθνείς συμβάσεις και θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τους στόχους του όλου συστήματος ελέγχου των ναρκωτικών. Οι υποστηρικτές αυτών των πρωτοβουλιών, επισημαίνει ο ΟΗΕ, αγνοούν τη δέσμευση των κυβερνήσεων για προώθηση της υγείας και της ευημερίας των πολιτών τους, και το αυξανόμενο σώμα επιστημονικών στοιχείων που τεκμηριώνουν τις βλάβες που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης της περιστασιακής χρήσης, ιδίως μεταξύ των νέων κατά το στάδιο της ανάπτυξής τους. Επιπλέον, τέτοιες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας και θα στείλει ένα ψεύτικο μήνυμα προς το κοινό, και ιδίως στα παιδιά, όσον αφορά τις επιπτώσεις της χρήσης στην υγεία».

Πρόσθεσε πως με τη νομιμοποίηση δε θα εξαλειφθούν οι παράνομες αγορές, αλλά οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες θα εμπλακούν ακόμα βαθύτερα, δημιουργώντας μια μαύρη αγορά. Αντίθετα, «το πιο αποτελεσματικό εργαλείο είναι η πρωτογενής πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών, σε συνδυασμό με την απεξάρτηση και την κοινωνική επανένταξη, καθώς και μέτρα μείωσης της προσφοράς, όπως προβλέπονται από τις διεθνείς συμβάσεις».

Αλλωστε, η ετήσια έκθεση συνδέει την εύκολη πρόσβαση σε μια ναρκωτική ουσία με την εξάπλωσή της, όπως για παράδειγμα στη Ρωσία, αλλά και στην Ολλανδία. Μάλιστα, από τον Γενάρη του 2013 στην Ολλανδία παίρνονται μέτρα περιορισμού των «coffee shops», όπως: Η είσοδος να επιτρέπεται μόνο σε άτομα άνω των 18 που είναι μέλη, ενώ το κάθε «coffee shop» μπορεί να έχει μέχρι 2.000 μέλη το χρόνο. Επίσης, ορίζεται ελάχιστη απόσταση ανάμεσα σε αυτά και στα σχολεία.