«Οπως έφθασαν τα πράγματα, το Κόμμα μας δεν μπορούσε να συνεχίζει να συμμετέχει σε ένα φορέα που είχε αρχίσει να εξελίσσεται σε κόμμα πολυτασικό, (μάλιστα) πολύ πριν παρθεί ανοιχτά και επίσημα απόφαση γι' αυτό...». Ο λόγος στην εισήγηση της ΚΕ του ΚΚΕ στο 14ο Συνέδριο αφορά την αποχώρηση του Κόμματος από το Συνασπισμό, που μεταλλασσόταν από πολυκομματικός οργανισμός, στον οποίο συμμετείχαν κόμματα και κινήσεις που δρούσαν με αυτοτέλεια, σε πολυτασικό κόμμα, όπου επιβαλλόταν η διάχυση και η διάλυση των κομμάτων και κινήσεων που τον συγκροτούσαν με βάση τις ιδρυτικές αρχές του ΣΥΝ.

Αλλα ποιοι και πώς επιδίωξαν τη μεταλλαγή του τότε ΣΥΝ σε πολυτασικό κόμμα και την αλλαγή των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών του ΚΚΕ ως επαναστατικού μαρξιστικολενινιστικού κόμματος νέου τύπου, αλλά και την τροποποίηση βασικών πολιτικών θέσεων του ΚΚΕ, ενώ το ίδιο επιδίωκαν σε σχέση με το πρόγραμμα του ΣΥΝ; Τα γεγονότα είναι αποκαλυπτικά:

Τα στελέχη της αντικομματικής ομάδας που συμμετείχαν στην ΕΕ του ΣΥΝ, συνοδοιπορούντα με την αντιπροσωπεία της ΕΑΡ - που ανοιχτά πρωτοστατούσε - και στελέχη άλλων κινήσεων, στο όνομα της ενίσχυσης της πολιτικής παρέμβασης του ΣΥΝ και της διαμόρφωσης του προγραμματικού περιεχομένου της πολιτικής πρότασης της προοδευτικής διεξόδου, προωθούσαν την αλλαγή του χαρακτήρα του Συνασπισμού, από συμμαχία κομμάτων, κινήσεων και προσωπικοτήτων σε ενιαίο κόμμα. Το ζήτημα είχε τεθεί, ακόμα, από το 2ο Συνέδριο της ΕΑΡ.

Ετσι φθάσαμε στο σημείο όλη η διαδικασία προς την Πανελλαδική Συνέλευση του ΣΥΝ τελικά να επικεντρώνεται στον τρόπο διαμόρφωσης των οργάνων... Να δηλώνεται από κάποιους ότι αν δε γίνει εκλογή των κεντρικών οργάνων, δεν έχει νόημα να γίνει η Πανελλαδική Συνέλευση! Κι ωστόσο η Πανελλαδική Συνέλευση, υποτίθεται, θα συζητούσε την εναλλακτική πρόταση που ουδέποτε συζητήθηκε, ουσιαστικά, πριν τη συνέλευση.

Η Πανελλαδική Συνέλευση είχε υποβιβάσει τους στόχους της και το περιεχόμενό της και, αντίθετα, επιχειρούνταν, απλώς, να λύσει το ζήτημα του χαρακτήρα του ΣΥΝ μέσα από την εκλογή των κεντρικών του οργάνων. Στην προοπτική αυτή, όπως φαίνεται από σχετικό κείμενό της, η ΕΑΡ, ενόψει της Πανελλαδικής Συνέλευσης, καλούσε σε υπερψήφιση των ανανεωτικών στα κεντρικά όργανα του ΣΥΝ για να «αποτυπωθεί μια ευρύτατη ανανεωτική πλειοψηφία», να περιοριστεί έτσι η εκπροσώπηση του ΚΚΕ. Ενώ ο Λ. Κύρκος επανέφερε τις «διαχωριστικές γραμμές», συκοφαντώντας το ΚΚΕ με αφορμή ότι επέμενε στη μη αλλαγή του χαρακτήρα του ΣΥΝ και για ανιστόρητες θέσεις... Παράλληλα, μιλούσαν συκοφαντικά για «συντηρητική ομάδα του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ» είτε για «οριακή συντηρητική πλειοψηφία στην ΚΕ του ΚΚΕ» με βάση την εκλογή της καθοδήγησης στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ.

Το χειρότερο, επιχειρούνταν αντιπαράθεση πλειοψηφίας -μειοψηφίας, κόντρα στις αρχές της συνεργασίας και αντιπαράθεσης που θα έπρεπε να διέπει μια πολυκομματική συμμαχία, όπως ήταν ο ΣΥΝ. Μ' αυτό τον τρόπο, ακόμα χειρότερα, καταργούνταν η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας των κομμάτων, αφού, αντ' αυτής, προωθούνταν η άποψη όχι τα κόμματα, αλλά οι αντιλήψεις θα πρέπει να αντιπροσωπεύονται.

Ετσι, το πρόβλημα της εκλογής ή όχι της ηγεσίας του ΣΥΝ που αναδειχνόταν ως κυρίαρχο, δεν ήταν παρά η κορυφή του παγόβουνου και επιχειρούνταν σκόπιμα να περιοριστεί το πρόβλημα εκεί, με σκοπό να καλυφθούν βαθύτατες διαφορές και κυρίως ανομολόγητοι στόχοι. Οτι αμφισβητούνταν ουσιαστικά οι ιδρυτικές αρχές του ΣΥΝ, η ισοτιμία, η αυτοτέλεια της κάθε δύναμης, η μη επέμβαση του ενός στα εσωτερικά του άλλου, η υπονόμευση του κοινού προγράμματος. Σ' αυτή την πραγματικότητα, η Πανελλαδική Συνέλευση του ΣΥΝ αξιοποιείται από την αντικομματική ομάδα, τις δυνάμεις της ΕΑΡ και άλλες δυνάμεις σαν πεδίο έντονης ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής αντιπαράθεσης ενάντια στο ΚΚΕ.

Η ιδιότυπη συμμαχία ΕΑΡ - αντικομματικών στελεχών στο ΣΥΝ απαιτούσε ούτε λίγο ούτε πολύ από το ΚΚΕ περιορίσει τους σκοπούς και την αυτοτελή δράση του στα όρια των δικών τους επιλογών, στη βάση του κοινού προγράμματος. Να απαρνηθεί δηλαδή το ΚΚΕ το χαρακτήρα και το πρόγραμμά του, να διαλυθεί ουσιαστικά!

Η παραπάνω απαίτηση συνοδευόταν με την προσπάθεια, από τους ίδιους και άλλους, διαμόρφωσης προγραμματικού ντοκουμέντου του ΣΥΝ με περιεχόμενο τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας και επιδίωξη συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Στο οργανωτικό επίπεδο πρόβαλαν και προωθούσαν - μέσα από τις διαδικασίες εκλογής των κεντρικών οργάνων του ΣΥΝ - την αυτονομία του ΣΥΝ απέναντι στα κόμματα, την αποδέσμευση των μελών από τα κόμματά τους...(επανίδρυση του ΣΥΝ, αυτονομία από τα κόμματα, αποδέσμευση μελών από τα κόμματά τους, λήψη αποφάσεων στη βάση της αρχής της πλειοψηφίας, καθιέρωση οντότητας των μελών του ΣΥΝ, εκλογές όλων των οργάνων σ' όλη την κλίμακα του ΣΥΝ, όπως σε κάθε κόμμα...).

Πολύ πριν, με τη συγκρότηση, αρχικά, του Συνασπισμού τα στελέχη της αντικομματικής ομάδας με τη γνωστή μέθοδο της διολίσθησης και των «μικρών πραξικοπημάτων», όπως ομολόγησαν αργότερα, μεθόδευσαν με την επιβολή του κοινού πορίσματος, γνωστού ως πόρισμα ΚΚΕ-ΕΑΡ, την πρώτη απόπειρα τροποποίησης της θέσης του ΚΚΕ για την ΕΟΚ. Καθώς, αν μη τι άλλο, μέσα από τις σχετικές θέσεις καλλιεργούνταν αυταπάτες για την πορεία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, προβάλλοντας ότι, δήθεν, υπήρχε εναλλακτική πολιτική για την ΕΟΚ, που μπορούσε τάχα να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας και των εργαζομένων!

Στην πορεία και πριν την Πανελλαδική Σύνελευση, διά της διολίσθησης, άλλαξαν τη θέση του Κόμματος ενάντια στην ιδιωτικοποίηση όλων των δημόσιων επιχειρήσεων, περιορίζοντας το αίτημα στις στρατηγικής σημασίας μόνον. Εκεί δε που ανατρέπεται το περιεχόμενο της προγραμματικής πρότασης είναι με την εναλλακτική πρόταση που συμφώνησαν στην Πανελλαδική Σύσκεψή τους. Αποφάσισαν αλλαγές σε βασικές θέσεις της αρχικής προγραμματικής συμφωνίας του ΣΥΝ σε σοσιαλδημοκρατική κατεύθυνση, ακυρώνοντας αρκετούς στόχους της προοδευτικής εναλλακτικής λύσης. Εγκαταλείπεται η πάλη ενάντια στις βάσεις και τη διάλυση - έξοδο από το ΝΑΤΟ, η πάλη ενάντια στη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ. Ενώ προβάλλεται η σοσιαλδημοκρατική εκδοχή για τις μεταρρυθμίσεις και το σοσιαλισμό, προβάλλοντας την ανάγκη υπέρβασης του σχίσματος ανάμεσα στην «κλασική» σοσιαλδημοκρατία και τα πραγματικά κομμουνιστικά κόμματα, την κατάργηση του «Κ»... Επίσης «ξεχνιέται» η ανάγκη υπεράσπισης του δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας, Υγείας κλπ. Είναι ακριβώς η σοσιαλδημοκρατική εκδοχή της άλλης, απλώς, διαχείρισης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων που ξεπουλάει τη δημόσια περιουσία και ισοπεδώνει, σήμερα, τα όποια εργασιακά, κοινωνικοασφαλιστικά, δημοκρατικά δικαιώματα και ξεζουμίζει τους εργαζόμενους.