Καθώς το καλοκαίρι του 1821 ο Ομέρ Βρυώνης συναντούσε δυσκολίες στην εκστρατεία του για την κατάπνιξη της επανάστασης στη Ρούμελη, ο σουλτάνος διέταξε να σταλούν ενισχύσεις. Συγκεντρώθηκαν περίπου 8.000 Τούρκοι (κυρίως από τη Βόρεια Ελλάδα) και με επικεφαλής τον Μπαϊράμ πασά ξεκίνησαν για τη Λαμία.

Οταν μαθεύτηκε ότι οι Τούρκοι έφθασαν στη Λαμία, οι Ελληνες (περίπου 1.600 άνδρες) πήραν θέση στα Βασιλικά της Λοκρίδας, στο δρόμο προς τη Λιβαδειά. Στο συμβούλιο των οπλαρχηγών, οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι ο Μπαϊράμ θα περάσει από έναν άλλο μικρότερο δρόμο, όμως ο Δυοβουνιώτης τους πείθει πως οι Τούρκοι θα περάσουν απ' τα Βασιλικά.

Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν, εκτός του Δυοβουνιώτη, οι Τράκας, Καλύβας, Μπίτης, Γεραντώνας, Νάκος Πανουργιάς. Γενικός αρχηγός ήταν ο Γκούρας, πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούτσου, φημισμένος για το θάρρος και τη στρατιωτική του ιδιοφυία.

Στις 24 του Αυγούστου ο Μπαϊράμ ξεκίνησε από τη Λαμία, κατέλαβε την Πλατανιά και προχώρησε προς τα Βασιλικά. Μόλις πλησίασε, οι Ελληνες επιτέθηκαν. Η μάχη κράτησε πολύ. Ελληνες και Τούρκοι πολέμησαν σώμα με σώμα, στο τέλος οι Τούρκοι νικήθηκαν και υποχώρησαν στη Λαμία, αφήνοντας πίσω τους 1.200 νεκρούς, 1.500 τραυματίες, 220 αιχμαλώτους, 800 άλογα. Οι Ελληνες είχαν 42 νεκρούς και 35 τραυματίες.

Η μάχη αυτή, στην οποία οι Τούρκοι είχαν μεγάλες απώλειες, εμψύχωσε τους Ελληνες της Ρούμελης, αλλά και τους Μοραΐτες, που είχαν θορυβηθεί από την κάθοδο του Μπαϊράμ.

Στο μεταξύ, την 1η Ιούνη 1821, είχε επαναστατήσει το Μεσολόγγι. Ηταν η πρώτη πόλη από τη Δυτική Ρούμελη που ύψωσε την επαναστατική σημαία. Οι Τούρκοι του Μεσολογγίου άλλοι σφάχτηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν.

Αναφερόμενος στην εξέλιξη της Επανάστασης τους πρώτους μήνες, ο Γιάννης Κορδάτος στην «Ιστορία της Ελλάδας» γράφει: «Η Ρούμελη τον πρώτο χρόνο της εθνεγερσίας δεν έδειξε επαναστατικές διαθέσεις. Οι κοτζαμπάσηδες με λόγια και με έργα αντιδράσανε. Αν δεν επεμβαίνανε οι καπεταναίοι Ανδρούτσος, Πανουργιάς, Καραϊσκάκης, Διάκος και άλλοι η Ρούμελη θα 'μενε ουδέτερη. Οι Βαλτινοί, μάλιστα, έδειξαν αισχρή διαγωγή. Ετσι οι Τούρκοι μπορούσαν να κινούνται ελεύθερα προς το Μοριά».