Λιγοστοί αλλά πολύ σπουδαίοι ήταν οι αληθινοί δάσκαλοι του λαού μας. Εκείνοι που, από τις αρχές του αιώνα, έδωσαν πολλούς αγώνες για να μπορεί κι ο λαός να μάθει γράμματα και με τη δική του πανώρια γλώσσα, τη Δημοτική. Πλάι στους πρωτεργάτες του Δημοτικισμού - Ψυχάρη, Πάλλη, Φωτιάδη, Παλαμά, Τριανταφυλλίδη, Γληνό, Δελμούζο - ένας ακόμα. Ο Ελισσαίος Γιαννίδης (Σταμάτιος Σταματιάδης, 1865-1942), άνθρωπος «ντροπαλός, νηφάλιος, αθόρυβος», με «συγκινητική μετριοφροσύνη», όπως τον μαρτυρούν μαθητές του, γι' αυτό και ξεχασμένος σήμερα. Ευτυχώς, όμως, δε χάθηκε ολότελα η δικαιοσύνη και η οφειλόμενη σ' αυτόν τον πρωτοπόρο ευγνωμοσύνη.

Τιμή και χάρη οφείλει όποιος νοιάζεται τη μόρφωση του λαού, στον διακεκριμένο (ομότιμο, δυστυχώς σήμερα που υπόγεια βάλλεται η γλώσσα του λαού) καθηγητή, συνεχιστή των αγώνων των πρωτοπόρων δημοτικιστών, Εμμανουήλ Κριαρά, γιατί με το «ταπεινής» όψης, αφιερωμένο στη μνήμη των Ψυχάρη -Τριανταφυλλίδη, τεκμηριωμένο με αρχειακό υλικό, εύγλωττα γραμμένο, βιβλίο του «Ελισσαίος Γιαννίδης ο νηφάλιος» (Θεσσαλονίκη 1999), δικαιώνει τη μακρόχρονη παιδαγωγική, συγγραφική και αγωνιστική προσφορά του Ε. Γιαννίδη στην υπόθεση του Δημοτικισμού. Ο Εμ. Κριαράς, ο παιδαγωγός που, μεταπολιτευτικά, πρωτοστάτησε στον αγώνα για την καθιέρωση της Δημοτικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους και την εφαρμογή του μονοτονικού συστήματος (1982), μνημονεύει στο βιβλίο και τον «αφετηριακό» ρόλο άρθρου του Γιαννίδη (Μάης 1921) για το μονοτονικό. Το βιβλίο του Εμ. Κριαρά αποτελείται από δύο μέρη: Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει το εξαίρετο μελέτημά του για τον ασκητικό, πένητα βίο, τη διδασκαλική θητεία σε διάφορα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία στη Μ. Ασία και κυρίως στην Ελλάδα, τις διώξεις και μεταθέσεις του Γιαννίδη, τα σχολικά βιβλία που έγραψε στη Δημοτική (για τα μαθηματικά, τη γεωμετρία, γεωγραφία, χημεία, φυσική και μουσική), τις σπουδαίες μελέτες του («Γλώσσα και Ζωή», «Το μεγάλο πρόβλημα», «Γλωσσικά Πάρεργα», «Στοιχεία Αστρονομίας» κ.ά.) και την αρθρογραφία του σε περιοδικά του Δημοτικισμού. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει την αλληλογραφία του Γιαννίδη με άλλους φωτισμένους, δημοτικιστές παιδαγωγούς, διανοούμενους, ποιητές. Το βιβλίο του Εμ. Κριαρά, πολλαπλό «μάθημα» για τους σημερινούς εκπαιδευτικούς, απαθανατίζει σεβαστικά και συγκινητικά τον γεννημένο στο Βόσπορο Γιαννίδη. Το ψαλτάκι στα μικράτα του, κανονάρχη αργότερα, βαθύ γνώστη της βυζαντινής μουσικής, σπουδαγμένο στο βιολί και στο αρμόνιο και που ξεκινώντας από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, με σπουδές στη Γαλλία και Ελλάδα (Γεωπονία, Χημεία, Φυσική, Μαθηματικά) έμελλε να γίνει μεγάλος δάσκαλος του λαϊκού «γένους»...