Η χρήση και η εξάρτηση από τα ναρκωτικά είναι αποτέλεσμα των κάθε είδους κοινωνικών αντιθέσεων και της συνακόλουθης καταπίεσης μεγάλων στρωμάτων πληθυσμού. Προβάλλονται ως «λύση» και «διέξοδος», όμως οδηγούν στην αλλοτρίωση. Νομιμοποίηση της χρήσης σημαίνει νομιμοποίηση των αιτιών, που προωθούν τη χρήση. Το χασίς είναι εξίσου επικίνδυνο, με κάθε άλλο ναρκωτικό. Η νομιμοποίηση δε θα χτυπήσει τους εμπόρους, όπως δε χτυπήθηκαν η παράνομη πορνεία, το παράνομο εμπόριο αλκοόλ και το παράνομο εμπόριο όπλων. Τέτοιες απόψεις μόνον κακό κάνουν σε χρήστες, που προσπαθούν να απεξαρτηθούν.

Μια συζήτηση με τον Ηλία Μιχαλαρέα, ψυχολόγο - ψυχοθεραπευτή στο Θεραπευτικό Πρόγραμμα Απεξάρτησης Ουσιών «18 Ανω », και πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Νοσοκομειακών Ψυχολόγων, είναι ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική:

- Υπάρχει αύξηση στους αριθμούς των χρηστών;

- Οι χρήστες έχουν τριπλασιαστεί σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Επίσης, έχουν κατεβεί οι μέσοι ηλικιακοί όροι. Σήμερα μιλάμε για παιδιά 13 και 14 χρόνων, που παίρνουν ναρκωτικά. Στην εφηβεία πια, είναι χρήστες. Μην πάμε μακριά. Πριν 5-10 χρόνια, μια δόση ηρωίνης στοίχιζε 4.000-5.000 δραχμές. Σήμερα κοστίζει 1.500 δραχμές, ή και λιγότερο. Ακριβώς, για να μπουν στο παιχνίδι οι μικρότερες ηλικίες, που δεν έχουν 5.000 στην τσέπη τους, αλλά ένα χιλιάρικο το έχουν.

- Πώς ορίζουμε την τοξικομανία και το εξαρτημένο άτομο;

- Η τοξικομανία, ως τρόπος ζωής, χαρακτηρίζεται από την απώλεια νοημάτων, ενδιαφερόντων, ασχολιών, ανθρωπίνων σχέσεων, επικοινωνίας. Ο τοξικομανής είναι ένας μονοσήμαντος άνθρωπος. Εβαλε στο επίκεντρο της ζωής του την ουσία, θυσιάζοντας στο βωμό της όλες τις ανθρώπινες πλευρές του. Εχει μπει σε μια διαδικασία απώλειας της καθαρά ανθρώπινης - δηλαδή της κοινωνικής του - φύσης. Σε μια διαδικασία «αποδόμησης» της προσωπικότητάς του.

- Η ύπαρξη των ναρκωτικών είναι αιτία της τοξικομανίας;

- Οχι. Οι νέοι στρέφονται στις ουσίες, όχι γιατί αυτές υπάρχουν, αλλά γι' αυτό που οι ουσίες συμβολίζουν. Αιτία της τοξικομανίας δεν είναι τα ναρκωτικά, αλλά η ανάγκη του ατόμου να τα χρησιμοποιήσει.

- Γιατί υπάρχει αυτή η «ανάγκη»;

- Ενα άτομο χρησιμοποιεί τα ναρκωτικά, για να ξεφύγει από την κοινωνική πραγματικότητα, που καραδοκεί να το συνθλίψει. Για να αντέξει το αδιέξοδο μιας παρακμιακής κοινωνίας. Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο κρίσης, που παράγεται από τη βασική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Από αυτήν την άποψη, η εξάρτηση - με τα σημερινά χαρακτηριστικά - είναι αποτέλεσμα του ίδιου του καπιταλισμού και, κατά συνέπεια, φαινόμενο των δύο τελευταίων αιώνων, περίπου.

Οι ίδιες κοινωνικο-οικονομικές αιτίες δημιουργούν επίσης όλες εκείνες τις συνθήκες ανάπτυξης μιας «κουλτούρας της παρακμής», που προβάλλει - μεταξύ άλλων - την ανάγκη της «φυγής» - ως «μόδα» και «τρόπο ζωής» - από την καπιταλιστική κοινωνία.

Παγιδευμένοι οι νέοι από την «αίσθηση» μιας «ψευδοάρνησης» του κατεστημένου, σπρώχνονται σε μια πράξη φυγής και μέσα από μια στρεβλή συνειδητοποίηση της πραγματικότητας βιώνουν τη χρήση και την εξάρτηση σαν πράξη αντίστασης. Ετσι, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως υπάρχει «καλή» και «κακή» χρήση. Η χρήση ναρκωτικών είναι μια πρόταση φυγής προς τη συστηματική χρήση και την εξάρτηση σαν τρόπο ζωής.

Αυτός ο τρόπος ζωής δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια ακραία μορφή αλλοτρίωσης, που καθορίζει επίσης και το χαρακτήρα της σχέσης του ατόμου με την κοινωνία.

- Αρκετοί, όμως, προβάλλουν ως λόγους στροφής των νέων στα ναρκωτικά την «έλξη του απαγορευμένου», την περιέργεια, τη μίμηση...

- Ολα αυτά μπορεί να είναι σημαντικοί παράγοντες για να δοκιμάσει ένας νέος ναρκωτικά, αλλά δεν είναι επαρκείς για να οδηγήσουν στην εξάρτηση. Στρέφονται στα ναρκωτικά, για να ξεφύγουν από την αφόρητη κοινωνική κρίση.

- Γιατί δε χρειάζεται ο διαχωρισμός των ναρκωτικών σε «μαλακά» και «σκληρά;

- Στη χρήση και την εξάρτηση, κύριο λόγο δεν παίζει η φαρμακολογική και χημική πλευρά των ναρκωτικών, αλλά η κοινωνική και ψυχολογική διάσταση του φαινομένου. Η δράση διαφορετικών ουσιών, στον ανθρώπινο οργανισμό, μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα.

Ομως, τα αίτια που οδηγούν στη χρήση είναι κοινά για όλες τις ουσίες. Δεν υπάρχουν «μαλακά» και «σκληρά» αίτια αναζήτησης μιας ουσίας. Από αυτήν την άποψη, δεν μπορούμε να μιλάμε για «σκληρά» και «μαλακά» ναρκωτικά.

Στη χρήση και την εξάρτηση, δεν έχει σημασία ποια ουσία χρησιμοποιεί κανείς. Σημασία έχει η διαμόρφωση μιας ψυχολογίας του «φτιαξίματος», μιας ψυχολογίας «εξάρτησης», μιας ψυχολογίας αναζήτησης της όποιας ουσίας.