Η χρονική περίοδος διεξαγωγής του 17ου Συνεδρίου βρίσκει το ΚΚΕ σε διαρκή ανοδική πορεία. Δεν είναι μόνο τα θετικά αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων του 2004, αλλά η όλο και αυξανόμενη ευρύτερα επιρροή του σε πλατιά στρώματα εργαζομένων και η δικαίωση της πολιτικής του.

Γίνεται πλέον συνείδηση σε όλο και περισσότερους ότι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ εξυπηρετούν σε σταθερή βάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού και μάλιστα χωρίς και τα παραμικρά προσχήματα πλέον. Ο ρόλος του ΣΥΝ και διάφορων άλλων μορφωμάτων αποκαλύπτεται καθημερινά, καθώς είναι έκδηλος πλέον ο αντικομμουνισμός τους. Μια από τις τελευταίες αυταπάτες η Ευρωπαϊκή Ενωση, όχι μόνο βρίσκεται σε κρίση, αλλά και αποκαλύπτει καθημερινά στους εργαζόμενους της Ελλάδας και της Ευρώπης τον βαθύ ταξικό και αντιδραστικό χαρακτήρα της.

Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις των τελευταίων χρόνων δείχνουν πλέον καθαρά τα σημάδια τους. Ολο και περισσότερη ανεργία, μερική απασχόληση, ακρίβεια, ξεκλήρισμα των αγροτών, περιορισμός δημοκρατικών δικαιωμάτων και λαϊκών ελευθεριών, απόπειρες οικοδόμησης αστυνομικού κράτους, ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου. Οι αντικειμενικές συνθήκες επομένως ευνοούν την ανάπτυξη του ριζοσπαστικού πόλου, για μια κοινωνικοπολιτική Συμμαχία που θα οδηγήσει στη συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου. Παράλληλα αποτυπώνεται ήδη μια αυξανόμενη τάση χειραφέτησης πλατιών λαϊκών στρωμάτων με ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σε σαφή αντικαπιταλιστική - αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση.

Για την υποβοήθηση και περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της τάσης αναγκαίος όρος είναι η αύξηση της έντασης της ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης, το βάθεμα του ιδεολογικοπολιτικού μετώπου σε όλα τα επίπεδα. Η αντιπαράθεση με την κυρίαρχη αστική ιδεολογία και τους πολιτικούς της εκφραστές χρειάζεται να ενταθεί ακόμα περισσότερο. Ωστόσο και πέρα από τον βασικό αντίπαλο, ιδιαίτερη και επίμονη αντιμετώπιση χρειάζονται - πέρα από τα κλασικά αστικά ιδεολογήματα - διάφορες θεωρίες που αναπτύσσονται στα πλαίσια μιας δήθεν νεωτερικότητας, που δήθεν υπερβαίνει ή παρακάμπτει το μαρξισμό και οδηγεί υποτίθεται έστω εμβρυακά σε αόρατα και απροσδιόριστα επίπεδα κοινωνικής εξέλιξης.

Αναλύσεις περί «παγκοσμιοποίησης» που οπωσδήποτε περιλαμβάνουν και την εκδοχή της «καλής παγκοσμιοποίησης», διάφορες μεταμοντέρνες θεωρίες, αντιλήψεις περί συλλογικής - συμμετοχικής οικονομίας όπου ο καπιταλιστής και ο καταναλωτής καλούνται να συνδιαμορφώσουν τις τιμές(!), αντιλήψεις που υποστηρίζουν ότι το κύριο σημείο είναι η συσσώρευση της γνώσης και όχι του κέρδους ή υποστηρίζουν την οικειοθελή αποδόμηση της πολιτικής προς όφελος της οικονομίας και της πληροφορίας που κυριαρχούν, εμφανίζονται μ' έναν ισχυρό μανδύα υπερπροοδευτικότητας, εξ αριστερών πάντα και προβάλλονται από το σύστημα ως σοβαρή επιλογή διοχέτευσης του όποιου ριζοσπαστικού, ανεξάρτητα μερικές φορές και από τις προθέσεις των εμπνευστών τους.

Αυτές οι αντιεπιστημονικές θεωρίες βρίσκουν έδαφος πέρα από τη νεολαία σε απογοητευμένους παλιούς αριστερούς, αλλά κυρίως σε πανεπιστημιακούς και διανοούμενους που τις καλλιεργούν ως άλλοθι της δικής τους ενσωμάτωσης - μέσω και των αντίστοιχων παροχών πολλές φορές - ερευνώντας υποτίθεται την υπέρβαση της ταξικής κοινωνίας με αταξικό και μεταφυσικό τρόπο βέβαια που καταλήγει να εξυπηρετεί απόλυτα την αναπαραγωγή των υφιστάμενων σχέσεων παραγωγής, που είναι σχέσεις εκμετάλλευσης, δηλαδή τη διαιώνιση του υπάρχοντος συστήματος. Η θεωρία περί συλλογικού διανοούμενου μάλιστα, που θα εκφράζει υποτίθεται τις αντιλήψεις συνολικά της κοινωνίας, ως αντιστάθμισμα στον οργανικό διανοούμενο, χρησιμοποιείται ως κάλυψη προοδευτικότητας και ανεξαρτησίας. Ταυτόχρονα γίνεται συστηματική προσπάθεια υπέρβασης υποτίθεται της διαλεκτικής αντίληψης που θεωρεί την πραγματικότητα σαν δομημένο όλο που αναπτύσσεται και δημιουργείται, με την επιστροφή ουσιαστικά στους ορθολογιστές ή στην αντίληψη που τυποποιεί την ολότητα ως προτεραιότητα του όλου στα μέρη.

Ολα τα παραπάνω κατά «σύμπτωση» εκκολάπτονται και καταλήγουν ως δήθεν προωθητικές αντιλήψεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και τμημάτων της πάλαι ποτέ ανανεωτικής ή ριζοσπαστικής αριστεράς. Γι' αυτό και πολλά κόμματα, κινήματα, fora αναζητούν ακόμα τον άλλο κόσμο τον εφικτό στα πλαίσια της αέναης αναζήτησης της νεωτερικότητας, αλλά και το καινούριο υποτίθεται πολιτικό υποκείμενο (ούτε λέξη για επαναστατικό) της εναλλακτικής αριστεράς που θα οδηγήσει στο απροσδιόριστο της κοινωνικής εξελικτικής διαδικασίας. Πολλές από αυτές τις θεωρίες μάλιστα είναι τόσο συγγενείς - σε διάφορα επίπεδα - με τον πολιτικό και οικονομικό φιλελευθερισμό που του δίνουν τη δυνατότητα νέων επιχειρημάτων ιδεολογικής επιβολής με «αριστερή» προέλευση.

Η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση είναι επείγον να προχωρήσει στα ζητήματα του πολιτισμού και του αθλητισμού που αποκτούν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην κοινωνική διαδικασία, καθώς αποτελούν βασικούς ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους. Το ίδιο πρέπει να γίνει και στα ζητήματα των ΜΜΕ, παρά τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου θέματος. Βέβαια, είναι απαραίτητο να υπάρξουν περαιτέρω επεξεργασίες στα ζητήματα της κουλτούρας και της επιστήμης, αλλά και καλύτερη μελέτη της διαστρωμάτωσης των εργαζομένων (εργατική τάξη και σύμμαχοί της).

Ιδιαίτερη σημασία έχει η παρέμβαση στους μισθωτούς επιστήμονες, καθώς έχουμε ολοένα και μεγαλύτερη ποσοτική διεύρυνση των στρωμάτων αυτών ως ανταπόκριση στις νέες ανάγκες που γεννά η επέκταση των παραγωγικών δυνάμεων, στα πλαίσια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Κι αυτό γιατί αποτελούν για το εργατικό κίνημα, σαν μη προλεταριακά στρώματα μισθωτών, συμμάχους με θεμελιώδη σημασία, χωρίς βέβαια να συγχωνεύονται μαζί του. Καθώς η μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών επιστημόνων δεν παράγουν οι ίδιοι - σε αντίθεση για παράδειγμα με τους μηχανικούς ή τους τεχνικούς που ενσωματώνονται άμεσα στη σφαίρα της υλικής παραγωγής - αλλά πουλούν την εργατική τους δύναμη, δε διαθέτουν ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και υφίστανται την εκμετάλλευση των μονοπωλίων και του κράτους τους, η θέση τους μέσα στο σύστημα του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού προσεγγίζει όλο και περισσότερο τη θέση της εργατικής τάξης.

Επιπλέον, η εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων στα πλαίσια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού βρίσκεται στη βάση μιας διπλής διαδικασίας, καθώς εκτός από την ποσοτική επέκταση των επιστημονικών στρωμάτων, έχουμε και μερική ποιοτική μεταλλαγή των στρωμάτων που προϋπήρχαν με τον περιορισμό των αυτοαπασχολούμενων επιστημόνων. Τμήματα όλο και πιο σημαντικά των ελεύθερων επαγγελμάτων περνούν στις σχέσεις μισθωτής εργασίας είτε στο πλαίσιο δημόσιων επιχειρήσεων (π.χ. οργανισμοί υγείας) είτε στους κόλπους βιομηχανικών και εμπορικών καπιταλιστικών επιχειρήσεων είτε με τη δημιουργία ειδικευμένων επιχειρήσεων από πρωτοβουλία Τραπεζών ή χρηματοδοτικών οργανισμών. Οι επιστήμονες αυτοί, που άλλοτε ήταν αυτόνομοι, μετατρέπονται σε μισθωτούς του κεφαλαίου και του κράτους του. Εκεί καραδοκούν η ανεργία, η υπερεργασία, η ταξική υποβάθμιση. Αλλά και τμήματα που παραμένουν ως αυτόνομοι «χειροτέχνες» μαστίζονται σήμερα από υποαπασχόληση, χαμηλές αμοιβές και κινδυνεύουν άμεσα με «προλεταριοποίηση».

Για την υποβοήθηση επομένως της προοπτικής της κοινωνικοπολιτικής Συμμαχίας έχει μεγάλη σημασία η καλύτερη ανάλυση της διαστρωμάτωσης των επιστημόνων που μπορεί να συνδράμει και στην προσπάθεια για τη μαζική και αγωνιστική συσπείρωσή τους.

Είναι απαραίτητο επίσης να επιταχυνθούν οι διαδικασίες συστηματικότερης ανάπτυξης των υπαρχουσών συσπειρώσεων στα μέτωπα πάλης και κυρίως η κοινή δράση τους για να βελτιωθούν και οι δυνατότητες στην πορεία για τη συγκρότηση του Μετώπου. Ιδιαίτερα χρήσιμη κρίνεται μια συσπείρωση σε αντικαπιταλιστική - αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση που θα αναπτύσσει δράση ενάντια στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, θα παρεμβαίνει σε Ελλάδα και Ευρώπη, αξιοποιώντας και την πρόσφατη εμπειρία, συμβάλλοντας έτσι στην πάλη για μια άλλη Ενωμένη Ευρώπη, αυτή των Λαών, της Ειρήνης, του Σοσιαλισμού. Καθώς τα νέα ιδεολογήματα επιχειρούν να «καταργήσουν» την πάλη στο εθνικό επίπεδο η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση πιο συστηματικά και στο πεδίο αυτό είναι αναπόφευκτη. Τέλος, παρά τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν, φαίνεται να ωριμάζουν οι συνθήκες για τη συγκρότηση του απαραίτητου διακριτού κομμουνιστικού πόλου στο διεθνές επίπεδο, που θα βοηθήσει στην οικοδόμηση και ισχυροποίηση του διεθνούς αντιιμπεριαλιστικού κινήματος.

Στις διεργασίες που συντελούνται επομένως το ζήτημα είναι η κατάσταση του υποκειμενικού παράγοντα, δηλαδή του επαναστατικού υποκειμένου, του κομμουνιστικού κόμματος. Από την άποψη αυτή οι Θέσεις της ΚΕ κινούνται σε θετική κατεύθυνση. Η οργανική σύνδεση φίλων, οπαδών, συνεργαζόμενων με το Κόμμα μπορεί να αποβεί πολύτιμη.

Από όλους μας εξαρτάται πόσο πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά θα προχωρήσουμε.

Στέλιος Βαλανάς