Η επίσημη Εκκλησία υπήρξε ανέκαθεν κήρυκας του σκοταδισμού και της συντήρησης - και - στον τομέα της σκέψης, πολύ δε περισσότερο της δράσης, όσον αφορά την κατοχύρωση προοδευτικών μέτρων στο χώρο της εκπαίδευσης (άλλωστε οι μαθητές πέρσι έγιναν οι τελευταίοι που έμαθαν τι σημαίνει να «αποκηρύσσει» τον αγώνα τους η Εκκλησία, όπως συνέβη με τον κ. Χριστόδουλο). Ετσι πνευματικοί άνθρωποι στους οποίους ο τόπος χρωστάει πάρα πολλά βρέθηκαν στο στόχαστρό της. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση με τους «μαλλιαρούς» - δημοτικιστές.

Η υπόθεση είναι λίγο - πολύ γνωστή και εκδηλώθηκε με τα λεγόμενα «Μαρασλειακά». Την άνοιξη του 1925, λοιπόν, τα σωματεία των «χριστιανών», ως υπέρμαχα της καθαρεύουσας, ζητούν την αρωγή της δικτατορίας του Πάγκαλου να αντιμετωπίσει τους «άθεους» δημοτικιστές. Κατακλύζουν το υπουργείο Παιδείας της δικτατορικής κυβέρνησης και από κοινού με την Ιερά Σύνοδο καταγγέλλουν ότι στην Παιδαγωγική Ακαδημία και το Μαράσλειο Διδασκαλείο οι καθηγητές ακολουθούν «αντεθνικές» και «υλιστικές» μεθόδους.

Με την παρέμβαση της Ιεράς Συνόδου τον Ιούλη του 1925 ζητείται να επιληφθεί του θέματος η κυβέρνηση Πάγκαλου. Η ανταπόκριση του κράτους εκδηλώνεται το Γενάρη του 1926 όταν απομακρύνονται από τις θέσεις τους οι «επικίνδυνοι» εκπαιδευτικοί Γληνός, Ιορδανίδης, Δελμούζος, Ρόζα Ιμβριώτη, Παπαμαύρος και Κώστας Βάρναλης. Επιπλέον λαμβάνεται το μέτρο της κατάργησης της Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

Ιδού πώς ετίθετο το θέμα κατά του δημοτικισμού, στη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου στις 21 Γενάρη του 1926, όπως προκύπτει μέσα από τα λεγόμενα του μητροπολίτη Κυθήρων Δωροθέου:

«Το ζήτημα τούτο παρουσιάζει τρεις εκφάνσεις, τον μαλλιαρισμόν, αθεϊσμόν και κομμουνισμόν. Αι εκφάνσεις αυταί προκάλεσαν άμεσον το ενδιαφέρον της Πολιτείας, αποφασισάσης να καταπολεμήση αυτάς, πράγμα όπερ ευκολότερον θέλει επιτευχθή και τη συνδρομή της Εκκλησίας, μη αδρανούσης εν τη προκειμένη περιστάσει, και προσθέτω ότι είναι ανάγκη να συνταχθή εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου εγκύκλιος και αναγνωσθή εις τον λαόν και δημοσιευθή εις τας εφημερίδας, μολονότι οι Σεβ. Αρχιερείς επιτελούσι το καθήκον των κατά του μαλλιαρισμού, του αθεϊσμού και του κομμουνισμού».

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1954, μπαίνει στο στόχαστρο της Ιεράς Συνόδου και ο Καζαντζάκης. Τα έργα του «Καπετάν Μιχάλης» και «Ο τελευταίος Πειρασμός» προκαλούν τη μήνιν του ιερατείου. Η Ιερά Σύνοδος ζητά από το Πατριαρχείο να αφορίσει τα βιβλία, αλλά ο σάλος που προκαλείται αποσοβεί μια τέτοια εξέλιξη. Είναι προφανές ότι το νήμα που συνδέει εκείνους που αφόρισαν το Λασκαράτο, που κυνήγησαν το Γληνό, το Βάρναλη και τον Καζαντζάκη, είναι το ίδιο νήμα που ενώνει τον κ. Χριστόδουλο με τους αφρίζοντες «αγανακτισμένους χριστιανούς», που συνωθούνται το τελευταίο διάστημα έξω από τα δικαστήρια της Ευελπίδων.