H Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (Μάρτης 1878) ήταν το αποτέλεσμα της στρατιωτικής νίκης της Ρωσίας επί της Τουρκίας και οδηγούσε στη δημιουργία της «Μεγάλης Βουλγαρίας». Οπως ήταν επόμενο, η Αγγλία και η Αυστρία δυσαρεστήθηκαν, αφού έβλεπαν τη ρωσική επέκταση και την ταυτόχρονη συρρίκνωση των δικών τους συμφερόντων. Μπροστά στο ενδεχόμενο ενός πολέμου με τους Αγγλους και τους Αυστριακούς, η τσαρική Ρωσία (εξαντλημένη από τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας) υποχρεώνεται να συμβιβαστεί. Επιχειρεί κατ' αρχήν να διασπάσει την αγγλοαυστριακή συμμαχία, υπογράφοντας ξεχωριστή συνθήκη με την Αγγλία, όπου παραιτείται από το σχέδιο για τη «Μεγάλη Βουλγαρία». Ταυτοχρόνως, όμως, η Αγγλία υπογράφει συμφωνία με την Τουρκία όπου υπόσχεται να βοηθήσει του Τούρκους κατά των Ρώσων και παίρνει ως αντάλλαγμα την Κύπρο. Κατακτά έτσι αναίμακτα το πιο στρατηγικό σημείο της Ανατολικής Μεσογείου. Υπ' αυτές τις συνθήκες συγκλήθηκε το ευρωπαϊκό συνέδριο στο Βερολίνο στις 13 Ιούνη 1878.

Στο Συνέδριο αντιπροσωπευόταν η Ρωσία, η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρουγγαρία, η Ιταλία, η Τουρκία, το Ιράν και τα βαλκανικά κράτη (ως παρατηρητές). Μετά από έντονο διπλωματικό αγώνα οι δυνάμεις υπέγραψαν στις 13 Ιούλη 1878 τη Συνθήκη του Βερολίνου.

Με τη συνθήκη αυτή, η Αγγλία και η Αυστρουγγαρία με την υποστήριξη της Γερμανίας πέτυχαν να τροποποιήσουν σημαντικά τους όρους της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.

Τα προβλήματα του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος των βαλκανικών λαών έμειναν ουσιαστικά άλυτα. Στην κυριαρχία των Τούρκων απόμειναν ακόμη περιοχές με πολυάριθμο μη τουρκικό πληθυσμό (Νότια Βουλγαρία, Μακεδονία, Αλβανία, Θεσσαλία, νησιά του Αιγαίου). Η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη κατέχονταν στρατιωτικά από την Αυστρουγγαρία.

Το συνέδριο του Βερολίνου, κόβοντας σε καινούρια μέτρα το χάρτη της Βαλκανικής Χερσονήσου, δημιούργησε πολλές αφορμές, για να ξεσπάσουν καινούριες συγκρούσεις στην περιοχή αυτή και γενικά για να οξυνθεί η διεθνής κατάσταση. Και μετά την απελευθέρωσή τους οι βαλκανικές χώρες ήταν στίβος του ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων που επενέβαιναν στις εσωτερικές τους υποθέσεις και επηρέαζαν ενεργά την εξωτερική τους πολιτική. Ετσι, τα Βαλκάνια έγιναν η «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης».