Και άλλες συγκρίσεις, όμως, γίνονται σχετικά με τη σημερινή και την προ του 1990 κατάσταση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Πρόσφατα, το γερμανικό ινστιτούτο "Allensbach" πραγματοποίησε σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης ανάμεσα στους κατοίκους της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και σύμφωνα, με τα συμπεράσματα, που το ίδιο δημοσιοποίησε, το ποσοστό όσων εκφράζουν ευνοϊκή άποψη για τη δυτικού τύπου οικονομία της ενοποιημένης πλέον χώρας, έχει μειωθεί από 77% πριν το 1990, σε 22% τον περσινό Νοέμβρη.

Η σφυγμομέτρηση, δίνει και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία, που φανερώνουν, όχι μόνο τις υπάρχουσες τάσεις, αλλά και τη φοβερά πολύπλοκη διαδικασία της διαμόρφωσης της κοινωνικής και ατομικής συνείδησης. Ετσι, περισσότεροι από τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων Ανατολικογερμανών θεωρούν το προηγούμενο, σοσιαλιστικό καθεστώς, ως ειρηνικό και συντροφικό, ενώ το ποσοστό εκείνων, που το χαρακτηρίζουν αντιδημοκρατικό μειώθηκε από 66% πριν το 1990 σε 30%. Και ενώ, η πλειοψηφία των Ανατολικογερμανών υπήρξε ιδιαίτερα επικριτική για τον καπιταλισμό, ως κοινωνικό σύστημα και εκφράστηκε πιο θετικά, για πολλές πλευρές του τρόπου ζωής του σοσιαλιστικού καθεστώτος, που επέκρινε πριν το 1990, το 75% των ερωτηθέντων θεωρεί θετικό τον ανταγωνισμό, πιστεύοντας ότι ενεργεί ως κίνητρο για τους εργαζόμενους. Προφανώς, δεν τον έχουν γνωρίσει καλά ακόμη τον καπιταλισμό και τα βασικά του γνωρίσματα...