Ο μόνος δρόμος | ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο μόνος δρόμος

Ο απόηχος της συνάντησης των δημοσιογράφων του Αιγαίου και της Θράκης για την ειρήνη κρατά ακόμα στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, που αγναντεύουν τη μικρασιατική ακτή, χωρίς να μπορούν να την ξεχάσουν. Δεν ξεχνά κανείς την ιστορία του, την προέλευσή του, τις ρίζες του. Μόνο που η ιστορία της ελληνοτουρκικής συμβίωσης δεν ήταν πάντα μια αιματοβαμμένη περίοδος, γεμάτη βιαιοπραγίες, αρπαγές και καταστροφές.

Σε ειρηνικούς καιρούς, που η πολιτική βούληση έδειχνε παραδοχή σ' αυτήν τη συμβίωση, Ελληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, Λεβαντίνοι, ζούσαν στις πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες των πόλεων της Μικρασίας, σ' ένα διευρυμένο πολιτισμικό ορίζοντα, μέσα σε ποικιλία ιδιαιτεροτήτων, ιδεών, θρησκευτικών αντιλήψεων, λαϊκών παραδόσεων.

Είναι ολοφάνερο πόσο φτωχαίνουν οι λαοί με το στείρο εθνικισμό και την ψυχολογική - ιδεολογική βία των πολεμολόγων αρχόντων τους. Πόσο φτωχαίνουν κι αποδυναμώνονται, όταν έχουν κοινό έναν έμπορο θανάτου που κερδίζει από τα δικά τους σπαράγματα.

Τέτοιες σκέψεις αντάλλαξαν Ελληνες και Τούρκοι δημοσιογράφοι στη Χίο, Ελληνες και Τούρκοι πολιτικοί. Ανάμεσα στους καλεσμένους, και η σύζυγος του δημάρχου του Τσεσμέ. Ηταν η μόνη που φορούσε τη μουσουλμανική καλύπτρα στο κεφάλι. Η μόνη που έμενε νηστική, απ' το πρωί ως τη δύση του ηλίου, τηρώντας την πατροπαράδοτη νηστεία ραμαζάν. Μου θύμιζε την παλιοημερολογίτισσα μάνα μου, που νηστεύει με τον ίδιο ζήλο όλη τη μακριά Σαρακοστή, κουκουλωμένη στο τσεμπέρι της.

Στη Χίο, το τζαμί του Αλλάχ, εγκατελειμμένο στην ερήμωση και τη φθορά. Το τουρκικό νεκροταφείο, πνιγμένο στα ξερόχορτα. Το χαμάμ, παραδομένο στην αφροντισιά και το σκουπιδαριό. Στις απέναντι τουρκικές ακτές, εκκλησίες ξεκοιλιασμένες, πυρπολημένες, πνιγμένες στην καβαλίνα και την κοπριά. Κι εγώ, που περπατούσα δίπλα στη φίλη απ' την Τουρκία, λυπήθηκα για το σφραγισμένο τζαμί που αποζητούσε την προσευχή της. Λυπήθηκα, γιατί η προσευχή της είχε σχέση με την ειρήνη του κόσμου.

Οι γλάροι, που πέταξαν κατά τη μεριά του Τσεσμέ, άφησαν το μήνυμά τους πάνω από τα κεφάλια μας: Κάθε σύρραξη σ' αυτήν την υπέροχη θάλασσα είναι ιεροσυλία στο πνεύμα του αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού. Στο πνεύμα της πανανθρώπινης ιδέας για την αξία του ανθρώπου, που του δόθηκε η δωρεά να μπορεί να επιλέγει τι είδους μνημεία θ' αφήσει στο διάβα του. Τι επιγραφές. Τι είδους ιστορία. Πάνω απ' αυτή τη θάλασσα, οι δημοσιογράφοι της ειρήνης έστησαν γέφυρα προσέγγισης των δύο λαών. Ετσι μπορέσαμε να δούμε ελληνικά θέματα με τουρκικό μάτι. Ετσι ανακαλύψαμε πως πάρα πολλά πράγματα, που αγαπούμε και βιώνουμε καθημερινά, είναι συνέπειες της μακρόχρονης συμβίωσης των δύο λαών. Μπορούμε να συνυπάρξουμε ειρηνικά. Για να γίνει εφικτό, έχουμε μακρύ και δύσκολο δρόμο. Ας τον βαδίσουμε, δίνοντας μάχη για την ειρήνη και τη συμφιλίωση, ξανά και ξανά. Αλλος δρόμος δεν υπάρχει.

Ελσα ΧΙΟΥ