Σ' ένα κάτεργο από αυτά που φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του εμφυλίου πολέμου, σ' εκείνες τις σελίδες της ιστορίας του λαού μας που είναι τόσο μαρτυρικές και συνάμα ένδοξες και ηρωικές, ταξιδεύει σήμερα ο «Ρ». Στο συνοικισμό Καλάμι του Δήμου Σούδας, στο Νομό Χανίων Κρήτης, στέκονται εδώ και αιώνες οι φυλακές του Ιτζεδίν.

Στις φυλακές του Ιτζεδίν κρατήθηκαν κατά καιρούς ανώτερα και ανώτατα στελέχη του ΚΚΕ, του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού. Ο μπάρμπα - Γιώργης Ερυθρυάδης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου, που πέθανε εκεί απ' τις πολύχρονες κακουχίες και από αμέλεια, ίσως σκόπιμη, της υπηρεσίας των φυλακών. «Πέρασαν» από κει ο Κώστας Λουλές, ο Σιγανός, ο Αμπατιέλος και πολλοί άλλοι που δε βρίσκονται σήμερα στη ζωή. Οι τελευταίοι κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι απολύθηκαν από τις φυλακές τον Ιούνιο του 1964. Κάποιοι δημοκράτες κρατήθηκαν στο Ιτζεδίν και στα χρόνια της δικτατορίας.

Εκεί βρέθηκαν το προηγούμενο Σάββατο 21 Ιούλη, πολλοί παλιοί αγωνιστές, αλλά και νέα παιδιά, για να θυμηθούν και να μάθουν. Για να δώσουν υπόσχεση: Να μην ξεχάσουν. Οι Οργανώσεις Κρήτης της ΚΝΕ πραγματοποίησαν μια πολύ όμορφη εκδήλωση στον προαύλιο χώρο των φυλακών, όπου οι μνήμες που ξεδιπλώθηκαν αποτέλεσαν ένα μοναδικό μάθημα ζωής.

Απαίτηση των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού ήταν και παραμένει οι χώροι της πολύχρονης σκληρής δοκιμασίας πολλών χιλιάδων κομμουνιστών, όπως και η φυλακή του Ιτζεδίν, να παραχωρηθούν ως χώρος προσκυνήματος παλαιών και νέων αγωνιστών. Ως χώρος απόδοσης τιμής και σεβασμού σε όσους φύλαξαν πραγματικά Θερμοπύλες, πίστεψαν και αγωνίστηκαν για τα πιο υψηλά διαχρονικά ιδανικά του σοσιαλισμού.

Αυτή την ανάγκη θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε κι εμείς, με το σημερινό μικρό αφιέρωμα στην ιστορία του Ιτζεδίν.