Ακριβέ μας σύντροφε Γιώργο,

Δεν σου λέμε ότι θα μας λείψεις, γιατί μας έχεις ήδη λείψει.

Στο Κόμμα, στην εφημερίδα και στους αναγνώστες του «Ριζοσπάστη», που για 20 χρόνια συντρόφευες με το «Απόλυτο Ρόδο».

Πάει ενάμισης χρόνος τώρα που η αρρώστια δεν σε άφηνε να γράψεις.

Τον Μάρτη του 2020 έστειλες το τελευταίο σου κείμενο. Και τι παράδοξο! Ο τίτλος που είχες βάλει ήταν «Πάμε πάλι από την αρχή!».

Από τότε, κάθε βδομάδα στο τηλέφωνο, έλεγες πως όταν βρεις τα κουράγια, θα ξαναγράψεις.

Ελεγες πως από τη στήλη σου στον «Ριζοσπάστη» έπαιρνες ανάσα και πως αυτό ήταν που είχες τώρα μεγαλύτερη ανάγκη.

Είχαμε συμφωνήσει να περάσει το καλοκαίρι, να ξεκουραστείς, να βρεις τις δυνάμεις σου...

Ξέραμε όμως πως ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα.

Πως δύσκολα θα ξαναβλέπαμε στον «Ριζοσπάστη» να λάμπει το σπινθηροβόλο πνεύμα σου.

Δύσκολα θα γελάγαμε ξανά με το πηγαίο χιούμορ σου.

Δύσκολα θα ξεκοκαλίζαμε αυτά τα 1, 2, 3, όπως συνήθιζες να οργανώνεις τη σκέψη σου στο γραπτό, αριθμώντας τις παραγράφους με τα καυστικά σου σχόλια για την επικαιρότητα.

Ξέραμε πως θα αραιώσουν εκείνα τα βράδια της Πέμπτης, που από την άλλη άκρη του τηλεφώνου μάς έλεγες πως έστειλες το κείμενο.

Αλλοτε κοφτά και βιαστικά, άλλοτε με ενθουσιασμό να μας το περιγράψεις πριν το διαβάσουμε, κι άλλοτε με λαχτάρα να σχολιάσεις όσα δεν χώρεσαν στις 500 λέξεις της στήλης.

«Θα τα γράψω την επόμενη φορά», έλεγες πριν κλείσεις...

Εζησες αληθινός διανοούμενος.

Η τέχνη και η ζωή σου παρέμειναν αξεχώριστες, μέχρι τον πρόωρο χαμό σου.

Τίποτα δεν άφηνες να πέσει κάτω. Ησουν ορκισμένος εχθρός του άδικου γιατί είχες διαλέξει την πλευρά των αδικημένων.

Υμνησες με την τέχνη σου τους ταπεινούς, επειδή ταπεινός υπήρξες και ο ίδιος.

Με τον καμβά και το χαρτί, με το πινέλο και την πένα σου ταυτίστηκες με την αγωνία του λαού.

Με τους «ανώνυμους αγίους» του χτες και του σήμερα.

Με όλους εκείνους που έδωσαν και δίνουν το «παρών» στους μεγάλους αγώνες και στον καθημερινό μόχθο.

Ηταν αυτά που σ' έφεραν σε επαφή με το ΚΚΕ και συμπορεύτηκες μαζί του μέχρι το τέλος της ζωής σου.

Με την αγωνία του λαού, τους αγώνες της εργατικής τάξης, τον προλεταριακό διεθνισμό, την προοπτική για την επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Δίνοντας μέσα κι απ' τις σελίδες του «Ριζοσπάστη» εκατοντάδες κείμενα - σκληρά διαμάντια.

Την κοινή σου πορεία με το Κόμμα, είτε ως υποψήφιος βουλευτής και ευρωβουλευτής, είτε με τη συμβολή σου στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ και στην πολιτιστική του δραστηριότητα, όπως με τη συμμετοχή σου στην κριτική επιτροπή του Διαγωνισμού Λογοτεχνίας για τα 100 χρόνια ΚΚΕ, την αποτύπωνες γλαφυρά με τούτα τα λόγια:

«Γιατί πάντοτε στα δύσκολα ακούω τον ψίθυρο των Διακοσίων του Σκοπευτηρίου, που μου λένε πως ό,τι κάνουμε το κάνουμε για λόγους "ορθοστασίας" ενάντια στην άβυσσο που μας περιβάλλει. Και τέλος, για το στοίχημα που επέβαλαν οι κομμουνιστές του "εμείς", μακριά από το "εγώ", που βλέπω με άγρια χαρά να συνεχίζεται στις μέρες μας».

Το 2007, τον καρπό των εφτά πρώτων χρόνων της συνεργασίας σου με την εφημερίδα, τα έκανες βιβλίο με τον τίτλο «Το απόλυτο ρόδο».

Την πολύτιμη συλλογή ανασύραμε στη μνήμη μας με το άκουσμα του πρόωρου χαμού σου.

Οπως σημείωνε ο ΓΓ της ΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, διευθυντής τότε του «Ριζοσπάστη», στον πρόλογο της έκδοσης:

«Τη μια Κυριακή γροθιά στο στομάχι. Την επόμενη χαμόγελο καρδιάς. Κάθε Κυριακή δημιουργικοί προβληματισμοί, ανησυχίες, ερωτήματα.

Κάποιες Κυριακές δυναμική κριτική, πρωτοπόρα σύλληψη, μεγάλες αλήθειες.

Κάποιες άλλες μεταφυσικές οι συγκρούσεις και οι σκέψεις. Υπερκόσμιες συνεντεύξεις. Αντιθέσεις συναισθημάτων και ωμής πραγματικότητας.

Ολες τις Κυριακές βαθύς σεβασμός - εκτίμηση στους Αγωνιστές, στους Μαχητές της Ζωής. Στο παρελθόν και το παρόν».

Σύντροφέ μας,

Τα γραπτά σου ανάβλυζαν αυτήν την απέραντη αγάπη για τον απλό άνθρωπο, το Κόμμα, την Ιστορία, την ιδεολογία, τους αγώνες του.

Τα υπερασπίστηκες με τον δικό σου μοναδικό τρόπο όταν και όπου χρειάστηκε, από κάθε επίθεση.

Η πένα σου ήταν στήριγμα και ασπίδα ενάντια στον αντικομμουνισμό, ξίφος και πέλεκυς για τους κάθε λογής αναθεωρητές της Ιστορίας και κήρυκες του συμβιβασμού.

Μέσα από τη στήλη σου βλέπαμε τη σχέση σου με το Κόμμα να ωριμάζει. Τη συνειδητή σου συμπόρευση να αποκτά στοιχεία βαθύτερης δέσμευσης και αφοσίωσης.

Να τι έγραφες τον Σεπτέμβρη του 2017, με αφορμή τα 100χρονα του ΚΚΕ:

«Το Κόμμα, σώμα αδιαίρετο, διασχίζει το χρόνο με ταχύτητες δικές του, μένοντας αλώβητο από τις ισχυρές πιέσεις που ασκεί κάθε εποχή. Με το ειδικό βάρος του προσπαθεί να γεμίσει το κενό γύρω του.

Μπροστά στα εκατό χρόνια των παράφορων συντρόφων, το περιβάλλον ναυάγησε άπειρες φορές στην προσπάθειά του να ανακόψει τη ροή του κινήματος. Δεν ήταν εύκολη η διάρκεια και η αντοχή στα χτυπήματα.

Ολα αυτά τα χρόνια, μπροστά στη γενικευμένη αγυρτεία που δεν επιθυμεί τίποτε άλλο από το να σβήσει κάθε σημείο όπου μπορεί να ανθίζει η ζωή, ώστε να μας χειρίζεται κατά το δοκούν, οι Κόκκινοι στάθηκαν δίπλα στον πολίτη και πάλεψαν μαζί του την κατάθλιψη, την τάση παραίτησης, μοιράστηκαν την οδύνη του και κατανόησαν τις ψευδαισθήσεις του.

Εκατό χρόνια και τι δεν γνώρισε το κίνημα και όμως συνέχισε: Από τους πανάκριβους πράκτορες - βασιλείς, την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος μέχρι τον φαύλο κύκλο της γενικευμένης απάτης. Παρ' όλα αυτά, το κίνημα παραμένει σταθερό στη δράση του και την παρουσία του στους αγώνες διεκδίκησης της χαμένης μας αξιοπρέπειας».

Και σε ένα άλλο κείμενο, την ίδια χρονιά, συμπλήρωνες: «Απ' όλους πιο πολύ αγαπώ τους σιωπηλούς γέροντες συντρόφους, που έχουν μια σεμνή, σταθερή θέση απέναντι στο Κόμμα. Είναι άνθρωποι που πέρασαν από φυλακές και βασανιστήρια, που είδαν τους συντρόφους τους να οδηγούνται στο απόσπασμα. Και μόνο να τους κοιτάς, σε εξευγενίζουν. Ας τους προσκυνήσουμε τώρα που είναι ακόμα εν ζωή».

Η ευρυμάθεια, η βαθιά σου καλλιέργεια, η ευστροφία και η παιδεία σου έκαναν πλουσιότερο τον «Ριζοσπάστη» τα χρόνια αυτά που μας χάριζες τα γραπτά σου.

Εκαναν όμως καλύτερους κι εμάς, που είχαμε την τύχη να σε γνωρίσουμε και να συζητάμε μαζί σου.

Μας δίδαξες με τη σεμνότητα και την επιμονή σου να κάνουμε παρατηρήσεις, να πούμε γνώμη για τα κείμενα, να προτείνουμε ακόμα και αλλαγές.

Μας δίδαξες με το θάρρος, την αξιοπρέπεια που διαχειρίστηκες την αρρώστια σου.

Αλλά και με τον καημό σου, πως το χειρότερο από τα συμπτώματά της ήταν ότι σε εμπόδιζε να βοηθήσεις ακόμα περισσότερο το Κόμμα.

Για όλα αυτά σε ευχαριστούμε από καρδιάς.

Σε αποχαιρετάμε ως «γιο της Καισαριανής», που «συνομιλούσε» κάθε βράδυ στους δρόμους της με τους «ανώνυμους αγίους» του χτες και του σήμερα.

Θα σε αναπολούμε μέσα από τα ποιήματά σου, που μελοποίησαν σπουδαίοι μουσικοί, ανάμεσά τους και ο φίλος, ο αξέχαστος Θάνος Μικρούτσικος.

Θερμά συλλυπητήρια στην σύντροφό σου Λητώ και σε όλους τους οικείους σου.

Σ' αποχαιρετούμε με αγάπη και σεβασμό, θα σε θυμόμαστε πάντα.