Η Φ. Τόλια ξεκίνησε την ομιλία της από τα βασικά στοιχεία των εξελίξεων του 20ού αιώνα, την όξυνση των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων που ως προϊόν είχε τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και την άνοδο του φασισμού ως μορφή πολιτικής διαχείρισης στο καπιταλιστικό σύστημα.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε αναλυτικά στην επίθεση των δυνάμεων του Αξονα στην Ελλάδα, στην τριπλή κατοχή, στην ανυπότακτη θέληση του ελληνικού λαού που εκφράστηκε μέσα από το σάλπισμα του ΚΚΕ για αντίσταση, στην Απελευθέρωση, στον μεγάλο Δεκέμβρη του 1944 που ακολούθησε με την ιδιαίτερη σημασία του, έως και την περίοδο του ΔΣΕ, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Το ενοποιητικό στοιχείο των δύο γιγαντιαίων ηρωικών λαϊκών στρατευμάτων του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ υπήρξε το ΚΚΕ. Στο ΚΚΕ ανήκει η κυοφορία, η γέννηση, η μορφοποίηση, η ανάπτυξη, η στελέχωση και η ηρωική πορεία τους».

Η Φιλώ Τόλια ολοκλήρωσε την ομιλία της με τα βασικά συμπεράσματα από την ιστορική πείρα της ηρωικής δεκαετίας του 1940, που αποτελούν πολύτιμα εφόδια για τους σημερινούς αγώνες ενάντια στο σύστημα της εκμετάλλευσης, ενώ τόνισε και την ανάγκη υπεράσπισης και διάδοσης της ιστορικής αλήθειας.

Οπως σημείωσε: «Τιμάμε, σκύβουμε και μελετούμε τη δεκαετία 1940 - 1950 από τη σκοπιά του μέλλοντος. Τα διδάγματα από την 28η Οκτωβρίου του 1940 και την κατοπινή ηρωική πάλη του ελληνικού λαού, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΔΣΕ εμπνέουν τους αγώνες τού σήμερα ενάντια στο σύστημα που γεννά τον φασισμό, τις κρίσεις, τους πολέμους.

Οι αγώνες της δεκαετίας του 1940 δείχνουν πως και ο αρνητικότερος ταξικός συσχετισμός μπορεί να ανατραπεί από τη μαζική πάλη της εργατικής τάξης και των άλλων υπό εκμετάλλευση μαζών, με την προϋπόθεση ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα θα κατακτήσει τη δυνατότητα να δρα σε όλες τις συνθήκες.

Η δράση του ΚΚΕ τη δεκαετία του 1940 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι αγώνες του εργατικού - λαϊκού και κομμουνιστικού κινήματος, όσο μαζικοί και ηρωικοί κι αν είναι, δεν μπορούν να φέρουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, αν δεν προσανατολίζονται από την επαναστατική στρατηγική, αν δεν επιδιώκουν την ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας.

Το ΚΚΕ δεν αντιμετώπισε τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ως κρίκο για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας. Αυτονόμησε την πάλη ενάντια στους κατακτητές από την πάλη για την ανατροπή της αστικής εξουσίας. Και το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα δεν μπόρεσε να διαμορφώσει επαναστατική στρατηγική για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας. Εκτίμησε τον χαρακτήρα του πολέμου ως αντιφασιστικό - πατριωτικό μετά το 1941, και όχι ως ιμπεριαλιστικό με το ιδιαίτερο στοιχείο της επίθεσης στη Σοβιετική Ενωση.

Η όξυνση της ταξικής πάλης στα χρόνια της Κατοχής, και ειδικότερα το διάστημα πριν την Απελευθέρωση και μετά από αυτή, αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να υπάρξει εθνική ενότητα σε μια ταξικά χωρισμένη κοινωνία.

Η Ιστορία και της δεκαετίας του 1940 διδάσκει ότι ο αντικομμουνισμός αποτελεί κοινό δομικό χαρακτηριστικό του συνόλου του αστικού πολιτικού κόσμου, που δεν διστάζει να συνεργαστεί ανοιχτά ή συγκαλυμμένα με φασιστικές δυνάμεις όταν η όξυνση της ταξικής πάλης οδηγήσει σε αμφισβήτηση της καπιταλιστικής εξουσίας.

Τα διαχρονικά συμπεράσματα της δεκαετίας του '40, αλλά και της περιόδου που προηγήθηκε του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, καθώς οι σημερινές αντιθέσεις και τα αδιέξοδα στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα εγκυμονούν μεγάλους κινδύνους για τους λαούς, αν αναλογιστούμε πως και οι δύο ιμπεριαλιστικοί Παγκόσμιοι Πόλεμοι ήταν προϊόν των μεγάλων τους αντιθέσεων.

Η Ιστορία διδάσκει πως οι αντιθέσεις των ιμπεριαλιστικών κρατών δεν ξεπερνιούνται με προσωρινούς και εύθραυστους συμβιβασμούς, αλλά αντιθέτως εγκυμονούν τον κίνδυνο γενικευμένων πολεμικών συγκρούσεων».

Ακολούθησε πλούσια συζήτηση με ερωτήσεις που αφορούσαν τα συμπεράσματα αλλά και τις αναλογίες τού τότε με το σήμερα, γύρω από μια σειρά ζητήματα όπως η συμμετοχή της αστικής τάξης σε ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, οι ανταγωνισμοί, αλλά και οι μορφές πάλης, η επαναστατική κατάσταση και η ανάγκη διαμόρφωσης επαναστατικής στρατηγικής.