Το στρατιωτικό κίνημα του στρατηγού Φράνκο την 17η Ιουλίου 1936 άρχιζε τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία. Λίγες μέρες πριν μια ομάδα φαλαγγιτών καταλάμβανε το ραδιοφωνικό σταθμό της Βαλένθια με τη δύναμη των όπλων. Εξι μέρες πριν, πραγματοποιούνταν η φασιστική επίθεση στο Μαρόκο. Εχοντας επικεφαλής τις δυνάμεις των μισθοφόρων της Λεγεώνας των Ξένων, καταλάμβανε τις πόλεις, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, στρατηγικά σημεία του προτεκτοράτου, δολοφονώντας αγωνιστές εργάτες και διανοούμενους. Ακολούθησε μακρύς και αιματηρότατος εμφύλιος. Τα χιτλερικά - φασιστικά στρατεύματα πλημμύρισαν την Ισπανία. Ουσιαστικά, ο εμφύλιος μεταβλήθηκε σε πόλεμο ευρωπαϊκού φασισμού κατά του ισπανικού λαού: Οι λεγόμενες «δημοκρατικές δυνάμεις» της Ευρώπης ένιπταν τας χείρας των, δίκην «Ποντίου Πιλάτου», «βάφοντας τη σιωπή τους» από το αίμα χιλιάδων αθώων θυμάτων που πλημμύριζε την ισπανική Γη της Ελευθερίας. «Αίμα που λιώνει στου παραθυριού / τα κρούσταλλα τις πεταλούδες».

Το οικονομικό υπόβαθρο σφραγίζεται από τη στιγμή της πολιτικής και οικονομικής παγκόσμιας κρίσης. Η Ισπανία πληρώνει τις συνέπειες του κραχ του 1929 - '31 της Γουόλ Στριτ, της παρατεταμένης ύφεσης. Χιλιάδες εργάτες βρίσκονται άνεργοι, ενώ μέσα σε τέσσερα χρόνια το κόστος ζωής αυξήθηκε πάνω από 90%. Χιλιάδες κάτοικοι της υπαίθρου εγκαταλείπουν τις εστίες τους λόγω φτώχειας. 30.000 τσιφλικάδες κατείχαν τα 2/3 της γης, το ποσοστό της ανεργίας ήταν στο 37%. Επί συνόλου 3,5 εκατομμυρίων βιομηχανικών εργατών, τα δύο εκατομμύρια ήταν άνεργοι. Το 72% ζει στην ύπαιθρο και ο αστικός πληθυσμός, μοιρασμένος στη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη. Η αριστοκρατία του πλούτου, απ' το 1929 μέχρι τον εμφύλιο, πλουτίζει διαρκώς και σε συνεργασία με τους στρατιωτικούς βυσσοδομούν κατά του λαού και της δημοκρατίας.

Η ανθοφορία των ιδεών, απ' τη λαϊκή εξέγερση κατά του φασισμού, υπήρξε μυθική. Ιδεολογικά ρεύματα, εργατικά - αγροτικά, υπό τον έλεγχο λαϊκών επαναστατικών στελεχών, βρήκαν απήχηση σε όλη την Ισπανία. Τα όνειρα για την ελευθερία εκατομμυρίων Ισπανών εργατών - αγροτών - διανοουμένων, επαληθεύτηκαν γενναιόδωρα: Κολεκτίβες εργοστασίων - χωραφιών, ξενοδοχείων - εστιατορίων. Βρήκαν θαλπωρή, χιλιάδες άνθρωποι και καταπιεσμένες ομάδες. Μια επανάσταση με παγκόσμια ιστορική σημασία, που βρήκε απήχηση σε εκατομμύρια «κολασμένων» της Γης. Οι κόκκινες σημαίες των ιδεών του επαναστατικού σοσιαλισμού και οι άλλες φλόγισαν τις καρδιές χιλιάδων ανθρώπων, που απ' την πρώτη κιόλας ώρα στάθηκαν στο πλευρό του ισπανικού λαού, της δημοκρατίας. Ηταν λαϊκή εξέγερση. Ενας λαϊκός «μύθος». Μια βαθιά κοινωνική εξέγερση, που σημάδεψε ιστορικά τους αγώνες της εργατικής τάξης. Η πρόβα του φασισμού στην Ισπανία, απ' την ευρωπαϊκή αντίδραση, αποτέλεσε το πρελούδιο του Β` Παγκοσμίου Πολέμου. Χρειάστηκαν να πέσουν προλεταριακά κορμιά / για το μοίρασμα του αντίδωρου της αθωότητας / του ήλιου. Αυτό το μεγάλο ηφαίστειο της ελευθερίας στη Βαρκελώνη, της «ουτοπίας», των λουλουδιών, βρίσκει χώρο στην καρδιά της εργατικής τάξης - όλου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.