Μακρόνησος, ιστορικός τόπος 1947-1958. Κορυφαίες μέρες της ιστορίας της Μακρονήσου η 29-2-1948 και η 1-3-1948. Οι μέρες της μεγάλης σφαγής και της ηρωικής αντίστασης του Κόκκινου Τάγματος Σκαπανέων.

Εκεί στη Μακρόνησο μια δεκαετία αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, κομμουνιστές, προοδευτικοί, συνεπείς δημοκράτες, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, περίπου 100.000, από κάθε γωνιά της πατρίδας μας, εκεί στην κόλαση, αγωνίζονται ενάντια στη μεθοδευμένη σατανική βία του τότε μοναρχοφασισμού και των Αγγλοαμερικανών συμμάχων του.

Μέσα στη σκληρή αυτή ταξική σύγκρουση, κορυφαία μορφή αγώνα ο κομμουνιστής Μήτσος Τατάκης, Γενικός Γραμματέας της ΟΕΝΟ, που δολοφονήθηκε στις 9 προς 10 Γενάρη του 1950 με φρικτά βασανιστήρια που κράτησαν 33 ολόκληρες μέρες. Δε λύγισε.

Απρίλης του 1948, αμέσως μετά τη σφαγή στο Α΄ Τάγμα (ΑΕΤΟ) οργανώνεται η απομόνωση (σύρμα) των αμετανόητων.

Στη συνέχεια σ' όλα τα στρατόπεδα της Μακρονήσου μέσα από την αντίσταση στη βία θα ξεπηδήσουν σαν φάρος μέσα στο σκοτάδι και τα άλλα σύρματα σ' όλα τα στρατόπεδα. Το σύρμα, η απομόνωση στη ΣΦΑ, εκεί στο νότιο μέρος του νησιού, με τη γλαροφωλιά και τον Τατάκη όρθιο επί τριάντα τρία μερόνυχτα, θα φωτίζει ήρεμα και σεμνά το πνεύμα του αγώνα και τις θυσίες για το καλό του λαού, για την ιστορία και τον πολιτισμό μας.

Η ωραία αγωνιστική βραδιά της 16.12.2002, βραδιά της παρουσίασης του βιβλίου «Μακρόνησος ιστορικός τόπος», πάει να κλείσει. Στ' αυτιά μας ηχούν οι εξαίσιες απαγγελίες των κορυφαίων ηθοποιών μας, Ν. Τσακίρογλου, Αλέκας Παΐζη και Φοίβου Ταξιάρχη.

Οι σύντροφοι Μακρονησιώτες που όλοι μαζί, με δυσκολίες, αδυναμίες, παραλείψεις και ασφαλώς μικρά λάθη γράψαμε αυτό το βιβλίο, έχουμε κάνει το χρέος μας προς τους νεκρούς της Μακρονήσου.

Το χρέος αυτό το έχουν κάνει και πολλοί άλλοι όσοι έχουν γράψει πριν από μας για τη Μακρόνησο. Ομως αυτό το βιβλίο είναι μια συλλογική εργασία εκατό και πλέον Μακρονησιωτών απ' όλη την Ελλάδα και πιστεύουμε ότι αντανακλά το χρέος του λαού μας στους νεκρούς, μα και τη θέλησή του η Μακρόνησος να γίνει στην πράξη ιστορικό μνημείο.

Ετοιμάζεται η σκηνή της αίθουσας για να προβληθεί το ντοκιμαντέρ για τη Μακρόνησο. Μέσα στο ημίφως της αίθουσας ένα δυνατό νεανικό χέρι σφίγγει με δύναμη το δικό μου. Ακούω. «Είμαι ο ανιψιός του Τατάκη». Ο ομιλητής συνέχισε. «Είμαι ο γιος της αδελφής του Τατάκη, που εδώ και τρία χρόνια με πήρες τηλέφωνο για να μου πεις ότι θέλεις το τελευταίο σημείωμα του Τατάκη, που ο Γιάννης Παλαβός το έδωσε στη μητέρα μου. Το θέλεις να μπει φωτοτυπία στο βιβλίο που ετοιμάζετε.

Είμαι ο Χαζάπης Ευάγγελος, αρχιτέκτονας. Εφυγα τότε για την Αμερική. Τώρα τελευταία έχω εγκατασταθεί στην Αθήνα. Δυστυχώς, εκείνο το σημείωμα του θείου μου έχει καταστραφεί. Θα σου φέρω το τελευταίο του γράμμα στους δικούς του. Θα το φέρω από την Ανδρο».

Το Μήτσο Τατάκη δεν τον γνώρισα, γιατί εγώ δεν πέρασα από το στρατόπεδο της ΣΦΑ. Για τη δολοφονία του μάθαμε εκείνες τις μέρες που είμαστε στην απομόνωση στο ΒΕΤΟ στον 7ο Λόχο.

Για τον ήρωα της Μακρονήσου Τατάκη πολλά έχουν γραφτεί μέσα στα 50 χρόνια που πέρασαν. Από ένα διαμάντι του ΚΚΕ, τον Γιάννη Παλαβό, μάθαινα για τον Τατάκη. Ο σ. Γιάννης Παλαβός, που στάθηκε ένας από τους στυλοβάτες του βιβλίου, γράφοντας για τα τρία κεφάλαια για τη ΣΦΑ, ένα μήνα πριν πεθάνει, μου παρέδωσε το τελικό κείμενο για το τελευταίο κεφάλαιο.

Περίοδος Ηλιάδη στη ΣΦΑ και που ο ίδιος ο Γιάννης Παλαβός, που έζησε με τον Τατάκη, γράφει για το βιβλίο τον επίλογο της ιστορίας των ΣΦΑ, με τον τίτλο: «Σκοτώσανε τον Καπετάνιο».

Αυτό το κείμενο, αγαπητέ μου «Ριζοσπάστη», δημοσιεύεις σήμερα στην 53η επέτειο του θανάτου του Τατάκη.

Υπάρχει όμως μια παράλειψη, κατά τη γνώμη μου, σκόπιμη του συντρόφου Γιάννη Παλαβού. Δε γράφει το μικρό βαθυστόχαστο αριστούργημα, ποιηματάκι του, για τη δολοφονία του Τατάκη.

Το 1992 με την επέτειο της Σφαγής στο Α` Τάγμα έγραφα για πρώτη φορά ένα μικρό ρεπορτάζ (4 σελίδες του «Ρ») με τίτλο «Κορυφαίες μέρες της ιστορίας της Μακρονήσου». Επρεπε να γράψω κάτι για τη ΣΦΑ και την ηρωική μορφή του Τατάκη.

Ζήτησα από το σ. Γιάννη Παλαβό να μου γράψει κάτι για τη ΣΦΑ, κάτι για τον Τατάκη. Θα τα έβαζα στο κείμενό μου χωρίς την παραμικρή αλλαγή. Πράγματι μου έδωσε ένα σύντομο κείμενο που τελείωνε μ' ένα μικρό ποίημα, χωρίς το όνομα του ποιητή. Αυτό το μικρό συγκλονιστικό ποίημα το έμαθα απ' έξω, όπως παιδί τους πρώτους στίχους του Εθνικού μας Υμνου.

«Σύντροφε Γιάννη, στο μικρό κείμενό σου χρειάζεται το όνομα του ποιητή». Μου απάντησε: «Διονύση, παιδί μου, δεν ξέρουμε τον ποιητή. Ασφαλώς, κάποιος Μακρονησιώτης θα το έγραψε». Του απάντησα: «Σύντροφε Γιάννη, όχι και άλλος άγνωστος ποιητής. Πρέπει κάτω απ' αυτό το ποίημα συμβολικά κάτι να γράψω».

Ταλαντεύτηκε, σκέφτηκε λίγο και μου απάντησε: «Γράψε τα γράμματα Γ.Π.». Ετσι είναι γραμμένο εδώ και δέκα χρόνια στο «Ριζοσπάστη».

Πέρασε καιρός για να σκεφτώ μήπως ο ποιητής Γ.Π. ήταν ο Γιάννης Παλαβός. Του το είπα. Γέλασε. Τώρα που θα γράφαμε αυτό το βιβλίο και ο σύντροφος θα έγραφε αυτό το κεφάλαιο του είπα ότι θα μπει το ποίημα και αντί για το Γ.Π. να γράψει το όνομα του ποιητή Γιάννης Παλαβός.

«Αυτό δε γίνεται, σύντροφε Διονύση», μου απάντησε. «Τότε θα γράψω εγώ ποιος είναι ο ποιητής» του είπα. Μου παρέδωσε το κεφάλαιο για το βιβλίο χωρίς να γράψει το ποίημα. Αρρώστησε ξαφνικά. Πήγα και τον είδα στο νοσοκομείο ΝΙΜΙΤΣ. Ηταν καλά. Σε δυο μέρες θα έφευγε για το σπίτι του, κοντά στη συντρόφισσά του. Την επομένη πέθανε από ανακοπή καρδιάς, κοντά στα 90 του χρόνια.

Εδώ στο κείμενο για την επέτειο του θανάτου του Τατάκη γράφουμε το μικρό αυτό αριστούργημα:

Απόψε στις σκηνές γονατιστοί

κοιτάζουμε προς στ' άδειο σου τσαντίρι

κι ανάβουν οι λαμπάδες της καρδιάς

στο άγνωστο που σ' έχουν κοιμητήρι.

Και στο λαό μας κάνουμε την προσευχή

Ν' αξιωθούμε τίμιο θάνατο

Και δίνουμε στη μνήμη σου τον όρκο

την πίστη σου να κάνουμε ένα λάβαρο.