«Αγαπητοί φίλοι και σύντροφοι

Ενας από τους βασικούς τομείς τους οποίους αγγίζουν οι οικονομικές αναδιαρθρώσεις που συντελούνται σήμερα στην καπιταλιστική Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, είναι η ιδιωτικοποίηση των κρατικών μονοπωλίων στην ενέργεια και ειδικότερα στην ηλεκτρική ενέργεια.

Στόχος τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως οι ίδιοι ομολογούν, είναι να ενισχύσουν τα μεγάλα μονοπώλια της Ευρώπης στον ανταγωνισμό τους με τα αμερικανικά και τα γιαπωνέζικα.

Τούτες τις μέρες συζητιέται και ψηφίζεται στη Βουλή το Νομοσχέδιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που βασικό στόχο έχει τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας και της ΔΕΗ.

Μεγάλη είναι η σημασία της ενέργειας και ειδικότερα της ηλεκτρικής στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας. Αποτελεί βασικό στοιχείο στην παραγωγή της χώρας, ενώ ταυτόχρονα είναι βασική ανάγκη για ολόκληρο το λαό. Ο τζίρος της ΔΕΗ αποτελεί σημαντικό ποσοστό του συνολικού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Το κόστος και η τιμολόγηση της κιλοβατώρας επηρεάζει όλους μας και βέβαια την παραγωγή, αφού η τιμή της αποτελεί συντελεστή κόστους για τη βιομηχανία, βιοτεχνία και γεωργία. Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων συνοδεύεται από την κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων, όπως το 8ωρο, η κοινωνική ασφάλιση, η δωρεάν παιδεία κλπ.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση όμως και σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο τα μονοπώλια επιδιώκουν να αναλάβουν άμεσα και με το αζημίωτο δραστηριότητες που μέχρι χτες ασκούσε το κράτος για λογαριασμό τους. Πώς εκδηλώνεται η πολιτική αυτή της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, ποιον εξυπηρετεί, ποιος "πληρώνει το μάρμαρο" της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης στον τομέα αυτό και με ποιο κόστος;

Καρπός της Συνθήκης του Μάαστριχτ

Με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ και την επικύρωσή της από την ελληνική Βουλή από το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το Συνασπισμό έγινε ένα σημαντικό βήμα για την «απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας». Και αυτό γιατί το άρθρο 129Β της Συνθήκης του Μάαστριχτ προβλέπει τα Ενιαία Δίκτυα Ηλεκτρικής Ενέργειας και την πρόσβαση τρίτων σ' αυτά.

Ολο το επόμενο διάστημα και μέχρι το Δεκέμβρη του 1996 οι διεργασίες στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έπαψαν, έως ότου διαμορφώθηκε η Οδηγία 96/92/19-12-96. Τι προβλέπει αυτή η Οδηγία σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο νόμος βέβαια, που προσαρμόζει αυτή την Οδηγία στα ελληνικά δεδομένα, ο οποίος συζητιέται και ψηφίζεται αυτές τις μέρες στη Βουλή;

• 1) Την καθιέρωση του ανταγωνισμού με την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην ηλεκτροπαραγωγή και την «απελευθέρωση» των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από το εξωτερικό κατ' αρχήν από χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
• 2) Την υποχρέωση της ΔΕΗ να παραχωρεί τα δίκτυά της έναντι ελεγχόμενου από την Ευρωπαϊκή Ενωση κομίστρου προκειμένου να διασφαλίζεται η «διαφάνεια», η «ίση μεταχείριση» και ο «ελεύθερος ανταγωνισμός».
• 3) Τη διαμόρφωση ζώνης «ελεύθερης αγοράς» ηλεκτρικής ενέργειας με την παροχή της δυνατότητας σε λίγες δεκάδες ηλεκτροβόρους επιχειρήσεις ΕΦ' ΟΣΟΝ ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ να επιλέγουν από πού θα αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια, είτε από τη χώρα, είτε από το εξωτερικό, από τη ΔΕΗ ή τους ανταγωνιστές της.

Η απελευθέρωση της κατανάλωσης για τη χώρα μας θα γίνει σε τρία στάδια:

Πρώτο: Το 2001 θ' «απελευθερωθεί» το 23%.

Δεύτερο: Από 19 Φλεβάρη του 2033 το 27%.

Τρίτο: Από 19 Φλεράβη του 2006 το 30%.

Βέβαια, είναι γεγονός, ότι από σήμερα γίνεται προετοιμασία ώστε από το 2001 η «απελευθέρωση» να ξεπεράσει το 23%, να ξεπεράσει ακόμα και αυτό το 30% και προς αυτήν την κατεύθυνση πιέζουν μεγάλα μονοπώλια.

Από εκεί και μετά ανοίγει η διαδικασία αναθεώρησης της Οδηγίας στην κατεύθυνση της πλήρους απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το σχέδιο νόμου που συντάχθηκε προβλέπει τον ουσιαστικό κατατεμαχισμό της ΔΕΗ με την αυτονόμηση κατ' αρχήν των βασικών δραστηριοτήτων της: παραγωγή, μεταφορά και διανομή.

Τι σημαίνει όμως αυτό; Ακόμα φτηνότερο ρεύμα για τους ελάχιστους μεγάλους καταναλωτές . Το κυνήγι της διατήρησης του μεγαλύτερου μεριδίου της κατανάλωσης συνεπάγεται τη διατήρηση και ενίσχυση της προνομιακής μεταχείρισης των «επιλεγόντων καταναλωτών» σε βάρος των υπολοίπων.

Ηδη το σχέδιο νόμου, εκτός από την πολυδιάσπαση της ΔΕΗ σε παραγωγή, μεταφορά, διανομή, επιβάλλει, έστω και με όρους, τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις διάφορες μονάδες της ΔΕΗ και ανάμεσα σ' αυτές και τους ιδιώτες. Η ΔΕΗ ή έστω η παραγωγή της ΔΕΗ δε θα λειτουργεί σαν ενιαίο σύνολο απέναντι στους ανταγωνιστές της, αλλά η μια μονάδα θα ανταγωνίζεται την άλλη και η κάθε μια ξεχωριστά τον ιδιώτη.

Η μεταφορά αυτονομείται από το υπόλοιπο σύστημα με στόχο να εμφανίζεται σαν ανεξάρτητος διαχειριστής του συστήματος μια πολυμετοχική ανώνυμη εταιρία που θα διασφαλίζει τους όρους ισότητας της χρήσης του δικτύου, τόσο από την ιδιοκτήτρια ΔΕΗ, όσο και από τους ιδιώτες. Η ΔΕΗ δηλαδή έκανε επενδύσεις δισεκατομμυρίων για να φτιάξει το δίκτυο αυτό και τώρα μπαίνει στην ίδια μοίρα με τον όποιον ιδιώτη θέλει να τη χρησιμοποιήσει. Κατά τα άλλα οι εμπνευστές του σχεδίου αυτού σχίζουν τα ιμάτιά τους ότι δεν πρόκειται για ιδιωτικοποίηση...

Επώδυνες επιπτώσεις

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις; Στο βαθμό που προχωράει η υλοποίηση αυτής της πολιτικής οι συνέπειες θα είναι σοβαρές, τόσο στη ΔΕΗ σαν επιχείρηση, στην εθνική οικονομία γενικότερα, αλλά και στα δικαιώματα των εργαζόμενων. Τα όσα περιγράψαμε σημαίνουν αλλαγές στον τρόπο δράσης της επιχείρησης με την καθιέρωση των περίφημων ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Η Ηλεκτρική Ενέργεια παύει να είναι κοινωνικό αγαθό και αντιμετωπίζεται πλέον σαν οποιοδήποτε εμπόρευμα σε συνθήκες ανταγωνισμού. Δηλαδή το κριτήριο του καπιταλιστικού κέρδους θα πρυτανεύει στη λήψη των αποφάσεων για την επιλογή του καυσίμου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Με τον τρόπο αυτό ο Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός υπονομεύεται σοβαρά, αφού δε θα επιλέγεται η εθνικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά βέλτιστη, αλλά η φτηνότερη λύση!!! Ταυτόχρονα, γίνεται αδύνατος ο σχεδιασμός για το εκτός ΔΕΗ τμήμα της ηλεκτροπαραγωγής.

Εξαιτίας του αποδεσμευμένου κομματιού της κατανάλωσής τους για τους «επιλέγοντες καταναλωτές» θα προκύψουν προβλήματα στην εθνική οικονομία είτε υπερεπενδύσεων, σπατάλης πόρων, είτε ενεργειακού ελλείμματος και αυξήσεως των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Ταυτόχρονα θα χαθούν επενδύσεις δισεκατομμυρίων που χωρίς να έχουν τεχνολογικά απαξιωθεί επειδή στις νέες συνθήκες του ανταγωνισμού δε θα μπορούν να σταθούν.

Μέχρι σήμερα στην ανάπτυξη της ΔΕΗ υπήρχε ως ένα ορισμένο βαθμό ο σχεδιασμός, με βάση την αξιοποίηση των ντόπιων ενεργειακών πηγών, την αξιοποίηση του λιγνίτη, την ανάπτυξη των Υδροηλεκτρικών Σταθμών.

Σήμερα, με βάση τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, κάτι τέτοιο γίνεται αδύνατον. Στην ανάπτυξη της ηλεκτρικής ενέργειας θα πρυτανεύσει η λογική του κέρδους, η λογική της μικρής σε κόστος επένδυσης και της γρήγορης απόσβεσης των κεφαλαίων που επενδύονται.

Η λογική αυτή οδηγεί σε επενδύσεις, σε σταθμούς από φυσικό αέριο, σε χώρο και τόπο που θα είναι πιο αποδοτικός για τον επενδυτή, το μεγάλο κεφάλαιο. Η πολιτική αυτή θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην ενεργειακή εξάρτηση της χώρας και μάλιστα με τρόπο που να περικλείει κινδύνους. Θα έχουμε ανάπτυξη της ηλεκτρικής ενέργειας με βάση το εισαγόμενο φυσικό αέριο σε βάρος του εγχώριου λιγνίτη.

Σε μια σειρά κοινωνικές ρυθμίσεις, όπως επιδοτούμενα τιμολόγια, αγροτικό κλπ. ενιαία τιμολόγηση ανά είδος κατανάλωσης και ιδιαίτερα η τιμολόγηση κατά του πληθωρισμού μπαίνουν σε κίνδυνο. Η κατεύθυνση είναι σαφής, αν το δημόσιο θέλει, μπορεί να χρηματοδοτήσει τη διατήρηση τέτοιων ρυθμίσεων. Αλλιώς όλα θα υποτάσσονται στη λογική της κερδοσκοπίας και του ανταγωνισμού. Η ΔΕΗ αν θέλει να είναι ανταγωνιστική θα πρέπει να απαλλαγεί από το βάρος της όποιας κοινωνικής πολιτικής έχει σήμερα.

Στην ίδια λογική των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων εντάσσεται και η προσπάθεια μείωσης του εργατικού κόστους. Αυτό εκφράζεται με το χτύπημα των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, με την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, με τη μείωση των θέσεων εργασίας. Αλλωστε σε 30% λιγότερες εκτιμείται η μείωση των θέσεων εργασίας από μελέτη των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων. Αν προχωρήσει η «φιλελευθεροποίηση» και η ανάλογη μείωση του προσωπικού, σχεδιάζεται κατά το 1/3 μείωσή του και στη χώρα μας. Παράλληλα με την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, προχωράει και η μετοχοποίηση της ΔΕΗ, ήδη προβλέπονται από το σχετικό νομοσχέδιο.

Ταξικός μονόδρομος

Καιρό τώρα αναπτύσσεται μια επιχειρηματολογία, τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από την αξιωματική «συμπολίτευση», αλλά και τις δυνάμεις της «κεντροαριστεράς» και αρκετά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ότι όλα αυτά είναι μονόδρομος. Είναι μονόδρομος για την ανάπτυξη της χώρας κλπ.

Βεβαίως, η επιλογή που εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, όπως είπα και πιο μπροστά, είναι μονόδρομος. Είναι όμως πολιτική επιλογή και βέβαια εξυπηρετεί τα μεγάλα μονοπώλια είτε αυτά εμφανίζονται σαν επίδοξοι επενδυτές, είτε σαν μεγάλοι καταναλωτές. Το ότι όλες οι άλλες πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν, είτε αποδέχονται σαν αναγκαίο κακό την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δημιουργεί σοβαρές δυσκολίες για την αντιμετώπισή της.

Ομως δεν μπορεί να κρύψει ότι υπάρχει εναλλακτική λύση, γιατί στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν οι «πολλοί», που είναι οι εργαζόμενοι, οι αγρότες, οι επαγγελματοβιοτέχνες, όλοι που τα συμφέροντά τους βρίσκονται σε αντίθετη κατεύθυνση.

Η εναλλακτική λύση

Η εναλλακτική πρόταση για τα ζητήματα της ενέργειας πρέπει να ξεκινάει από ένα βασικό δεδομένο. Η ΔΕΗ πρέπει με τη λειτουργία της να εξυπηρετεί τον ελληνικό λαό και τις ανάγκες του, την προγραμματισμένη ανάπτυξη της χώρας.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται πριν από όλα μια ΔΕΗ που να ανήκει 100% στο δημόσιο και να είναι ο μοναδικός παραγωγός, μεταφορέας και διανομέας της ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτό όμως δεν αρκεί. Η ΔΕΗ πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό μέσα από την τιμολογιακή πολιτική, την πολιτική προμηθειών, να σταματήσει να λειτουργεί σαν εργαλείο αναδιανομής του πλούτου υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου. Η ΔΕΗ πρέπει να εκσυγχρονιστεί με στόχο:

• Την προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλή ποιότητα και χαμηλό κόστος.
• Την προστασία των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων με την καθιέρωση κοινωνικών κριτηρίων στην τιμολογιακή πολιτική.
• Την ολόπλευρη αξιοποίηση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του προσωπικού.
• Να συμβάλλει στο μέτρο που της αναλογεί στην αντιμετώπιση της παραγωγικής υποβάθμισης της χώρας, στην ανάπτυξη της εγχώριας τεχνογνωσίας.

Μια τέτοια ΔΕΗ μπορεί να αναπτύσσεται, να συνεργάζεται και όχι να ανταγωνίζεται με τις άλλες ΔΕΚΟ. Να επιβάλλει με την παρουσία στις διεθνείς αγορές μέσα από τις διεθνείς συνεργασίες στη βάση της ισοτιμίας και του αμοιβαίου οφέλους.

Είμαστε αντίθετοι σε μια ΔΕΗ που είναι φτωχός συγγενής, μεσολαβητής των πολυεθνικών στην πολιτική καταλήστευσης των γειτονικών χωρών και την εξαθλίωση των λαών τους.

Βεβαίως, για να αποκλειστεί αυτή η πολιτική, χρειάζεται η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος όχι μόνο των εργαζόμενων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που πλήττονται από τις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά η κοινή δράση και η ενεργοποίηση των άλλων φορέων που εκφράζουν τη λαϊκή θέληση.

Στο βαθμό πιστεύουμε που οι αγώνες και ο συντονισμός της δράσης θα αναπτύσσεται, θα αναπτύσσονται αγώνες, θα δυσκολεύεται και θα αποκρούεται η αντιλαϊκή πολιτική, θα αποχτάει σάρκα και οστά το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο πάλης που επίκεντρο θα έχει τον εργαζόμενο άνθρωπο».