Τα τελευταία δέκα χρόνια του Κ. Καραμανλή στην "ενεργό πολιτική", υπήρξαν αντάξια της προϊστορίας του. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει αβίαστα από μια πρώτη ανάγνωση του περιβόητου δωδέκατου τόμου των αρχείων Καραμανλή, που δόθηκε τελικά χτες στη δημοσιότητα και καλύπτει τη δράση του ιδρυτή της ΝΔ κατά τη διάρκεια των δύο προεδρικών θητειών.

Μέσα από τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τελευταίο τόμο των αρχείων, αναδύεται ο "σταθεροποιητικός" ρόλος του Κ. Καραμανλή στο δικομματικό σύστημα. Από το ύπατο πολιτειακό αξίωμα αγωνίστηκε ακούραστα να ανταποκριθεί στο ρόλο του θεματοφύλακα των συμφερόντων των συμμάχων και του εγγυητή για το συνεπή προσανατολισμό των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της χώρας προς τη Δύση, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Από την αρχή της ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ, ο Κ. Καραμανλής ξεκαθάρισε στον Α. Παπανδρέου ότι "είναι ανάγκη να προσδιορίσουμε κατά τρόπο οριστικό και συγκεκριμένο τις θέσεις μας στα θέματα της ΕΟΚ, του ΝΑΤΟ και βάσεων" και τον προειδοποίησε ότι "χαλάρωση των σχέσεών μας με τη Δύση θα εκθέσει τη χώρα σε κινδύνους, γιατί θα ενισχύσει πολλαπλώς την Τουρκία εις βάρος της Ελλάδος".Τον απείλησε μάλιστα με "ρήξη" στην περίπτωση που δε συμφωνήσουν. Από την πλευρά του ο Α. Παπανδρέου, στη συνάντησή τους στις 26/1/1982, τον διαβεβαίωσε ότι "αποκλείεται να έρθουμε σε ρήξη, διότι, αφ' ενός μεν συμφωνεί ότι δεν πρέπει να φύγουμε από τη Δύση και αφ' ετέρου, γιατί απόφασή του είναι στα θέματα αυτά να έχουμε στενή συνεργασία".Στο πλαίσιο αυτό αντιμετώπισε στη συνέχεια τις σχέσεις της χώρας με το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ.

Στη συνέχεια το πρόβλημα εντοπίζεται στο πώς ο Α. Παπανδρέου θα "παρακάμψει" τις προεκλογικές διακηρύξεις του για την ΕΟΚ, το ΝΑΤΟ και τις βάσεις και θα συμμορφωθεί στις επιταγές των "συμμάχων".

Ο Κ. Καραμανλής άρχισε να "ησυχάζει" για την πορεία του Α. Παπανδρέου, μετά τη συμφωνία για την παραμονή των βάσεων,στις 14 του Ιούνη 1983. Αναφέρει στο μνημόνιό του: "Σχετικά έφυγε ένα μεγάλο βάρος από την ψυχή μου (! ). Είναι η πρώτη φορά που αισθάνομαι σχετικά ήσυχος για το μέλλον του τόπου. Γιατί η επελθούσα συμφωνία για το θέμα των βάσεων, επαναφέρει την εξωτερική μας πολιτική στην παραδοσιακή γραμμή, θα οδηγήσει στην πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεών μας με τη Δύση... ".Ωστόσο δε σταμάτησε να επικρίνει τον Α. Παπανδρέου για ορισμένες ενέργειές του, όπως η... επίσκεψη του Γ. Αραφάτ, η πρότασή του για εξάμηνη αναβολή της εγκατάστασης των αμερικανικών πυραύλων "Κρουζ" και "Πέρσινγκ" κ. ά.

Παράλληλα, υπήρχαν ασφυκτικές παρεμβάσεις σε θέματα "εσωτερικής" πολιτικής, όπως ο εκλογικός νόμος, κ. ά.

Σε σχέση με το Κυπριακό, ο Κ. Καραμανλής από την αρχή τασσόταν υπέρ της παραπομπής του θέματος στις "πρωτοβουλίες" - κάτι μας θυμίζει... - των ΗΠΑ και των Αγγλων, ενώ είχε την άποψη ότι το πρόβλημα του Κυπριακού είναι η στάση των ΗΠΑ "και όχι η διεθνοποίηση του θέματος, που εκτός των άλλων, είναι και αναποτελεσματική".(Μολυβιάτης 21 του Δεκέμβρη 1983).

Πολλές από τις αντιλαϊκές επιλογές του, ο Α. Παπανδρέου τις δικαιολογούσε στο όνομα της αντιμετώπισης του ΚΚΕ. Ηδη στις 31/5/82 σε συνάντησή του με τον γ. γ. της Προεδρίας της Δημοκρατίας, πρέσβη Π. Μολυβιάτη, απαντώντας σε ανησυχίες του Κ. Καραμανλή για χειροτέρευση του κλίματος "την απέδωσε, κυρίως, στη στάση του ΚΚΕ. Είπε ότι υπάρχει πλέον ανοιχτή αναμέτρηση κυβερνήσεως - Κομμουνιστικού Κόμματος, που εκδηλώνεται κυρίως στον συνδικαλιστικό τομέα. Εξέφρασε μάλιστα την ανησυχία του, μήπως η αναμέτρηση αυτή ανατρέψει την εισοδηματική πολιτική... ". Παράλληλα, ο Α. Παπανδρέου διαβεβαίωνε σε κάθε ευκαιρία, ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί με το ΚΚΕ.

Την ανησυχία τους, ωστόσο, για την άνοδο του ΚΚΕ, εξέφραζαν και οι πρεσβείες των "συμμάχων" στην Αθήνα. Στη συνάντηση που είχε ο Π. Μολυβιάτης, στις 6/12/1982, με τους πρεσβευτές της Ιταλίας και της Γαλλίας, ο τελευταίος ανέφερε ότι "παρακολουθούν, επίσης, με μεγάλη προσοχή την προσπάθεια σοβιετικής διεισδύσεως στην Ελλάδα και αναμένουν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στο Δέκατο Εκτο (! ) συνέδριο του ΚΚΕ, που είναι και το πρώτο Συνέδριο Ευρωπαϊκού Κομμουνιστικού Κόμματος μετά την ανάληψη της ηγεσίας από τον Αντρόποφ".

Ο Κ. Καραμανλής από την αρχή αντιμετώπισε με καχυποψία τον Α. Παπανδρέου λόγω των διαφωνιών τους, όπως αναφέρει, σε πολλά θέματα, ενώ καθ' όλη τη διάρκεια της συγκατοίκησής του (1981 - 85) του επέσειε την απειλή της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες και τον εξανάγκαζε να συνεργάζεται εκ των προτέρων μαζί του για όλους σχεδόν τους τομείς της κυβερνητικής δράσης. Ενδεικτικό της καχυποψίας, είναι η ομολογία του, αμέσως μετά την πρώτη συνάντηση που είχε με τον Α. Παπανδρέου στις 20 του Οκτώβρη 1981, ότι "λόγω της αβεβαιότητας που μου ενέπνεε η πολιτική νοοτροπία, το πρόγραμμα αλλά και η προϊστορία του κ. Παπανδρέου, έκρινα σκόπιμο να τηρώ πρακτικά για τις σημαντικότερες συνομιλίες που θα είχε με το νέο πρωθυπουργό".

Μετά την "αιφνιδιαστική υπαναχώρηση" του Α. Παπανδρέου στο θέμα της επανεκλογής του Κ. Καραμανλή στο προεδρικό αξίωμα - παρόλο που είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις από τον Μ. Κουτσόγιωργα στον Π. Μολυβιάτη - ο Κ. Καραμανλής, συνοψίζοντας τα συμπεράσματά του από τις σχέσεις του με τον Α. Παπανδρέου στην πρώτη θητεία του, αναφέρει για τον τελευταίο: "Τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής συμπεριφοράς του είναι τα παρακάτω: Εχει αναμφισβήτητες ικανότητες που όμως έχουν όλες σαν υπόβαθρο τη δημαγωγία και την υποκρισία. Και το ταλέντο του δημαγωγού που το κατέχει σε ύψιστο βαθμό, τον βοήθησε στην ταχεία άνοδό του στην εξουσία... Απευθύνεται στα ένστικτα και στα απωθημένα των ακροατών του, με τη λαϊκίστικη και εθνικιστική πολιτική του... Κατέχεται από μια απροσδιόριστη εχθρότητα της Δύσεως και αισθάνεται άνετα με τους Βαλκάνιους, τους Αραβες... Αλλά κατέχεται προπαντός από το πάθος της δημοσιότητος και της διεθνούς προβολής... Ικανοποιεί τη Μόσχα και πειθαρχεί στο ΚΚΕ, όπως ικανοποιεί και τη μαρξιστική πλευρά του κόμματός του" (! ).

Π. Κ.