H πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης χαρακτηρίζεται σε όλα τα στάδιά της από τις προθέσεις και τις διαθέσεις της οικονομικής ολιγαρχίας της "γηραιάς ηπείρου" για ανταγωνιστική θέση στην παγκόσμια αγορά, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτό προκύπτει και από τη ληξιαρχική πράξη γέννησης της σημερινής Ευρωπαϊκής Ενωσης, την οποία υπογράφουν το 1950 οι μεγαλύτερες πολυεθνικές στους κρίσιμους τομείς του άνθρακα και του χάλυβα.

Στο πρώτο διάστημα οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες έπρεπε να παίρνουν υπόψη τους ιδιαίτερα την ισχυρή παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη, με τη μορφή της εγγυήτριας δύναμης κατά της "αυτοκρατορίας του κακού".

Η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, η ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος, η ενοποίηση της Γερμανίας στα τέλη της δεκαετίας του '80 διαμόρφωσαν νέα δεδομένα.Οι "εταίροι" άρχισαν να συζητούν όχι μόνο για την οικονομική, αλλά και την πολιτική ενοποίηση, προκειμένου να ισχυροποιήσουν το "χαρτί" τους στο παιχνίδι της αναδιανομής των αγορών. Το πρώτο αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων ήταν η Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Μοιραία οι διεθνείς εξελίξεις είχαν συνέπειες και στο εσωτερικό των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ολιγαρχία πέρασε σε μια συνεχή επίθεση κατά των στοιχειωδών κατακτήσεων των εργαζομένων.

Ο νεοφιλελευθερισμός έβαλε τη σφραγίδα του στη Συνθήκη του Μάαστριχτ με τα κριτήρια που θέσπισε για την Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Τα πάνω από είκοσι εκατομμύρια ανέργων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα πάνω από πενήντα εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας θεωρούνται από τους ιθύνοντες το απαραίτητο τίμημα που πρέπει να πληρώσουν οι λαοί.Κι όταν ακόμα ασχολούνται με τα θέματα αυτά το κάνουν απ' το φόβο των ανεξέλεγκτων αντιδράσεων και με στόχο όχι την αντιμετώπισή τους, αλλά τη συγκάλυψή τους. Απόδειξη είναι η "Λευκή Βίβλος",η οποία στα λόγια έγινε για την αύξηση της απασχόλησης, στην πράξη όμως μοιράζει την ανεργία σ' όλους τους εργαζόμενους, ενώ δίνει τη χαριστική βολή στα υπολείμματα του λεγόμενου "κράτους πρόνοιας".

Στην ουσία η Συνθήκη του Μάαστριχτ και η ΟΝΕ λειτούργησαν σαν ένας τεράστιος μηχανισμός αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου με τη μεταφορά τεράστιων πόρων από την εργασία προς το κεφάλαιο.

Η Διακυβερνητική Διάσκεψη, που αρχίζει στις 29 του Μάρτη στο Τορίνο, αποτελεί το επόμενο βήμα σ' αυτή την πορεία. Σ' αυτό περιλαμβάνονται η ομοσπονδιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η δημιουργία του "σκληρού πυρήνα" των χωρών που ανταποκρίνονται στα κριτήρια του Μάαστριχτ, η πολιτική τους κυριαρχία επί των μικρότερων και φτωχότερων χωρών μέσω των θεσμικών μεταρρυθμίσεων, η προσπάθεια δημιουργίας προϋποθέσεων για μια ξεχωριστή ευρωπαϊκή αμυντική δύναμη, η διεύρυνση προς το ζωτικό χώρο της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Βεβαίως, το σχέδιο αυτό δεν προχωράει αδιατάρακτα. Οι εσωτερικές αντιθέσεις, ανάμεσα στις ηγέτιδες χώρες της Ενωσης, οι αντιθέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αντιδράσεις από μεγάλα τμήματα των Ευρωπαίων εργαζομένων επηρεάζουν την πορεία. Ομως τα μεγαλύτερα εμπόδια προέρχονται από τις αντινομίες που χαρακτηρίζουν το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Η παράκαμψη του νόμου της ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης, που χαρακτηρίζει την ΟΝΕ, είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην επιτευχθεί η σύγκλιση των οικονομιών, αλλά αντίθετα δύο χρόνια πριν την κρίσιμη ημερομηνία καμιά χώρα της Ενωσης (πλην του Λουξεμβούργου) να μην εκπληρώνει τα κριτήρια.Μαζί με το μύθο της σύγκλισης κατέρρευσε και ο μύθος ότι δήθεν η ανάπτυξη θα έδινε απάντηση στο μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας.

Τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξήθηκαν ιλιγγιωδώς, χωρίς όμως να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, αντίθετα εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις καταργήθηκαν.Οι πολυεθνικές διάλεξαν να μεταφέρουν τις παραγωγικές τους δραστηριότητες σε χώρες με φθηνά εργατικά χέρια και εξευτελιστικές εργασιακές σχέσεις, πιέζοντας έτσι για ανάλογες ρυθμίσεις και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Να θυμηθούμε μόνο ότι ο Ζακ Ντελόρ, εισηγούμενος τη "Λευκή Βίβλο", πρότεινε σαν πρότυπο την Ταϊβάν!

Μετά τις ανακατατάξεις τους τέλους της δεκαετίας του '80, οι κανόνες του διεθνούς δικαίου αντικαταστάθηκαν με το δόγμα της "νέας τάξης πραγμάτων" και η διεκδίκηση της ηγεμονίας πήρε άλλες μορφές.

Πρόσφατα ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρ. Χόλμπρουκ,με αφορμή την κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την υπόθεση της Βοσνίας, υπενθύμισε στους Ευρωπαίους "συμμάχους" ότι η ιμπεριαλιστική επέκταση απαιτεί τα ανάλογα μέσα."Αναρωτιέται κανείς, δήλωσε ο Ρ. Χόλμπρουκ, γιατί η Ευρώπη δεν είναι ικανή να πάρει μια απόφαση στα ίδια της τα εδάφη. Οταν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι έτοιμες να ρίξουν το πολιτικό και στρατιωτικό τους βάρος, για να βρουν μια λύση στην ευρωπαϊκή αστάθεια, δε γίνεται τίποτα".Κάθε άλλο παρά φιλική προειδοποίηση.

Ανιστόρητοι φάνηκαν οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και όσον αφορά στο ρόλο των μεταξύ τους αντιθέσεων. Ο Φ. Μιτεράν λίγο πριν υπογραφεί η Συνθήκη του Μάαστριχτ δήλωνε ότι η υπογραφή της θα απέτρεπε τον κίνδυνο δημιουργίας μιας "Γερμανικής Ευρώπης" και θα οδηγούσε σε μια "Ευρωπαϊκή Γερμανία". Σήμερα λίγα εικοσιτετράωρα πριν την έναρξη της Διακυβερνητικής, όπου θα αποτυπωθεί η φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, υπάρχει κανείς που να έχει αντίρρηση ότι βαδίζουμε στην πλήρη "γερμανοποίηση" της Ευρώπης; Μια ματιά στα διεθνή χρηματιστήρια πείθει ότι αρκεί να φταρνιστεί ένας Γερμανός τραπεζίτης για να προκληθεί οικονομική και πολιτική κρίση.

Οι εσωτερικές αντιθέσεις αναμένεται να εκδηλωθούν έντονα και κατά τη διάρκεια της Διακυβερνητικής, κυρίως λόγω των αντιρρήσεων της Βρετανίας, που φιλοδοξεί να έχει την επίσημη αντιπροσωπεία των αμερικανικών συμφερόντων στην Ευρώπη. Θα ήθελε μια χαλαρή διακυβερνητική συνεργασία μεταξύ των χωρών - μελών στη σφαίρα της οικονομίας, χωρίς τις δεσμεύσεις μιας "κοινοτικοποιημένης" πολιτικής στα πλαίσια μιας Ομοσπονδίας. Αυτή βεβαίως είναι μια θεμελιακή αντίθεση στους κόλπους της Ενωσης, ενώ θα πρέπει να συνυπολογιστούν μια σειρά επιμέρους διαφωνιών από χώρες - μέλη που κάνουν την "ατζέντα" της Διακυβερνητικής να μοιάζει σαν το "Γόρδιο Δεσμό".

Οι αρχιτέκτονες της ευρωπαϊκής ενοποίησης αγνόησαν, επίσης, ή υποτίμησαν χαρακτηριστικά τον παράγοντα της αντίστασης των εργαζομένων, των λαϊκών κινημάτων. Υπερεκτίμησαν ίσως το γεγονός ότι η υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ συνέπεσε με μια περίοδο κάμψης του εργατικού κινήματος, που οφειλόταν στις δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις, αλλά και εσωτερικούς παράγοντες.

Ομως το εργατικό κίνημα δεν οφείλει την ύπαρξή του στις πολιτικές προϋποθέσεις, είναι γέννημα των συνθηκών και οι συνθήκες που διαμορφώνονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση οδηγούν στην αντίσταση. Εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλες τις χώρες - μέλη ξεσηκώθηκαν κατά των συνεπειών από τα προγράμματα "σύγκλισης", κατά της ανεργίας και της λιτότητας, στις γραμμές της αντίστασης προστίθενται αγρότες, μικρομεσαίοι, νέοι και νέες, που είναι τα πρώτα θύματα του λεγόμενου κοινωνικού αποκλεισμού.

Καθώς όμως αυξάνονται οι ποσοτικοί δείκτες των κινητοποιήσεων, ο προσανατολισμός τους κατά των επιλογών της Ευρωπαϊκής Ενωσης γίνεται σαφέστερος,όπως αποδείχτηκε στις γαλλικές, βελγικές, ισπανικές απεργίες και διαδηλώσεις, στις δικές μας αγροτικές κινητοποιήσεις. Αν στην αντίσταση αυτή, που προς το παρόν παρουσιάζεται αποσπασματικά, προστεθεί το στοιχείο του συντονισμού, γίνεται ο υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για το οικοδόμημα που θεμελιώθηκε στο Μάαστριχτ και ολοκληρώνεται στη Διακυβερνητική.