Αξιοποιώντας τις αντιθέσεις μεταξύ των βαλκανικών κρατών, τις αλυτρωτικές - εθνικιστικές - σοβινιστικές διαθέσεις τους, ο φασισμός διεισδύει οικονομικά, στερεώνει τους δεσμούς του με εγχώριες φασιστικές δυνάμεις, ισχυροποιεί τις σχέσεις του με οικονομικοπολιτικούς κύκλους και καταφέρνει να αποσπάσει με το μέρος του τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία που προσχωρούν στο τριμερές σύμφωνο Γερμανίας - Ιταλίας - Ιαπωνίας, η πρώτη το Νοέμβρη του 1940 και η δεύτερη τον Μάρτη του 1941. Η Αλβανία έχει προσαρτηθεί πλήρως στην Ιταλία από τον Απρίλη του 1939. Η Γιουγκοσλαβία θα προσχωρήσει στο τριμερές σύμφωνο στις 25 Μάρτη του 1941. Ομως η ενέργεια αυτή θα ξεσηκώσει λαϊκές διαδηλώσεις που θα κατακλύσουν τη χώρα. Δύο μέρες μετά, τη λαϊκή δυσαρέσκεια θα εκμεταλλευτούν στρατιωτικοί που θα προχωρήσουν σε στρατιωτικό πραξικόπημα. Παρόλο που η νέα ηγεσία της χώρας δε θα καταγγείλει την προσχώρηση στο τριμερές σύμφωνο, ήταν πλέον δεδομένο για το φασισμό πως δεν μπορούσε να υπολογίζει στη Γιουγκοσλαβία.

Η Ελλάδα θα δεχτεί την επίθεση του φασισμού στις 28/10/1940, όταν η Ιταλία θα εισβάλει από την Αλβανία στο ελληνικό έδαφος. Τέλος, η Τουρκία θα έρθει σε έμμεση συνδιαλλαγή με τον Αξονα και στις 17/2/1941 θα υπογράψει με τη Βουλγαρία σύμφωνο μη επίθεσης, που της εξασφάλιζε ότι δε θα δεχόταν επίθεση των γερμανικών στρατευμάτων στις επικείμενες επιχειρήσεις τους στα Βαλκάνια. Η αποτυχία της Ιταλίας στον πόλεμο με την Ελλάδα ανάγκασε τον Χίτλερ να επέμβει για να δώσει ένα γρήγορο τέλος στην υπόθεση και να υπογραμμίσει στους συμμάχους του ποιος είχε τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σ' αυτό τον πόλεμο. Ετσι, στις 6 Απρίλη του '41, άρχισε η επίθεση των χιτλερικών στρατευμάτων στην Ελλάδα (από το έδαφος της Βουλγαρίας) και τη Γιουγκοσλαβία. Μέσα στον ίδιο μήνα, και οι δύο χώρες καταλήφθηκαν.

Οι βαλκανικοί λαοί δε θα μείνουν απαθείς μπροστά στη φασιστική κατοχή. Ταχύτατα - με πρωτοβουλία των κομμουνιστικών κομμάτων κάθε χώρας - θα οργανωθούν αντιστασιακά, αντιφασιστικά, εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.

Κάτω από την πάλη των λαών τους και την προέλαση του Κόκκινου Στρατού, τα Βαλκάνια θα αποτινάξουν το φασιστικό ζυγό. Στα τέλη Αυγούστου του 1944, τα σοβιετικά στρατεύματα θα μπουν στο Βουκουρέστι. Το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους, θα εκδηλωθεί εξέγερση στη Βουλγαρία και η εξουσία θα περάσει στις αντιστασιακές δυνάμεις. Στις 15 του μηνός, ο Κόκκινος Στρατός θα μπει στη Σόφια. Τον Οκτώβρη θα απελευθερωθεί το Βελιγράδι και στα τέλη του Νοέμβρη θα απελευθερωθεί η Αλβανία. Στην Ελλάδα, η απελευθέρωση της Αθήνας θα πραγματοποιηθεί στις 12/10/1944 και ολόκληρης σχεδόν της χώρας στις 3/11. Για τα Βαλκάνια ανοίγει πλέον μια νέα περίοδος. Η περίοδος της οικοδόμησης πιο ανθρώπινων κοινωνιών, η περίοδος του περάσματος στη σοσιαλιστική αλλαγή. Σε όλες τις χώρες, η αντιφασιστική νίκη φέρνει στο προσκήνιο λαϊκοδημοκρατικά καθεστώτα. Μόνη εξαίρεση, η Ελλάδα, όπου τη γερμανική κατοχή διαδέχτηκε μια δεύτερη κατοχή, η αγγλική. Παρά το γεγονός ότι το ΕΑΜ και το ΚΚΕ έχουν με το μέρος τους τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού, οι Εγγλέζοι παλινορθώνουν με τη βία την αστική εξουσία και οδηγούν τη χώρα σε μοναρχοφασιστικό καθεστώς. Ο λαός, όμως, δε θα το βάλει κάτω. Τόσο το Δεκέμβρη του '44, όσο και μετέπειτα, στα 1946 - 1949, θα αγωνιστεί ενάντια στην ιμπεριαλιστική εξάρτηση και κατοχή της χώρας από τους Αγγλους και μετέπειτα από τους Αμερικανούς, γράφοντας απαράμιλλες σελίδες ένδοξης ιστορίας.

Ανεξαρτήτως της εξέλιξης που είχαν τα πράγματα στην Ελλάδα, είναι γεγονός πως η κοινωνικοπολιτική αλλαγή, που επήλθε στο μεγαλύτερο μέρος των Βαλκανίων με το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, έκανε κατορθωτό να μετατραπεί η περιοχή, από μπαρουταποθήκη της Ευρώπης που ήταν παλιότερα, σε περιοχή της ειρήνης, της φιλίας και της συνεργασίας των λαών. Τα Βαλκάνια έζησαν χωρίς πόλεμο σχεδόν μισόν αιώνα κι αυτό λέει πολλά. Αν μη τι άλλο, υποδηλώνει πως ο πόλεμος είναι σύμφυτος με τον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό και την εξάρτηση.