Κυριακή 7 Απρίλη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
Τα Βαλκάνια στην ιμπεριαλιστική σκακιέρα

Με τη λήξη του Α' Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, ο βαλκανικός χάρτης διαμορφώνεται ως εξής: Από τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας συγκροτείται το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, ενώ κάποια εδάφη της παίρνει και η Ρουμανία καθώς και η Ιταλία. Η Βουλγαρία χάνει μέρος της γεωγραφικής Μακεδονίας που κατείχε και που πέρασε στη Σερβία καθώς και τη Νότια Δοβρουτσά (που πέρασε στη Ρουμανία). Η Αλβανία βρίσκεται υπό ιταλική κατοχή. Το 1920 θα εκδηλωθεί επανάσταση, θα διακηρυχτεί η ανεξαρτησία της, αλλά η Ιταλία θα διατηρήσει το νησί Σάσενο και την επικυριαρχία της πάνω σ' αυτήν. Η Τουρκία θα αναγνωριστεί ως κράτος, αλλά θα χάσει πολλά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Εγγύς Ανατολή. Τέλος, η Ελλάδα θα χάσει την Ανατολική Θράκη, τα Δωδεκάνησα, την Κύπρο και τη Β. Ηπειρο, θα υποστεί τον ξεριζωμό των μικρασιατικών ελληνικών πληθυσμών, αλλά σε σχέση με την κατάσταση πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α' Παγκόσμιο, θα έχει σχεδόν διπλασιάσει τα εδάφη της.

Η ιμπεριαλιστική επιρροή στα Βαλκάνια

Η πιο ισχυρή στρατιωτική παρουσία στα Βαλκάνια μετά το τέλος του Πολέμου ήταν αυτή της Γαλλίας. Οι ένοπλες δυνάμεις της βρίσκονταν στη Βουλγαρία, στο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων αλλά και σε άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μέσα στη δεκαετία του '20, με τις στρατιωτικές συμφωνίες που υπέγραψε με Ρουμανία και Γιουγκοσλαβία (1926 και 1927 αντίστοιχα) επιχειρεί να γίνει η κύρια δύναμη στο χώρο των Βαλκανίων. Από την άλλη, η Αγγλία κρατούσε ισχυρή τη θέση της στην Ελλάδα που ήταν ο πιστός της αστυνόμος στην περιοχή και ανά πάσα στιγμή μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Η Ιταλία, έχοντας ως προτεκτοράτο την Αλβανία, βρισκόταν σε αντιπαράθεση με Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία - δηλαδή με Αγγλία και Γαλλία - όσον αφορά τον έλεγχο της Αδριατικής και του Αιγαίου και αξιοποιούσε τον κροατικό εθνικισμό και τη δυσαρέσκεια της Βουλγαρίας - που πλήρωσε για τη στάση της στον Πόλεμο- για την εξυπηρέτηση άμεσων και μακροπρόθεσμων συμφερόντων της. Στο χώρο της Εγγύς Ανατολής και της Τουρκίας κυριαρχούσαν τα αγγλοαμερικανικά συμφέροντα.

Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ασκούσαν ισχυρό έλεγχο στην πολιτική και οικονομική ζωή των χωρών των Βαλκανίων, γεγονός που εκδηλώθηκε με έντονο τρόπο όσο πλησίαζε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Οταν στα 1923 η Ελλάδα οδηγείται σε πολιτειακή μεταβολή, η Αγγλία εντελώς απροκάλυπτα και η Γαλλία συγκαλυμμένα, επεμβαίνουν ανοιχτά υπέρ της δυναστείας των Γλίξμπουργκ. Ο θρόνος τελικά θα εκπέσει αλλά η Αγγλία θα πρωταγωνιστήσει στην επαναφορά του, που τελικά θα γίνει το 1935 με νόθο δημοψήφισμα. Η Ρουμανία μαζί με γαλλικά και τσεχοσλοβάκικα στρατεύματα έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην κατάπνιξη της Ουγγρικής επανάστασης στα 1919. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις προσδιόριζαν το ρόλο της Ρουμανίας ως "Φρούριο κατά του μπολσεβικισμού" και"εργαλείο της Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης". Τέλος, η Βουλγαρία αύξησε το στρατό της κατά 10 χιλιάδες άνδρες με τη σύμφωνη γνώμη των δυτικών δυνάμεων και της Γαλλίας ιδιαίτερα, με στόχο την καταπολέμηση των κομμουνιστών.

Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση του 1929 - 1933 προξένησε τεράστιες οικονομικές ζημιές στις χώρες της βαλκανικής, που πέραν των δικών τους δυσκολιών φορτώθηκαν και μέρος της κρίσης των ιμπεριαλιστικών κρατών. Αυτή την περίοδο αναβιώνει στα Βαλκάνια η ιδέα της βαλκανικής ομοσπονδίας. Η χώρα που θα αντιδράσει στη βαλκανική συνεννόηση είναι η Βουλγαρία, η οποία ενισχύεται σ' αυτό το ρόλο από την Ιταλία. Υστερα απ' αυτή την εξέλιξη η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Γιουγκοσλαβία και η Τουρκία θα προχωρήσουν, τον Φλεβάρη του 1934 στην Αθήνα, στην υπογραφή τετραμερούς συμφώνου. Το σύμφωνο παρείχε αμοιβαίες εγγυήσεις για τα σύνορα και τον Οκτώβρη του ίδιου έτους στην Αγκυρα συμπληρώθηκε με συμφωνία που προέβλεπε τη σύσταση μονίμου Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών, βαλκανική τράπεζα και συντονισμό νομοθεσιών. Η Γαλλία, επιδιώκοντας την πρωτοκαθεδρία στα Βαλκάνια, υποστήριξε τη βαλκανική συνεννόηση. Ενάντια στη Βαλκανική συνεννόηση ήταν η Ιταλία αλλά και η Γερμανία που είχε μπει στο διεθνή ιμπεριαλιστικό στίβο. Η Αγγλία δημόσια εμφανιζόταν επιφυλακτική, αλλά επί της ουσίας έκανε ό,τι μπορούσε για να ναυαγήσει το θέμα, αφού διέβλεπε πως αν προχωρούσε θα ενίσχυε αποφασιστικά τα γαλλικά συμφέροντα. Πάντως, όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που ήταν αντίθετες στη βαλκανική συνεννόηση δικαιολογούσαν την αρνητική στάση τους επικαλούμενες την ειρήνη και το επιχείρημα πως δεν είχε κανένα νόημα ένα σύμφωνο στο οποίο δε συμμετείχαν όλες οι δυνάμεις που στον τελευταίο - Α' Παγκόσμιο Πόλεμο - είχαν συγκρουστεί. Μ' άλλα λόγια, αξιοποιούσαν τη βουλγαρική άρνηση για να διατηρούν τα βαλκανικά κράτη διαιρεμένα και ευκολοχειραγώγητα, αφού άλλωστε αυτό επέβαλε και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός.

Τα βαλκάνια και ο φασισμός

Τη δεκαετία του '30 στο διεθνή στίβο εμφανίζεται και η Γερμανία και καθώς τα πράγματα οδεύουν προς ένα νέο πόλεμο ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός για τη διαμόρφωση σφαιρών επιρροής οξύνεται. Την ίδια εποχή οι βαλκανικές χώρες γνωρίζουν μια σειρά φασιστικά καθεστώτα. Στη Βουλγαρία επιβάλλεται στα 1935 η μοναρχοφασιστική δικτατορία του βασιλιά Βόριδος. Η χώρα σιγά - σιγά μετατρέπεται σε δορυφόρο της Γερμανίας. Υποστηρίζει τη χιτλερική επίθεση στην Τσεχοσλοβακία και δηλώνει ανοιχτά τις εδαφικές της βλέψεις στα γειτονικά κράτη. Στη Ρουμανία από το 1934 αρχίζει η πολιτική εκφασισμού της χώρας και η βαθμιαία προσέγγιση με τη Γερμανία. Το 1938 ο βασιλιάς Κάρολος επιβάλει μοναρχοφασιστικό καθεστώς. Το Μάρτη του 1939 υπογράφεται η ρουμανογερμανική οικονομική συμφωνία που μετατρέπει τη χώρα σε εξάρτημα των Γερμανών. Στην Αλβανία επικρατεί η μοναρχοφασιστική δικτατορία του βασιλιά Ζώγου και η ιταλική επικυριαρχία. Στη Γιουγκοσλαβία - που το 1929 εγκαθιδρύθηκε το μοναρχοφασιστικό καθεστώς του βασιλιά Αλεξάνδρου - από τα μέσα της δεκαετίας του '30 μπαίνει δυναμικά η Γερμανία. Τέλος, στην Ελλάδα, στις 4 Αυγούστου του 1936, εγκαθιδρύεται η μοναρχοφασιστική δικτατορία του Μεταξά. Παρ' όλο που η γερμανική παρουσία ενισχύεται στη χώρα δεν εκτοπίζεται η αγγλική επικυριαρχία.

Μέσα σ' αυτά τα δεδομένα τα Βαλκάνια προετοιμάζονται να δεχτούν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
1913: Το τέλος του Β` Βαλκανικού Πολέμου (2001-07-28 00:00:00.0)
Απαντούν με συντονισμό της δράσης τους εναντίον του ΝΑΤΟ (2000-11-22 00:00:00.0)
Βαλκάνιοι χωροφύλακες (1998-04-24 00:00:00.0)
Ανταγωνισμός υποτέλειας στους Αμερικανούς (1998-03-20 00:00:00.0)
Η Ιστορία διδάσκει το σήμερα (1997-11-09 00:00:00.0)
Οι Ελληνες κλέβουν την παράσταση (1996-02-24 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ