Μπορεί ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, να παρουσίασε τα επιδόματα που ανακοίνωσε ως "Κοινωνική Αλληλεγγύη", αλλά στην ουσία αποκάλυψε το πρόσωπο της κοινωνικής αναλγησίας της κυβέρνησης.

Οσο κι αν οι πρωταγωνιστές της παράστασης της "κοινωνικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης" επιχείρησαν χτες, στο Μέγαρο Μαξίμου, να υποστηρίξουν ότι με τα μέτρα τους προσπαθούν να μη θέσουν στο περιθώριο τους συνταξιούχους, κατάφεραν ακριβώς το αντίθετο: Απέδειξαν ότι εκείνο που τους νοιάζει δεν είναι η τύχη των συνταξιούχων και των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά η αξιοπιστία τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο Κ. Σημίτης με έναν ασυνήθιστα κυνικό τρόπο ομολόγησε κατά την εξαγγελία των μέτρων: "Η σημερινή δημοσιονομική συγκυρία, κατά την οποία η οικονομία μας προσαρμόζεται στα κριτήρια της ΕΕ, η συνολική δαπάνη των αυξήσεων πρέπει να κινείται σε επίπεδα που δε θέτουν σε κίνδυνο την εφαρμογή του προγράμματος σύγκλισης και την αξιοπιστία της χώρας μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό ήταν και ένα κριτήριο που καθόρισε την επιλογή μας".

Ο πρωθυπουργός προσπάθησε να αμβλύνει τον κυνισμό του λέγοντας: "Παρ' όλες τις δυσκολίες του προγράμματος δεν πρέπει να επιτρέψουμε να δημιουργηθεί μια κοινωνική κατηγορία ξεκομμένη από τη διαδικασία ανάπτυξης, η οποία προσπαθεί να επιβιώσει χωρίς επαρκή οικονομικά μέσα και με αβεβαιότητα για το αύριο. Δεν πρέπει να υπάρξει κοινωνική περιθωριοποίηση".Πέρα απ' τον εμπαιγμό των συνταξιούχων, η ρύθμιση με τα επιδόματα υπονομεύει τα κατώτερα όρια των συντάξεων ως θεσμό και, σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού περί συνολικής αναμόρφωσης του ασφαλιστικού συστήματος - την οποία δεν εγκατέλειψε η κυβέρνηση, κατά την έκφραση του Κ. Σημίτη - προαλείφει δραματικές επεμβάσεις στο σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης. Οι συνταξιούχοι και η ΓΣΕΕ, είπε ο πρωθυπουργός, ζήτησαν την επανασύνδεση των κατώτερων συντάξεων με τα 20 ΗΑΕ. "Εξετάσαμε, πρόσθεσε, αυτή την πρόταση επισταμένως και διαπιστώσαμε ότι οι επιπτώσεις, εάν εφαρμοστεί, είναι πολύπλευρες, ώστε δε θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις σε όλο τους το σύνολο και ίσως αυτό θα οδηγούσε σε επέκταση των σημερινών ανισοτήτων. Θα έπρεπε η εφαρμογή αυτής της ρύθμισης να συνδυαστεί με μια γενικότερη αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος".

Το στίγμα αυτής της αναμόρφωσης το έδωσε ο πρωθυπουργός σε άλλο σημείο της ομιλίας του: "Θα υπάρξει αντιμετώπιση των ανισοτήτων στη βάση της ανταποδοτικότητας του χρόνου ασφάλισης και της κοινωνικής αλληλεγγύης". Μ' άλλα λόγια, οι συντάξεις κατευθύνονται σε βοηθήματα και οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι εκτρέπονται προς την ιδιωτική ασφάλιση.

Με τα επιδόματα (Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων -ΕΚΑΣ- και Επίδομα Εξομάλυνσης) γίνεται μια προσπάθεια διάσπασης των συνταξιούχων στο όνομα δήθεν της άμβλυνσης των ανισοτήτων.

Πέρα απ' αυτά θέτει απάνθρωπα κριτήρια, καθώς συνδυάζει τη χορήγησή του με το όριο ηλικίας και με τα συνολικά εισοδήματα των συνταξιούχων, για να ενισχυθούν δήθεν εκείνοι που έχουν "πραγματικά ανάγκη".

Οι συνταξιούχοι θα έχουν να λύσουν "ένα γρίφο σε ψίχουλα", καθώς ούτε η ίδια η κυβέρνηση δεν ξέρει ακριβώς ποιοι και πόσοι θα πάρουν τα επιδόματα. Κατ' εκτίμηση της κυβέρνησης αναφέρεται ότι τα επιδόματα θα τα πάρουν συνολικά 384.000 συνταξιούχοι (βλέπε Πίνακας 3). Δηλαδή θα πάρουν το ΕΚΑΣ ή το Επίδομα Εξομάλυνσης ένας στους τέσσερις συνταξιούχους, απ' τα 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχους. Η κυβέρνηση υπολογίζει ότι το 75% των δικαιούχων θα πάρει δύο ΕΚΑΣ ενώ οι υπόλοιποι θα πάρουν από 0,5 - 1,5 ΕΚΑΣ.

Υπολογίζεται ότι απ' τους 384.000 συνταξιούχους που θα πάρουν τα επιδόματα οι 260.000 θα ανήκουν στο ΙΚΑ (βλέπε πίνακας 3). Το μέγεθος της "ενίσχυσης" φαίνεται, αν γίνει σύγκριση με τα στοιχεία του πίνακα 1, απ' τον οποίο προκύπτει ότι 456.672 συνταξιούχοι - απ' τους 726.197 - παίρνουν τα κατώτερα ή μειωμένα κατώτερα όρια. Δηλαδή, στο τέλος του 1995 οι παραπάνω συνταξιούχοι έπαιρναν συντάξεις γήρατος - αναπηρίας 89.550 και λόγω θανάτου 80.590. Αν, λοιπόν, αυτοί οι συνταξιούχοι έπαιρναν και μια επικουρική σύνταξη 30.000 δραχμών δε θα πάρουν κανένα επίδομα.

Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος υπολογίζεται σε 52 δισ. δραχμές ετησίως. Το κόστος από τη χορήγηση του επιδόματος το Β εξάμηνο του 1996 εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 26 δισ. δραχμές.

"Το ποσό αυτό, είπε ο πρωθυπουργός, είναι το ίδιο με το δημοσιονομικό κόστος που θα έχει η χορήγηση ενός ΗΑΕ (5.700 δραχμές) μηνιαίως, μόνο στους συνταξιούχους του ΙΚΑ. Με την επικέντρωση όμως στις κατηγορίες των χαμηλοσυνταξιούχων, διπλασιάζεται η ενίσχυση και επεκτείνεται στους δικαιούχους όλων των Ταμείων. Επιτυγχάνεται έτσι η καθολική εφαρμογή ενός ουσιαστικού μέτρου κοινωνικής αλληλεγγύης, αντί της μικρότερης ενίσχυσης όλων των κατηγοριών ενός μόνου Ταμείου".

Με άλλα λόγια ο πρωθυπουργός έκανε αναδιανομή της φτώχειας σε ορισμένες κατηγορίες συνταξιούχων. Αν και ο πρωθυπουργός αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις - εκ των οποίων η πρώτη θα ήταν ποιος θα επιβαρυνθεί το κόστος - σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες το παραπάνω κόστος πρόκειται να το καλύψει το υπουργείο Οικονομικών.

Ακόμα και αυτά τα εξευτελιστικά ψίχουλα, όπως επισήμανε ο Δ. Μαυροδόγλου δεν τα χορήγησε η "ευαισθησία" της κυβέρνησης, αλλά ήταν αποτέλεσμα των αγώνων των συνταξιούχων.

Η ανακοίνωση των μέτρων απ' τον πρωθυπουργό έγινε παρουσία του υπουργού Εγρασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ε. Γιαννόπουλου και των υφυπουργών Γ. Φαρμάκη και Λ. Κανελλόπουλου.

"Το σύστημα συνταξιοδότησης, όπως αντιληφθήκατε, αλλάζει", είπε ο Ε. Γιαννόπουλος. Τη σύνδεση με τα 20 ΗΑΕ, πρόσθεσε, το άλλαξε η ΝΔ και "εμείς σαν αντιπολίτευση τότε πολεμήσαμε αυτή τη λύση που έδωσε η ΝΔ και είχαμε υποσχεθεί ενώπιον του ελληνικού λαού ότι θα το επαναφέρουμε". Εγώ, είπε σ' άλλο σημείο, σαν αρμόδιος υπουργός επανέφερα το θέμα ενώπιον του πρωθυπουργού, ώστε να ληφθεί μια απόφαση υποστηρίζοντας το παλιό σύστημα (σ.σ. αλλά σταδιακά μέχρι το 1998). "Η Κυβερνητική Επιτροπή στην οποία εγώ δε μετέχω, αλλά μετέχουν ο κ. πρωθυπουργός, ο κ. Τσοχατζόπουλος, ο κ. Αρσένης, ο κ. Παπαντωνίου, ο κ. Παπαδόπουλος, η κ. Β. Παπανδρέου, ο κ. Λαλιώτης, ομόφωνα δέχτηκαν ό,τι εισηγήθηκε ο κ. πρωθυπουργός. Εχω και την υπόσχεση του πρωθυπουργού ότι σε 2-3 μήνες θα προτείνουν λύσεις εποικοδομητικές και ευελπιστώ ότι κάτι καλό θα προκύψει. Η θέση του υπουργείου δεν έγινε δεκτή. Η άλλη θέση, που εξήγγειλε ο κ. πρωθυπουργός, είναι εκείνη που θα ισχύσει. Εύχομαι να επιτύχει το καινούριο σύστημα και να μην ήταν καλή η δική μου η εισήγηση".

• Τις εξαγγελίες της κυβέρνησης κατήγγειλαν ως εμπαιγμό η Πολιτική Ανοιξη και το ΔΗΚΚΙ.