4o ΜΕΡΟΣ

Αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία ο Ζόγου κράτησε συγχρόνως και το υπουργείο Εξωτερικών και την αρχηγία των Ενόπλων Δυνάμεων, κατέλυσε τα ατομικά δικαιώματα και έστειλε στις φυλακές και στην εξορία πλήθος πολιτών. Συγκαλεί τη Συντακτική Βουλή, που είχε διαλυθεί στο τέλος του 1923 και μεθοδεύει να ανακηρυχτεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Φυσικά, κυβερνά με απεριόριστες εξουσίες, συμμαχώντας με τα συντηρητικότερα στοιχεία της χώρας. Κρατά πολιτική "ανοιχτών θυρών", ώστε όλα τα ξένα κεφαλαιοκρατικά συγκροτήματα να μπορούν να αποσπούν τη μονοπωλιακή εκμετάλλευση όσων πλουτοπαραγωγικών πηγών διαθέτει η χώρα, όπως, επίσης και της αγροτικής οικονομίας.

Ο στενός σύνδεσμος Ζόγου και Γιουγκοσλαβίας προκαλεί την έντονη ανησυχία της Ιταλίας που, αντιδρώντας, προσφέρει άφθονη οικονομική και πολιτική βοήθεια για να τον αποσπάσει από τη Γιουγκοσλαβία, αλλά και από τη Γαλλία που βρίσκεται πίσω από αυτήν. Την ιταλική προσπάθεια υποβοηθεί η Αγγλία για να επιτύχει την εξισορρόπηση Ιταλίας - Γαλλίας στην περιοχή και να παίζει αυτή το ρόλο του επιδιαιτητή.

Ο Ζόγου αποσπάται πρόθυμα από το γιουγκοσλαβικό εναγκαλισμό που ήταν, άλλωστε, αντιπαθής στο λαό, λόγω της γιουγκοσλαβικής κατοχής του Κοσσυφοπεδίου.

* * *

Καρπός των οικονομικών συμφωνιών ήταν οι δύο πολιτικές Συμφωνίες Τιράνων - η πρώτη το Νοέμβρη του 1926 και η δεύτερη πάλι το Νοέμβρη του 1927. Οι δύο αυτές συμφωνίες ήταν η επικύρωση της ουσιαστικής υποταγής των Τιράνων στη Ρώμη. Η εξέλιξη αυτή, η τόσο ικανοποιητική για τις φασιστικές ιταλικές επιδιώξεις - γιατί διευκόλυνε τη διείσδυση της Ιταλίας στη Βαλκανική - με όλες τις μετέπειτα βαρύτατες συνέπειες, έως τις 28 Οκτώβρη 1940, υποβοηθήθηκε σημαντικά από την πολιτική του Φόρεϊν Οφφις, που επιδίωκε το δελεασμό και την προσέλκυση του Μουσολίνι, για να παίζει ρυθμιστικό ρόλο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις.

Η ανοδική πορεία του Αχμετ Ζόγου κορυφώνεται με την απόφασή του να ανακηρυχτεί βασιλιάς της Αλβανίας. Στην επιχείρησή του αυτή είχε την κάλυψη της Ιταλίας, αλλά και η Αγγλία δεν τον αποθάρρυνε. Με σειρά δολοφονιών εξουδετέρωσε τους προσωπικούς του αντιπάλους και εδραίωσε την εξουσία του. Για λόγους σκοπιμότητας, συνοδεύει την άνοδό του στο θρόνο με την εξαγγελία ριζοσπαστικών, προοδευτικών μεταρρυθμίσεων, που η υλοποίησή τους μπορούσε να αλλάξει τη μορφή της Αλβανίας. Σύνταξη νέων κωδίκων - αστικού, ποινικού, εμπορικού, με δυτικά πρότυπα, τελωνειακή μεταρρύθμιση, αγροτική μεταρρύθμιση και άλλα παρόμοια. Ολα αυτά όμως, έμειναν στα χαρτιά για να καταλήξουν πολύ σύντομα στα αρχεία του κράτους. Αρκεί να σημειώσουμε ότι το ποσοστό των απαλλοτριώσεων δεν έφτασε ούτε το 10%.

Η κοινωνική πραγματικότητα εξελίχθηκε τελείως διαφορετικά από τις εξαγγελίες. Οι συνθήκες της αγοράς, οι συνθήκες εργασίας, το βιοτικό επίπεδο γενικά, οδήγησαν στην ανάπτυξη ζωηρών λαϊκών αγώνων. Ξεσπάει ένα κύμα μαζικών απεργιών και εμφανίζονται οι πρώτοι κομμουνιστικοί πυρήνες. Στην Κορυτσά το 1931 εκδηλώνεται η παράνομη δράση του πρώτου πυρήνα. Ακολουθούν σε ένα χρόνο τα Τίρανα, ο Αυλώνας, το Ελμπασάν και άλλες πόλεις. Παράλληλα, αναπτύσσουν παράνομη δραστηριότητα και αστικές οργανώσεις - με πρώτη εμφάνιση στην Κορυτσά το 1930, που βρίσκονται σε επαφή με οργανώσεις του εξωτερικού και στηρίζουν τη δράση τους, κυρίως, σε εξωτερική βοήθεια.

* * *

Ο Ζόγου ανταπαντά με μέτρα εναντίον των καθολικών σχολείων που καθοδηγούνται από τη Ρώμη και με τη μη ανανέωση της πολυμελούς στρατιωτικής αποστολής στα Τίρανα. Η αντίδραση όμως του Ζόγου ήρθε πολύ αργά. Η διακοπή των ιταλικών πιστώσεων ήταν καταστρεπτική για την Αλβανία όπου σταμάτησαν, πλέον, τα δημόσια έργα και αυξήθηκε η ανεργία. Δεν μπορούσαν να πληρώσουν ούτε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Παράλληλα, η ιταλοκρατούμενη Εθνική Τράπεζα της Αλβανίας ελαττώνει τα διαθέσιμα κεφάλαια για δάνεια και με τους χειρισμούς της προκαλεί πληθωρισμό.

Τότε ο Ζόγου επιχειρεί στροφή προς τη Γαλλία, η οποία, όμως, προβάλλει βαρύτατους όρους, ενώ εν τω μεταξύ ιταλικά πολεμικά φθάνουν απροειδοποίητα στον Αυλώνα. Η Αγγλία συμβουλεύει τον Ζόγου να συμφωνήσει με την Ιταλία. Τελικά, επιτυγχάνεται κάποιος συμβιβασμός με τον Μουσολίνι που ουσιαστικά καταλήγει στην πλήρη υποταγή.

Μίτια ΦΙΛΔΙΣΑΚΟΣ

Ιστορικός, μέλος του Τμήματος Ιστορίας του ΚΜΕ