Ο χρησμός που ακούστηκε πέρσι (τέλη του Γενάρη) από τους Δελφούς, ότι ανοίγουν τα Πανεπιστήμια για όλους, τώρα διαβάζεται καθαρά, με τις πρόσφατες τελικές (1) διευκρινίσεις που έδωσε ο υπουργός Παιδείας: όσοι μπορέσουν να βγουν από το λαβύρινθο (2) των εξετάσεων της β και γ Λυκείου θα είναι τόσο λίγοι, ώστε τα τριτοβάθμια ιδρύματα δε θα βρίσκουν υποψήφιους. Πώς θα επιτευχθεί αυτό το "ποθητό" αποτέλεσμα; Με μέσα μαγικά:

α. "Καταργούνται οι δέσμες", θεσμός αποτυχημένος για λόγους πολλούς και γιατί οδηγεί τους νέους όχι στη δημιουργική μάθηση και κριτική ικανότητα αλλά στην παπαγαλία.

β. Εισάγονται νέα θεραπευτικά μέσα. Ενα απ' αυτά είναι: Τώρα σε όλα τα μαθήματα γραπτές απρόσωπες εξετάσεις, ξεκινώντας από τη β Λυκείου (σε 11 έως 12 μαθήματα) με θέματα παρμένα από Κεντρική Τράπεζα Ερωτήσεων. Οι πιθανότητες να πάρουν τα παιδιά βαθμούς κάτω από τη βάση - με τέτοιες εξετάσεις - φτάνουν στο 50 ή και 60%. Η αγωνία μεγαλώνει, η προσφυγή σε φροντιστήρια εντείνεται - και όποιος αντέξει οικονομικά - έτσι μειώνουμε τον αριθμό εκείνων, που θα ζητούν Απολυτήριο και κάνουμε και κοινωνική επιλογή.

γ. Για να μη θορυβηθούν όσοι πάρουν χαμηλούς βαθμούς σε πρωτεύοντα μαθήματα, τουςκάνουμε επιείκεια: μπορούν να προωθηθούν στην επόμενη τάξη με μέσο όρο 10. Αλλά, όποιος προαχθεί με ένα συνδυασμό - συμψηφισμό της μορφής 7 + 13 (ΜΟ 10), μπορεί να παρακολουθήσει στην επόμενη τάξη με αφετηρία το 7; Εκεί θα κολλήσει, θα περιθωριοποιηθεί και θ' αναγκαστεί να διακόψει. Βλέπετε τι ενεργητική είναι αυτή η επιείκεια;

δ. Οι ευεργετικές συνέπειες της επιείκειας συνεχίζονται: Οι βαθμοί της β λυκείου, όποιοι είναι, εγγράφονται "οριστικά και αμετάκλητα" στο ενεργητικό του μαθητή και υπολογίζεται για την τελική διαμόρφωση του Απολυτηρίου του. Οσοι "τραυματίστηκαν" με τη μορφή βαθμολογίας που είδαμε πιο πάνω (7+13 -" ΜΟ 10) διατηρούν το βαθμολογικό τραύμα (του 7 στην περίπτωση αυτή) ανεξίτηλο για πάντα.

ε. Εξετάσεις γραπτές και απρόσωπες, με θέματα από Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων θα έχουν οι νέοι, πάλι σε όλα τα μαθήματα και στη γ τάξη λυκείου (σε 13 ως 15 μαθήματα). Οι πιθανότητες χαμηλών επιδόσεων, που κόβουν τις ελπίδες για παραπέρα σπουδές, είναι λίγο πιο ανεβασμένες (θυμηθείτε τις στατιστικές που ακούτε κάθε χρόνο, Ιούνη - Ιούλη, με τα τέσσερα μαθήματα"δέσμης"). Αλλά τώρα έχουν μια γενναία "παραχώρηση" οι νέοι: Μπορούν να δοκιμάσουν με μια ακόμη προσπάθεια, αλλά για όλα τα μαθήματα, όχι μόνο για κείνα που έχουν χαμηλούς βαθμούς. Κινδυνεύουν να χάσουν και κάτι από τους καλούς βαθμούς τους! Βλέπετε πόσο σημαντική είναι η δεύτερη ευκαιρία:

στ. Εχει ληφθεί, όμως, παιδαγωγική πρόνοια οι εξεταστικές διαδικασίες να προωθούν την "κριτική ικανότητα", να παράγουν γνώση λειτουργικά σωστή, μορφωτικά εποικοδομητική. Δείγματα ερωτήσεων έφτιαξαν (μάλλον φιλοτέχνησαν) οι "εμπειρογνώμονες" (3) του κ. υπουργού άφθονα φέτος για την α λυκείου, π. χ. στην ιστορία τα τρία τεύχη, πάνω από 300 σελίδες μόνο για την ιστορία, αποτελούν περιβόλι επιστημονικής εμβρίθειας, παιδαγωγικής στοργής, διδακτικής εμπειρίας, (γλωσσικής) ορθοέπειας. Δύο δείγματα:

- Από το γ τεύχος, σελ. 18: "Το δικαίωμα του ρωμαίου πολίτη παραχωρήθηκε σε όλους τους ελεύθερους κατοίκους της αυτοκρατορίας:

α) Το 212 μ. Χ. από τον Καρακάλλα,

β) Το 180 μ. Χ. από τον Μάρκο Αυρήλιο,

γ) Το 284 μ. Χ. από τον Διοκλητιανό,

δ) Το 313 μ. Χ. από τον Μαξέντιο,

ε) Το 270 μ. Χ. από τον Αυρηλιανό".

Ο μαθητής, λοιπόν, καλείται να "βάλει σε κύκλο το γράμμα της δήλωσης που νομίζει πως είναι σωστή"!

Ποια διανοητική αρετή προάγεται; (4)

Επιπλέον, αυτό το είδος ερώτησης οι εμπειρογνώμονες το εντάσσουν στην κατηγορία "πολλαπλής επιλογής". Αλλά πού βλέπουν οι ευλογημένοι "πολλαπλή επιλογή", αφού ο μαθητής καλείται να επιλέξει μία! Ζήτημα ελληνομάθειας ή λογικής αντίληψης;

- Από το ίδιο τεύχος σελίδα 31: "Να εξηγήσετε περιληπτικά τι σημαίνει, στα βυζαντινά χρόνια, καθένας από τους παρακάτω όρους: Προπαιδεία, Γραμματιστής, Ψηφιστής, Τετρακτύς, Οξυγραφία, Νοτάριος".

Η θα απαντήσουν (τα παιδιά) με τις πληροφορίες που έχει το βιβλίο τους, αν τις θυμούνται, ή όχι. Αλλη, νοητική δραστηριότητα δε ζητείται. Και κάτι άλλο: ποια θέση έχει στην αντίληψη των "εμπειρογνωμόνων" η εξήγηση; Κατάλαβαν τι ζητούν; (5)

Τέτοιες ερωτήσεις κινητοποιούν τη σκέψη ή παράγουν δεσμά γι' αυτήν;

Βλέπουμε ότι όλα αυτά τα αγαθά της Εκπαιδευτικής "Μεταρρύθμισης" είναι δεσμά για την τυπική και ουσιαστική πρόοδο των νέων, φραγμός στις θεμιτές φιλοδοξίες τους.

Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ Ph. D.

Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Σημειώσεις:

1. Δηλώσεις της 19/5/98, τις οποίες, πάντως, ο υπουργός τις συνόδευσε με ελαστικό φραστικό περιτύλιγμα ως προς την "τελικότητά" της.

2. Ο "Ριζοσπάστης" δημοσίευσε (11/5/98) άρθρο με τον τίτλο: "Οικοδομούμε Λύκειο ή σκάβουμε λαβύρινθο για τους νέους;".

3. Ο υπουργός τούς ονόμασε έτσι με σεβασμό στα πλαίσια του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου (7/4/98 Πρακτικά της Βουλής, σελ. 7198). Ο βαθμός εμπειρογνωμοσύνης διαφαίνεται στις εισηγήσεις τους.

4. Νομίζω μόνο η παπαγαλία, πιο κυριολεκτική από κάθε προηγούμενη, εκφράζεται μονολεκτικά ή με ένα απλό σύμβολο, που μπορεί να γραφεί τυχαία: Ο αρχι - "εμπειρογνώμων" έγραφε πριν δύο χρόνια για τέτοιες ερωτήσεις: "Εντονες επιφυλάξεις ως προς τα τεστ αυτά προωθούν την κριτική ικανότητα, τη δημιουργική σκέψη, τη γλωσσική ανάπτυξη... Πολλά από αυτά... εκχυδαϊζουν τη γνώση και τη μάθηση". Αλλαξε γνώμη; Πώς;

5. Αποκαλύπτουν μόνο επιπόλαιη χρήση της επιστημονικής ορολογίας. Γνωρίζουν, άραγε, τη σημασία των όρων ερμηνεία (της σκέψης του ανθρώπου), εξήγηση (των αντικειμενικών αιτιών ενός φαινομένου);