Σε λίγες μέρες, ανήμερα την Πρωτομαγιά, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή. «Ετος Ρίτσου» έχει ανακηρυχτεί το φετινό από την επίσημη πολιτεία. Μια πολιτεία που όσο ζούσε δε στήριξε ούτε μια από τις πολλές προτάσεις που είχαν γίνει για τη βράβευσή του με το Νόμπελ (το 1972, ο Πάμπλο Νερούδα, όταν πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, δήλωσε: «Ξέρω κάποιον άλλο με περισσότερα προσόντα γι' αυτή την τιμή: τον Γιάννη Ρίτσο»!). Αντίθετα τον «τίμησε» με φυλακίσεις, με εξορίες και εκτοπίσεις.

Ο Ρίτσος, για τον οποίο ο Παλαμάς έγραψε εκείνο το περίφημο «παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις», που ο Αραγκόν έβλεπε στην ποίησή του «το βίαιο τράνταγμα μιας μεγαλοφυίας», που ο Λειβαδίτης μιλούσε για μια ποίηση ενός κόσμου που «γίνεσαι ικανός και να πεθάνεις ακόμα για έναν τέτοιο κόσμο», άφησε στους άλλους να απαντήσουν στο ερώτημα: Ηταν ποιητής γιατί ήταν κομμουνιστής ή ήταν κομμουνιστής γιατί ήταν ποιητής.

Ο ίδιος ποτέ δεν τα ξεχώρισε. «Ο,τι είμαι κι ό,τι έχω σας το χρωστάω», έλεγε ο Ρίτσος απευθυνόμενος στο Κόμμα του, όταν το ΚΚΕ τίμησε τα 75χρονα του ποιητή.

Ο Ρίτσος πορεύτηκε κρατώντας «πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου» κατά την προτροπή του Σολωμού. Ηξερε ότι «ο δρόμος ο πιο μακρινός είναι ο πιο κοντινός». «Η ζωή θα σε πει σύντροφο, τα έργα σου θα σε κάνουν σύντροφο, να αξίζουν τα έργα σου», έλεγε ο Ρίτσος. Και αυτό έπραττε.

Η στήλη, αυτή τη βδομάδα, σε ένα μικρό αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή, παραμερίζει...

*

«Δε θέλαμε να πεθάνουμε. Κανένας δεν ήθελε να πεθάνει.

Δεν ήταν εύκολο - μην πεις - δεν ήταν εύκολο.

(...)

Ο Αλέκος είπε:

"Σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της, και συ να λείπεις,

να 'ρχονται οι Ανοιξες με πολλά διάπλατα παράθυρα, και συ να λείπεις,

να 'ρχονται τα κορίτσια στα παγκάκια του κήπου με χρωματιστά φορέματα, και συ να λείπεις,

οι νέοι να κολυμπάνε το μεσημέρι, και συ να λείπεις,

ένα ανθισμένο δέντρο να σκύβει στο νερό,

πολλές σημαίες ν' ανεμίζουν στα μπαλκόνια,

ν' ανεβαίνει μια παρέλαση την οδό Σταδίου,

χιλιάδες κόσμος κρατώντας στα χέρια του κόκκινες σημαίες,

κρατώντας επιτέλους τα όνειρά του μέσα στα χέρια του,

να λένε δυνατά τη λέξη σύντροφος, και συ να λείπεις,

ύστερα ένα κλειδί να στρίβει - η κάμαρα να 'ναι σκοτεινή,

δυο στόματα να φιλιούνται στον ίσκιο, και συ να λείπεις,

σκέψου δυο χέρια να σφίγγονται, και σένανε να σου λείπουν τα

χέρια,

δυο κορμιά να παίρνονται, και συ να κοιμάσαι κάτου απ' το

χώμα,

και τα κουμπιά του σακακιού σου ν' αντέχουν πιότερο από σένα

κάτου απ' το χώμα

κι η σφαίρα η σφηνωμένη στην καρδιά σου να μη λιώνει,

όταν η καρδιά σου, που τόσο αγάπησε τον κόσμο, θα 'χει λιώσει".

(...)

Την ίδια νύχτα πιάσαν τον Αλέκο.

Ο Αλέκος δε μαρτύρησε. Ο Αλέκος

έμεινε κρεμασμένος τρία μερόνυχτα. Δε μαρτύρησε.

Ο Αλέκος πέθανε σα μέλος του Κόμματος.

Πέθανε σαν αληθινός σύντροφος. Την τελευταία στιγμή

φώναξε: "Είναι χιλιάδες άστρα μέσα μας. Δεν μπορείτε να τα

σκοτώσετε".

Ετούτα τ' άστρα τα 'δωσε ο Αλέκος στη σημαία του Κόμματος (...)».