Η μικρή γειτονιά της πλατείας Βικτωρίας ήταν πολύ πιο ζεστή το βράδυ της περασμένης Παρασκευής. Ο ξενώνας αποασυλοποίησης του ψυχιατρικού νοσοκομείου Αττικής, που στεγάζεται στην οδό Φερρών, άνοιξε τις πύλες του και πολλοί γείτονες πρόθυμα τον επισκέφτηκαν και γιόρτασαν, μαζί με τους ανθρώπους που φιλοξενούνται εκεί, την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Σαν απόδειξη πως οι ψυχικά ασθενείς άνθρωποι μπορούν, με την κατάλληλη φροντίδα, να επανενταχτούν ομαλά στην κοινωνία και να ξαναχτίσουν τις ανθρώπινες σχέσεις τους.

Στην Ελλάδα του 2000 οι μισοί κάτοικοί της στερούνται των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αφού με δεδομένη την αναλογία πως για 100-150 χιλιάδες κατοίκους έπρεπε να λειτουργεί ένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας, σε όλη την Αθήνα λειτουργούν τέσσερα, ενώ απαιτούνται 35-40 και στην υπόλοιπη Ελλάδα λειτουργούν μόνο 15.

Ομως ακόμη και για τους ξενώνες που σήμερα λειτουργούν, το κράτος δεν έχει σαφή πολιτική για το τι θα γίνει παραπέρα. Πολλά εξαρτώνται από τα κοινοτικά προγράμματα και μάλιστα ο ξενώνας της οδού Φερρών, αν και ξεκίνησε η χρηματοδότησή του από εθνικούς πόρους, στην πορεία μπήκε σε κοινοτικά προγράμματα.

Η λειτουργία του ξενώνα, όπως μας εξήγησε ο επιστημονικός υπεύθυνος, ψυχίατρος Θεοδ. Μεγαλοοικονόμου, ξεκίνησε στις 27 του περασμένου Οκτώβρη και φιλοξενεί 25 άνδρες ηλικίας από 28 μέχρι 70 ετών. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν νοσηλευτεί στο Δαφνί άλλοι για μερικούς μήνες και άλλοι μέχρι και 40 χρόνια. Για τη φροντίδα τους απασχολούνται 17 άτομα νοσηλευτικό προσωπικό, δύο καθαρίστριες, ψυχολόγος, ψυχίατρος εργοθεραπευτής και κοινωνικός λειτουργός. Μέχρι σήμερα η τροφοδοσία του ξενώνα γίνεται από έξω, αλλά σύντομα οι φιλοξενούμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να παρασκευάζουν μέσα στον ξενώνα το φαγητό τους.

Ο ξενώνας αυτός αποτελεί ένα δείγμα του τι θα μπορούσε να έχει γίνει στον τομέα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Της αποασυλοποίησης δηλαδή των ψυχικά ασθενών ανθρώπων και της ένταξής τους σε μικρότερες δομές, όπως ο ξενώνας αυτός των 25 ατόμων ή και των δύο ατόμων που λειτουργεί στον Περισσό. «Στην πράξη όμως, όπως μας επισήμανε ο Θ. Μεγαλοοικονόμου, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση πήρε μια στρεβλή και δύσμορφη εικόνα. Εγιναν νέες υπηρεσίες που όμως δεν άλλαξαν την ουσία, αφού απευθύνονται σε άτομα με ελαφρές διαταραχές. Παράλληλα τα μεγάλα άσυλα δεν έχουν μειωθεί και εξακολουθούν να λειτουργούν ως αποθήκη των οικονομικά ασθενέστερων ατόμων».

Αν και η διαβίωση στον ξενώνα είναι πραγματικά ανθρώπινη για τους φιλοξενούμενους, το πρώτο που τώρα ζητούν είναι η απασχόληση. Ενα αίτημα που η ικανοποίησή του θα κρίνει και την ουσιαστική επανένταξή τους στην κοινωνία. «Κι όμως, ακόμη και με την πρόοδο που υπάρχει στο νέο νόμο, όπως μας επισημαίνει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου, για τα δικαιώματα των ασθενών, η απασχόληση και οι ικανοποιητικές συντάξεις παραμένουν ακόμη ζητούμενο».