Εργασίες συντήρησης στα μοναδικά έργα τέχνης που κοσμούν την έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ
Από την αρχιτεκτονική μελέτη του κτιριακού συγκροτήματος υπήρχε πρόβλεψη για την εγκατάσταση καλλιτεχνικών έργων που να έχουν αισθητική σχέση με τη μορφή και τη θεματική του κτιρίου. Με αυτό, δηλαδή, που είναι και σημαίνει το κτίριο. Μάλιστα, ανά καιρούς δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες και οι καλλιτέχνες που έχουν προβάλει τα γραφεία του ΚΚΕ στον Περισσό ως παράδειγμα για την οργανική εγκατάσταση έργων τέχνης μέσα στο χώρο, επισημαίνοντας και τη χαώδη διαφορά με άλλα μεγάλα έργα, φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Πανεπιστημιούπολης στου Ζωγράφου, που όταν δημιουργήθηκε, στα εκατοντάδες στρέμματά της δεν υπήρχε ούτε ένα καλλιτεχνικό έργο.
Το πρώτο πράγμα που αντικρίζει μπαίνοντας κανείς στο εσωτερικό του κτιρίου είναι ένα ψηφιδωτό μνημειωδών διαστάσεων, 60 τετραγωνικών μέτρων, «Τα παιδιά της ασφάλτου», που αποτυπώνει καλλιτεχνικά την πορεία του λαϊκού κινήματος, την ιστορική κίνηση της ανθρωπότητας προς τα εμπρός, παρά τα όποια προσωρινά πισωγυρίσματα. Με αυτό το ψηφιδωτό ο μεγάλος μας χαράκτης Α. Τάσσος δίνει καθημερινά το «παρών» στο Κόμμα του.
Ο διεθνούς φήμης γλύπτης Μέμος Μακρής, που, όπως έλεγε, θέλησε να υπηρετήσει τον άνθρωπο με τα έργα του, «συμμετέχει» με δύο έργα στη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου του κτιρίου. Η διαμονή του άλλωστε ως πολιτικού πρόσφυγα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας τον σημαδεύει σχετικά με την αντίληψή του για την Τέχνη. «Στην Ελλάδα οι καλλιτέχνες απευθύνονται μέσω του καλλιτεχνικού εμπορίου - γιατί μόνο έτσι είναι εφικτή η διάδοση των έργων τους - σε άτομα. Αυτό τους υποχρεώνει να προσανατολίσουν τη δουλειά τους προς ένα "φορητό" έργο, προσαρμοσμένο για ένα σαλόνι, ένα μουσείο (...) Τα περισσότερα από τα δικά μου έργα είναι φτιαγμένα για κοινωνικό χώρο και συγκεκριμένο σκοπό».
Το έτερο έργο του, το μνημείο για τον Νίκο Μπελογιάννη, ήταν, αρχικά, εγκατεστημένο στη Βουδαπέστη. Μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές και στο πλαίσιο της αντικομμουνιστικής λύσσας και της προσπάθειας να ξαναγραφτεί η Ιστορία, η ουγγρική κυβέρνηση το αποκαθήλωσε, ωστόσο μέλη και φίλοι του ΚΚΕ στην Ουγγαρία το περιφρούρησαν και το παρέδωσαν στην ΚΕ του ΚΚΕ. Πλέον, βρίσκεται στη θέση του, ως διαρκής υπόμνηση και δέσμευση συνέχισης του αγώνα για τα ιδανικά που με τη ζωή του υπερασπίστηκε ο Ν. Μπελογιάννης.
Στο πλαίσιο των εργασιών αναβάθμισης του κτιρίου πραγματοποιήθηκαν και εργασίες συντήρησης στο ψηφιδωτό και στην προτομή του Λένιν, ενώ επανατοποθετήθηκε για να αναδειχτεί ακόμη περισσότερο το μνημείο για τον Ν. Μπελογιάννη.
Ο Παναγιώτης Μαυραντώνης, χημικός μηχανικός, με ειδίκευση σε θέματα συντήρησης και επικεφαλής της ομάδας για τη συντήρηση των έργων τέχνης, και η Νίκη Δημητρίου, συντηρήτρια, μας εξηγούν τα «μυστικά» της συντήρησης, καθώς και τη διαδικασία που ακολουθήθηκε.
Οπως μας λέει ο Π. Μαυραντώνης, «ειδικά το στάδιο της μελέτης είναι μια "βασανιστική" εργασία. Χημικές αναλύσεις, μετρήσεις και πολλές συζητήσεις με ειδικούς επιστήμονες, για να βρούμε υλικά συντήρησης συμβατά με τα υλικά κατασκευής και πάντα, βέβαια, με σεβασμό στην αισθητική και τις επιλογές του καλλιτέχνη». Στέκεται ακόμα στην πολύτιμη και διαρκή επιστημονική συνεργασία που είχαν αυτό το διάστημα «με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και πιο συγκεκριμένα το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης. Η καθηγήτρια Στεφανία Χλουβεράκη έδωσε τις κατευθύνσεις και ο αναλυτής Θανάσης Καραμπότσος βοήθησε στις αναλύσεις με οπτική μικροσκοπία (sem) για να καταλήξει η ομάδα στη συμβατότητα των υλικών και στο ψηφιδωτό και στην προτομή του Λένιν (ορείχαλκος)».
Σκοπός της συντήρησης ήταν οι στοχευμένες επεμβάσεις που θα συνέβαλλαν στη μακροχρόνια καλή διατήρησή του. Οι επεμβάσεις, με βασική αρχή αυτή της ελάχιστης επέμβασης, όπως έχει διατυπωθεί από διεθνείς οργανισμούς, επικεντρώθηκαν στην επανατοποθέτηση αποκολλημένων ψηφίδων, καθώς και στην ενίσχυση των αρμών σε περιοχές που παρουσίαζαν έντονη ταλάντωση λόγω χαμηλής συνάφειας του υποστρώματος».
Αντικρίζοντας τώρα το αποτέλεσμα αισθάνονται χαρά και περηφάνια. «Μόνο ηθική ικανοποίηση μπορεί να νιώθει κανείς δουλεύοντας για τη συντήρηση τέτοιων έργων που κοσμούν την έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ, έργα βγαλμένα από τη μήτρα του λαϊκού κινήματος», μας λέει η Ν. Δημητρίου, και ο Π. Μαυραντώνης συμπληρώνει ότι «μέσα από τα έργα των δημιουργών ψηλαφίσαμε με τα χέρια μας την Ιστορία μας. Μαθαίνοντας, όπως λέει και ο ποιητής μας Γ. Ρίτσος, να κυβερνάμε όχι μόνο το στέρεο μα και το ανάλαφρο».