Μουδιασμένη η Γαλλία εισέρχεται στο νέο χρόνο μετά τα πολυήμερα σφοδρά επεισόδια, τα οποία, στα τέλη Οκτώβρη και μέχρι τα μέσα Νοέμβρη, προκάλεσαν «σεισμό» στα προάστια των μεγάλων πόλεων, ενώ φιλοξενήθηκαν στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου. Σήμερα, ενάμιση μήνα μετά τις νύχτες που φωτίστηκαν από τις πυρπολήσεις χιλιάδων αυτοκινήτων, αλλά και δημοσίων κτιρίων από τα παιδιά των γκέτο και τις επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις τους με τους άνδρες των ειδικών δυνάμεων καταστολής, η χώρα βιώνει μια πρωτοφανή, για την ιστορία της, τρίμηνη περίοδο ισχύος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, που προβλέπει, εκτός από τη διαρκή αστυνομική παρουσία στα προάστια, και την επιβολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας.

Το ουσιαστικότερο, ίσως, στοιχείο που προέκυψε από τις φλεγόμενες μέρες είναι ότι κατέρρευσε οριστικά και αμετάκλητα το πολυδιαφημισμένο «μοντέλο ενσωμάτωσης των πρώην μεταναστών και των απογόνων τους» στη γαλλική κοινωνία. Ο υπουργός Εσωτερικών, Νικολά Σαρκοζί, που πέτυχε, με τη στάση του, να συγκεντρώσει τη μήνι των νεαρών πολιτών β` κατηγορίας, παραδέχτηκε με περισσό κυνισμό, πλην με ειλικρίνεια, αυτό που όλοι γνωρίζουν εδώ και καιρό: «Οσο και να το θέλουμε, η Γαλλία δεν είναι ένα αρμονικό αμάλγαμα των εθνοτήτων που καταγράφονται ως πολίτες της. Η Γαλλία δεν είναι η ίδια για όλους, ούτε όλοι είναι ίδιοι για τη Γαλλία».

Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση ντε Βιλπέν, ο Σαρκοζί και γενικότερα τα μεγαλύτερα κόμματα της γαλλικής πολιτικής σκηνής επέλεξαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση δεν προκάλεσε έκπληξη. Καταστολή, αποσπασματικά ευχολόγια, και απόκρυψη των πραγματικών ταξικών αιτίων του προβλήματος, που φυσικά δε συμφέρει σε τίποτε τους εκπροσώπους της γαλλικής αστικής τάξης και του κεφαλαίου να θιχτούν. Ολοι γνωρίζουν ότι είναι θέμα χρόνου το πότε η ωρολογιακή βόμβα που λέγεται γκέτο, λόγω των οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων, θα εκραγεί και πάλι.

Τα γεγονότα αυτά, όμως, πυροδότησαν και σειρά εσωτερικών εξελίξεων στα γκέτο. Γεγονός είναι, με βάση και τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο «Ρ» κατά τη διάρκεια του οδοιπορικού που πραγματοποίησε σε προάστια της γαλλικής πρωτεύουσας, ότι η πλειοψηφία της νεολαίας των γκέτο δε συμμετείχε στα επεισόδια. Οχι γιατί δε συμμεριζόταν την οργή, αλλά γιατί θεώρησε ότι η τυφλή βία δεν οδηγεί πουθενά. Δε θα βοηθήσει τη φωνή τους να ακουστεί, δε θα τους δώσει ισότιμη θέση στη γαλλική κοινωνία.

Οπως όλα δείχνουν, η εκτίμηση αυτή άνοιξε την πόρτα σ' έναν προβληματισμό και σε μια προσπάθεια, έστω, αλλαγής της επικρατούσας νοοτροπίας. Αρχισαν να πληθαίνουν οι φωνές που προέτρεπαν σε μετατροπή της δικαιολογημένης οργής σε πολιτική ενεργοποίηση. Που επισήμαιναν ότι η συντριπτική πλειοψηφία της νεολαίας των εργατικών συνοικιών βλάπτει, πριν από όλους, τον εαυτό της, αρνούμενη ακόμη και να γραφτεί στους εκλογικούς καταλόγους για να έχει δικαίωμα ψήφου. Η συνειδητοποίηση του πολύ πιθανού ενδεχομένου, οι αντιδραστικότερες πολιτικές δυνάμεις της χώρας να ενισχυθούν εκλογικά από το κλίμα καταστολής και φόβου που προκάλεσε και καλλιέργησε η γαλλική κυβέρνηση έδωσε περαιτέρω ώθηση στην άποψη περί αναγκαιότητας ανάληψης κάποιας πολιτικής δράσης.

Οπως ανέφερε η εφημερίδα «Ουμανιτέ» σε πρόσφατα φύλλα της, ο αριθμός των νέων, αλλά και των μεγαλύτερων κατοίκων των γκέτο, που επισκέφθηκαν τις κατά τόπους αρχές για να ενταχθούν στους εκλογικούς καταλόγους, αυξήθηκε σημαντικά μετά τα επεισόδια του Νοέμβρη. Και ο ρυθμός των νέων εγγραφών πολλαπλασιάστηκε ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες, καθώς οι κατάλογοι για τις επόμενες εκλογές έκλεισαν, χθες, τελευταία μέρα του χρόνου.

Πρωτοβουλίες σ' αυτήν την κατεύθυνση ανέλαβαν και πολλές κοινωνικές οργανώσεις, που ασχολούνται με τα προβλήματα των γκέτο, αλλά και αρκετά γνωστά ονόματα της Τέχνης (και κυρίως της μουσικής ραπ) και του Αθλητισμού, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στις υποβαθμισμένες εργατικές συνοικίες των προαστίων. Αποκορύφωμα της ιδιότυπης αυτής «εκστρατείας», που ουσιαστικά ξεκίνησε από τους ίδιους τους κατοίκους των συνοικιών, ήταν η ανοιχτή συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Δεκέμβρη στο προάστιο Κλισί σου Μπουά, από όπου ξεκίνησε και η εξέγερση του Νοέμβρη. Παρόντες οι ράπερς Τζαμέλ Ντεμπούζ, Ζαν Πιερ Μπακρί, Τζόι Σταρ, η Λέιντι Λεστ, αλλά και ο διεθνής ποδοσφαιριστής Λιλιάν Τουράμ.

Κάποιοι από αυτούς, όπως ο Τζόι Σταρ, γράφτηκαν, επίσης, για πρώτη φορά στη ζωή τους, στους εκλογικούς καταλόγους. Και υπεραμύνθηκαν της επιλογής τους, έστω και μετά από αρκετά χρόνια. «Ας διεκδικήσουμε και με την ψήφο μας, με την πολιτική μας δράση, τη θέση που δικαιωματικά μας ανήκει. Ας μη μείνουμε πάλι θεατές για όσα αποφασίζονται για εμάς χωρίς εμάς, ας μην επιτρέψουμε σε κάποιον σαν τον Σαρκοζί ή τον Λεπέν, να αξιοποιεί την οργή μας προς όφελος των αντιδραστικών του πολιτικών». Απέναντι στη δυσπιστία αρκετών ανάμεσα στο νεαρό, κυρίως, ακροατήριο, ο Μπακρί τους προτρέπει να μην «πέσουν στην παγίδα του Λεπέν και των απόψεων που εκφράζει, λέγοντας ότι όλα τα κόμματα και όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι». «Ας παλέψουμε για τη ζωή και τα δικαιώματά μας, χωρίς να αφοπλίζουμε μέσα από τυφλή οργή τη δύναμή μας», συμπλήρωσε ο Τουράμ.

Ενώ στα γκέτο φαίνεται ότι εκτός από τα πυρπολημένα αυτοκίνητα έμεινε, σε πρώτο έστω επίπεδο, και ένας προβληματισμός για την επόμενη μέρα, η γαλλική κυβέρνηση, από την πλευρά της, μετά τα πρώτα ευχολόγια, προχωρά, όντως, σε ...«δραστικά μέτρα»: Το υπουργείο Παιδείας έλαβε εντολή να παρουσιάσει σειρά προτάσεων για τα σχολεία «των ζωνών εκπαίδευσης κατά προτεραιότητα», δηλαδή για τα σχολεία των γκέτο. Και αν κάποιος σκεφτεί ότι η επικείμενη «μεταρρύθμιση» θα οδηγήσει σε αναβάθμιση των συγκεκριμένων ζωνών και σε αντιμετώπιση των ποικίλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν λόγω της έλλειψης κονδυλίων με αποτέλεσμα να μετατρέπονται στο πρώτο πεδίο διάκρισης και περιθωριοποίησης, απατάται.

Σύμφωνα με τις πρώτες διαρροές, τα περισσότερα στελέχη της κυβέρνησης ντε Βιλπέν, με επικεφαλής τον Σαρκοζί, διαπιστώνουν ότι «τα επιπλέον κονδύλια που χορηγούνται στα συγκεκριμένα σχολεία δε φαίνεται να αποδίδουν αποτελέσματα, άρα θα πρέπει να περικοπούν (ακόμη περισσότερο) και να καταλήξουμε σε εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα». Στη διαπίστωσή τους, φυσικά, δε λαμβάνεται υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος του κόστους λειτουργίας των σχολικών κτιρίων έχει περάσει στην αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που λαμβάνει κονδύλια με βάση τα ανταποδοτικά έσοδά της. Ούτε ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών στις «ευαίσθητες ζώνες» δεν έχει καμία ειδική εκπαίδευση, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις ιδιάζουσες συνθήκες που επικρατούν. Ούτε ότι το πρόβλημα είναι γενικότερα κοινωνικό και πολιτικό και όχι περιοριστικά εκπαιδευτικό.

Αν και απομένει αρκετός καιρός μέχρι τη στιγμή που οι προτάσεις θα πάρουν τη μορφή νομοσχεδίου και θα συζητηθούν στη Βουλή, αναλυτές και δημοσιογράφοι εκτιμούν ότι το πιθανότερο είναι η «μεταρρύθμιση» της κυβέρνησης ντε Βιλπέν να οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των «ευαίσθητων» σχολείων, που σήμερα είναι 6.583, σε περαιτέρω υποβάθμισή τους και σταδιακά στο μαρασμό τους. Αυτό θα οδηγήσει στο περιθώριο και στην ανεργία το σύνολο σχεδόν των παιδιών των υποβαθμισμένων εργατικών συνοικιών με απρόβλεπτες συνέπειες.

Οπως δήλωνε ο Λιλιάν Τουράμ, «ο τρόπος με τον οποίο εκφράστηκε η οργή των γκέτο ίσως δεν ήταν ο καλύτερος, αλλά τα αίτιά της είναι απολύτως δικαιολογημένα: Από το σχολείο καταλαβαίνεις ότι δεν είσαι το ίδιο μαθητής, όπως οι μαθητές των άλλων σχολείων. Ακόμη και αν είσαι ο καλύτερος μαθητής, οι περισσότερες πόρτες θα είναι κλειστές όταν θα ψάχνεις για δουλιά, γιατί αυτή είναι η ουσία του θυμού. Αρα, καταλαβαίνεις πολύ νωρίς ότι δε θα είσαι το ίδιο πολίτης όπως όλοι οι άλλοι. Αρα, δεν έχεις δικαίωμα στα όνειρα...».