Η ιστορία των δραματικών αλλαγών στα Βαλκάνια έχει ήδη καταγραφεί. Ο τρόπος, ωστόσο, με τον οποίο αντιμετώπισαν οι ελληνικές κυβερνήσεις αυτές τις αλλαγές είναι δυνατό να περιγραφεί και να κατανοηθεί μόνο αν λάβει κανείς υπόψη του τους στενότατους δεσμούς εξάρτησης των κυβερνώντων με τα ξένα κέντρα αποφάσεων. Οι δεσμοί αυτοί, τελικά, καθόρισαν την ελληνική εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια.Οι δεσμοί αυτοί υπαγόρευσαν επιλογές και χειρισμούς, οι οποίοι οδήγησαν τη χώρα σε επικίνδυνα αδιέξοδα, τη μετέτρεψαν σε μέρος της βαλκανικής κρίσης και την ενέπλεξαν σε προβλήματα ήσσονος σημασίας, την ίδια στιγμή που στην περιοχή εξελισσόταν ένα "μεγάλο", αλλά και επικίνδυνο παιχνίδι.

Η κυβέρνηση της ΝΔ, με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη,"διαπραγματευόταν" διευρυμένους ρόλους το καλοκαίρι του 1991, όταν οι "εταίροι" ετοιμάζονταν να τεμαχίσουν τη Γιουγκοσλαβία. Η ελληνική κυβέρνηση παρακολούθησε με χαρακτηριστική απάθεια το διπλωματικό παιχνίδι των "ισχυρών" για τη διανομή της γιουγκοσλαβικής πίτας, λες και η χώρα αυτή δεν ήταν στα Βαλκάνια και δε συνόρευε με την Ελλάδα, αλλά βρισκόταν σε άλλη ήπειρο. Ετσι, στις 16.12.91,η υπόθεση των Σκοπίων είχε γεννηθεί.

Τότε, στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αφού η γερμανική μπότα επέβαλε την αναγνώριση της Κροατίας και της Σλοβενίας. Ο Αντ. Σαμαράς,υπουργός Εξωτερικών τότε, συνυπογράφει τη διάλυση, "εξασφαλίζοντας ανταλλάγματα". Οι τρεις περίφημοι όροι, που έθεσε ο Αντ. Σαμαράς, "ικανοποιήθηκαν" στα λόγια αμέσως από τους "εταίρους", που αναζητούσαν την απαραίτητη κοινοτική ομοφωνία, προκειμένου να προωθήσουν την απόφαση για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Η ελληνική ικανοποίηση, ωστόσο, κράτησε πολύ λίγο.

Η κοινοτική ομοφωνία εξασφαλίστηκε και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μαζί με την αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό, πανηγύριζε για τις "πολιτικές και συνταγματικές εγγυήσεις" που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να δώσει η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, καθώς και για τις διαβεβαιώσεις ότι δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και πως το όνομα αυτής της χώρας δε θα υπονοεί επεκτατικές διαθέσεις.

Στις 15.1.92 η Επιτροπή Μπατεντέρ διέλυσε τις όποιες ψευδαισθήσεις, γνωμοδοτώντας πως η Δημοκρατία της Μακεδονίας συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις για να αναγνωριστεί από τη Διεθνή Κοινότητα.

Οι εξελίξεις, από εκεί και έπειτα, είναι γνωστές. Οδήγησαν στον τρομακτικό εμφύλιο στη Γιουγκοσλαβία και τελικά στη ΝΑΤΟική επέμβαση. Γνωστές είναι και οι θέσεις με τις οποίες προσέγγισαν τις εξελίξεις οι αστικές ελληνικές πολιτικές δυνάμεις, που επικέντρωσαν την προσοχή τους στους διαγκωνισμούς μεταξύ των "ισχυρών" για την εξασφάλιση επιρροής στη Χερσόνησο.

Σε αυτό το παιχνίδι των διαγκωνισμών - και αυτό ίσως είναι το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα - εξακολουθεί να αναζητά ρόλο και η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, συνεπικουρούμενη ανοιχτά από την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως φαίνεται από την πολιτική που ακολουθείται στην αλβανική κρίση. Λες και η πρόσφατη μόλις ιστορία πέρασε και δεν άγγιξε πουθενά και κανέναν από αυτούς...