Η ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας των ανηλίκων και οι προβλέψεις των ειδικών για χειροτέρευση της κατάστασης, τα αμέσως επόμενα χρόνια, εξωθούν τις αμερικανικές αρχές να αναζητούν την ισορροπία μεταξύ του ορισμού σκληρότερου νομικού πλαισίου και της θέσπισης προληπτικών μέτρων - και η πρώτη άποψη δείχνει να βαραίνει περισσότερο

Υπάρχουν δύο ειδών προσεγγίσεις όσον αφορά την εγκληματικότητα των ανηλίκων στις ΗΠΑ. Η πρώτη είναι αυτή των αστυνομικών (ή η "αστυνομευτική" άποψη), οι οποίοι βλέπουν τους εφήβους - και καμιά φορά τα παιδιά - που καταπατούν το νόμο ως μερικούς ακόμη υπόπτους.Οταν κάποιος καταπατά το νόμο, τον συλλαμβάνουν και φροντίζουν τις λεπτομέρειες για να παραπεμφθεί σε δίκη. Και το πράγμα τελειώνει εκεί.

Η δεύτερη προσέγγιση είναι πιο "ευγενική". Λαμβάνει υπόψη της, ή επιχειρεί να λάβει υπόψη της, τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται η εγκληματικότητα των ανηλίκων. Και να την αντιμετωπίσει με λιγότερο σκληρό τρόπο.

Η εγκληματικότητα ανηλίκων είναι ένα φαινόμενο, που, συχνά - πυκνά, βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα του αμερικανικού Τύπου, τα τελευταία χρόνια. Εύλογα, θα μπορούσε κανείς να πει, καθώς από μόνο του είναι ταυτόχρονα "καυτό", άμα και "εμπορικό".

Η προβληματική που αναπτύσσεται, όμως, δε διαφέρει σε τίποτε από το παλιό, καλό ερώτημα: Πρόληψη ή καταστολή;

Η επιθετική αντιμετώπιση και η τήρηση του νόμου και της τάξης μέσω των Σωμάτων Ασφαλείας συνέτεινε να μειωθεί η εγκληματικότητα σε πολλές αμερικανικές πόλεις και πολιτείες, αλλά είχε, όπως εκ των υστέρων ομολογείται, τρομακτικές παρενέργειες. Οι ανθρωποκτονίες με δράστες ανηλίκους τριπλασιάστηκαν από το 1984 ως το 1994,και, σύμφωνα με τις προβλέψεις των εγκληματολόγων, η πιθανότητα να αυξηθούν κατά 25% - ακόμη - ως το έτος 2005 είναι πολύ σοβαρή. Η άσκηση βίας με τη χρήση όπλων στις τάξεις της νεολαίας αυξάνεται σχεδόν με τους ίδιους ρυθμούς, ενώ η χρήση ναρκωτικών επανέρχεται δραματικά στο προσκήνιο, μετά από μια 10ετία ληθάργου.

Μια σειρά από περιπτώσεις που ο αμερικανικός Τύπος αμήχανα χαρακτήρισε τραγωδίες,η πλειονότητα των οποίων είχε δράστες και θύματα νεαρά άτομα, δίνουν την ανθρώπινη διάσταση των ψυχρών στατιστικών. Μια έγκυος 15χρονη δολοφονείται μέσα σ' ένα σχολικό λεωφορείο. Δυο 16χρονοι μαθητές κατηγορούνται για τη δολοφονία μιας τουρίστριας, η οποία μπήκε κατά λάθος σε μια κακόφημη γειτονιά του Μαϊάμι. Μια νεαρή μητέρα πεθαίνει στις ράγες του νεοϋορκέζικου υπόγειου σιδηροδρόμου, όταν ένας 15χρονος προσπαθεί να της αποσπάσει 60 δολάρια.

Η οργή των θυμάτων της βίας και των οικείων τους έχει φθάσει στο απροχώρητο. Θεωρούν ότι η νομική αντιμετώπιση των ανηλίκων, το υπάρχον σύστημα, πρέπει να αλλάξει κι αμφισβητούν έντονα την αντίληψη ότι οι ανήλικοι που σκοτώνουν, βιάζουν και ληστεύουν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο. Μια μητέρα, της οποίας η ηλικίας 2 1/2 ετών κόρη δολοφονήθηκε από δυο αγόρια, 6 και 10 ετών, εξοργίστηκε όταν οι αρχές αρνήθηκαν να της δώσουν οποιοδήποτε στοιχείο για τα ύποπτα παιδιά. Οι υποστηρικτές της άποψης παλεύουν να ανοίξει το παραδοσιακά μυστικοπαθές σύστημα της Δικαιοσύνης, όσον αφορά τους ανήλικους, και οι ακολουθούμενες διαδικασίες της "επιεικούς" αντιμετώπισής τους.

Το νομικό καθεστώς, το οποίο ισχύει σε διαπολιτειακό επίπεδο στις ΗΠΑ, είναι "ηλικίας" 22 ετών. Και οι φωνές που ζητούν την τροποποίησή του - επί το αυστηρότερον - πληθαίνουν διαρκώς. Τον περασμένο Μάρτη ένας Ρεμπουμπλικανός γερουσιαστής δήλωσε στο Κογκρέσο ότι το κράτος "απέτυχε παταγωδώς" να προλάβει την έκρηξη της εγκληματικότητας των ανηλίκων.

Οι υπέρ της καταστολής φωνές δείχνουν να εισακούονται, σε αρκετές πολιτείες. Ο Οίκος των Αντιπροσώπων της Μασαχουσέτης ψήφισε, πριν λίγο καιρό, μια διάταξη σύμφωνα με την οποία οι ανήλικοι εγκληματίες από 14 χρόνων και πάνω θα τυγχάνουν μεταχείρισης ενηλίκων. Η πολιτεία του Τενεσί έπαυσε πλέον να λαμβάνει υπόψη της την ηλικία των υπόπτων. Το Ορεγκον έθεσε όριο ηλικίας για την παραπομπή σε Κακουργοδικεία τα 12 έτη και το Ουινσκόνσιν τα 10. Και ο χορός καλά κρατεί...

Και μαρτυρούν απίστευτα πράγματα. Σήμερα, υπολογίζεται ότι το 20% των εγκλημάτων στις ΗΠΑ διαπράττονται από ανήλικους. Και οι εγκληματολόγοι προβλέπουν ότι το ποσοστό θα πολλαπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, καθώς ως το έτος 2010 οι έφηβοι θα έχουν αυξηθεί κατά 31% (στα 12 εκατομμύρια). Η χρήση των ναρκωτικών, κυρίως της μαριχουάνας και άλλων "έξυπνων" προσμείξεων, αυξάνεται και πάλι με εκρηκτικούς ρυθμούς από το 1992. Οι παραβιάσεις ανηλίκων σχετικά με την οπλοκατοχή και την οπλοχρησία αυξήθηκαν κατά 103% από το 1985 ως το 1994. Το ίδιο και οι συλλήψεις. Οι φόνοι αυξάνονται, επίσης - μόνο το 1994 πραγματοποιήθηκαν 2.400 δολοφονικές απόπειρες, των οποίων οι περισσότεροι δράστες ήταν από 15 ετών και πάνω. Συνολικά, από το 1984 ως το 1994, οι φόνοι που πραγματοποίησαν ανήλικοι με πυροβόλα όπλα τετραπλασιάστηκαν... (1)

Η κοινή γνώμη των ΗΠΑ εθίζεται όλο και περισσότερο στην ιδέα της επιβολής σκληρότερων μέτρων για την πάταξη της εγκληματικότητας. Δεν πρόκειται για κάτι το καινοφανές, άλλωστε. Η συζήτηση έχει ξεκινήσει ήδη από το 1977, όταν ένας νεαρός με πλούσιο ποινικό μητρώο δολοφόνησε δυο ανθρώπους στη Νέα Υόρκη. Οταν η εφημερίδα "Daily News" έγραψε στην πρώτη της σελίδα τον πηχυαίο τίτλο "Είναι 15 και του αρέσει να σκοτώνει - γιατί έχει πλάκα",η οργή οδήγησε πολλούς να σχηματίσουν άποψη. Αυτό δε θα ήταν και τόσο επικίνδυνο, αν επρόκειτο μόνο για απλούς πολίτες. Αλλά μεγάλο μέρος των υποστηρικτών της καταστολής, ειδικά σήμερα, που το θέμα έρχεται ξανά στον αφρό, απαντάται μεταξύ των κρατικών λειτουργών.

Το υπάρχον σύστημα για την υποτιθέμενη ομαλή επανένταξη των παρανομησάντων ανηλίκων, υποστηρίζουν οι υποστηρικτές της πολιτικής της καταστολής, τελικά αποδείχτηκε αποτυχημένο - ένα σωρό λεφτά πεταμένα. Και εξίσου επικίνδυνο με την ίδια την αστυνομευτική - κατασταλτική δράση. Αρα, θα πρέπει να καταργηθεί. Οι στατιστικές, λένε, τους δικαιώνουν. Οπερ έδει, δείξαι...

Μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα των συναισθηματικών δεκάρικων από τους εξουσιαστές και των σαθρών νομικών επιχειρημάτων, το σύνηθες θύμα είναι η αλήθεια. Και αλήθεια, στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι ότι η πολιτική καταστολής θα λύσει το πρόβλημα της εγκληματικότητας.Παρ' όλα αυτά, δεν είναι διόλου απίθανο να υιοθετηθεί τελικά η εκτράχυνση των μέτρων αντιμετώπισης των ανήλικων εγκληματιών. Για ανίχνευση των γενεσιουργών αιτίων του φαινομένου στην αμερικανική κοινωνία, ούτε λόγος. Τουναντίον: Η θανατική ποινή δεν είναι απίθανο να αρχίσει να εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις ανηλίκων, τα επόμενα χρόνια...

Μπ. Γ.

(1) Τα στοιχεία προέρχονται από το αμερικανικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI) και το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης και δημοσιεύτηκαν στο αμερικανικό περιοδικό "US News" την 25η Μάρτη