Ο μύθος λέει πως ο Ηρακλής, για να καθαρίσει τους στάβλους του Αυγείου, ένωσε τον Πηνειό με το άλλο ποτάμι της Ηλείας, τον Αλφειό, και απάλλαξε την περιοχή από την "κόπρο του Αυγείου". Σήμερα, ο Πηνειός σβήνει και πάλι από τη σύγχρονη κόπρο... Χιλιάδες τόνοι από βοθρολύματα, βιομηχανικά απόβλητα, σκουπίδια και φυτοφάρμακα συσσωρεύονται στην κοίτη και στις όχθες του. Το ποτάμι σιγά σιγά πεθαίνει. Τα άλλοτε πεντακάθαρα νερά του δηλητηριάζονται. Μαζί του, δηλητηριάζονται τα ψάρια του, τα πουλιά, η βλάστηση και ο πλούσιος υδροβιότοπος των εκβολών του. Μαζί του, πεθαίνει και η θάλασσα όπου χύνεται ο ποταμός.

Αλλά, μαζί με το ποτάμι, υποφέρουν και οι άνθρωποι. Κάποτε για τους κατοίκους των χωριών που βρίσκονται στις όχθες του, ο Πηνειός ήταν πηγή ζωής. Τα καθαρά νερά του πότιζαν χωράφια και ζώα. Τώρα, το ποτάμι είναι μια ακόμα εστία μόλυνσης. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα νερά του έγιναν η εύκολη και άνευ κόστους (;) χαβούζα των βοθρολυμάτων των πόλεων και κοινοτήτων της περιοχής. Πριν δυο βδομάδες, ο νομάρχης του Νομού Ηλείας θεώρησε πως ο πιο κατάλληλος τόπος για να ρίχνουν τα βοθρολύματα της Αμαλιάδας - και όχι μόνο - είναι τα νερά του Πηνειού, λίγα μόλις μέτρα από το χωριό Αγία Μαύρα. Ετσι, την Πέμπτη 27 Ιούνη, με τη "βούλα" και την υπογραφή του εκλεγμένου "άρχοντα", 120 βυτιοφόρα άδειασαν το φορτίο τους στο ποτάμι...

Οι κάτοικοι του χωριού, για άλλη μια φορά, αναγκάστηκαν να κλείσουν τους δρόμους που οδηγούν στη χαβούζα. Είναι αποφασισμένοι να προστατέψουν τον τόπο τους και να μην επιτρέψουν να καταστρέφεται άλλο ο Πηνειός. Δηλώνουν ότι δε θ' αφήσουν να εφαρμοστεί ο "νόμος" του κύριου νομάρχη και δε θ' ανεχθούν άλλο να τους εμπαίζουν.

Οπως μας είπε ο πρόεδρος της Κοινότητας Αγίας Μαύρας Γρηγόρης Γιαννακόπουλος,"το πρόβλημα είναι πολύ παλιό. Ομως, η κατάσταση έχει γίνει πλέον επικίνδυνη και για το ποτάμι και για τη ζωή των κατοίκων της περιοχής. Η απόφαση του νομάρχη να "νομιμοποιήσει" τη χαβούζα ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησής μας. Χρόνια τώρα, μας ζητούσαν να δείξουμε ανοχή. Χρόνια τώρα, υπόσχονταν πως θα γίνει ο βιολογικός καθαρισμός, που θα δέχεται τα λύματα της Αμαλιάδας και της ευρύτερης περιοχής. Αλλά οι υποσχέσεις ξεχνιούνται την επομένη των εκλογών... Εμείς κατανοούμε το πρόβλημα των κατοίκων της Αμαλιάδας - συνεχίζει ο πρόεδρος της κοινότητας. Είμαστε εμείς που θέλουμε πριν απ' όλους να λυθεί. Αλλά δεν είναι λύση να κάνουμε τον Πηνειό χαβούζα. Ας πάψουν, λοιπόν, να μας εκβιάζουν με διλήμματα τέτοιου είδους. Το μόνο που καταφέρνουν, με αυτή την τακτική, είναι να αποκαλύψουν πως δε διαθέτουν καμιά ενιαία πολιτική για μια ολοκληρωμένη και συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος των λυμάτων στο νομό. Αλλωστε, το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουμε και με τα σκουπίδια. Οι αναβολές και οι παρατάσεις δε λύνουν το πρόβλημα. Χρειάζονται ριζικές λύσεις. Για τέτοιες λύσεις παλεύουμε, καιρό τώρα, μαζί με τους κατοίκους και των άλλων κοινοτήτων που θίγονται".

Η επίσκεψη στις όχθες του ποταμού γεννάει ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μια, η αποκαρδιωτική εικόνα της χαβούζας, η δυσοσμία που γίνεται αισθητή από μέτρα μακριά, και από την άλλη το ποτάμι, με τις ιτιές του και τα πλατάνια του ...που ακόμα "αντιστέκεται". Δίπλα του, και παράλληλα με τις όχθες του, απλώνονται οι εκτάσεις με τις ντοματιές και τα καλαμπόκια. "Δυστυχώς, αναγκαζόμαστε να ποτίζουμε τις καλλιέργειες από το μολυσμένο νερό, μας λέει ο αντιπρόεδρος της κοινότητας Βασίλης Καπότας.Πολλά βυτιοφόρα, μάλιστα, προτιμούν να αδειάζουν τα λύματα ακόμα και μέσα στα κανάλια της άρδευσης, για να μην αφήνουν ίχνη, επειδή η ορμητικότητα του νερού τα διώχνει πιο γρήγορα. Αρκετές φορές, ακόμα και τη νύχτα, αναγκαζόμαστε να "φυλάμε σκοπιά" για να τους σταματήσουμε".

Βέβαια, οι αρμόδιοι από την Αθήνα, όπως ο υφυπουργός Υγείας Φρ. Παπαδέλης,απαντώντας σε σχετική ερώτηση βουλευτή του νομού, συνεχίζουν να δίνουν καθησυχαστικές απαντήσεις, ότι "ο βιολογικός καθαρισμός βρίσκεται σε εξέλιξη, με προοπτική την αποπεράτωσή του τον Σεπτέμβρη του '96...", ότι "μέχρι την αποπεράτωση του έργου έχει εξευρεθεί συγκεκριμένος χώρος"! Μόνο που έντεχνα ο υπουργός αρνείται να ομολογήσει ότι ο "συγκεκριμένος χώρος", είναι ο Πηνειός... Και δηλώνει, τέλος, ότι σήμερα η διάθεση των βοθρολυμάτων, όπως και παλιότερα (!), γίνεται με όλα τα μέτρα υγιεινής. Ομως, αδιάψευστος μάρτυρας η εικόνα του ποταμιού προκαλεί πόνο στην καρδιά."Είναι όλα ψέματα, μας λέει ο Γρηγόρης Γιαννακόπουλος, τα λύματα χύνονται απευθείας στο ποτάμι χωρίς κανένα μέτρο". Η οργή δικαιολογημένη, καθώς ο κάθε αρμόδιος αποφεύγει να μιλήσει για την ταμπακέρα. Καθώς δε μας εξηγούν, γιατί πρέπει να μολύνεται ο Πηνειός. Στο όνομα ποιων σκοπιμοτήτων μια πολύτιμη κληρονομιά που άντεξε στο χρόνο, και έθρεψε γενιές και γενιές, θα τη στερήσουμε από τα παιδιά μας;

Λίγο πιο πάνω, το ποτάμι διασχίζει τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ηλιδας. Εκεί που κάποτε οι αθλητές προετοιμάζονταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αρχαίας Ολυμπίας, σε απόσταση αναπνοής από το αρχαίο θέατρο - στο οποίο το καλοκαίρι δίνονται παραστάσεις στα πλαίσια του Φεστιβάλ - σήμερα ένας ακόμη σκουπιδότοπος. "Μετά από καταγγελία, μας είπε ο Παναγιώτης Νερολόγος,πρόεδρος της Κοινότητας της Ηλιδας, προκαλέσαμε την επέμβαση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπίας και η ρίψη σκουπιδιών σταμάτησε. Δυστυχώς, οι κοινοτάρχες έχουμε αναγκαστεί να γίνουμε χωροφύλακες για να προστατέψουμε το ποτάμι από τη μόλυνση. Είναι καιρός πλέον να μιλήσουν και αυτοί που έχουν την ευθύνη".

"Πασχίζουμε να κρατηθούμε στον τόπο μας, όμως η πολιτεία μάς έχει γυρίσει την πλάτη. Η συνέχεια της κουβέντας μας με τον Γρηγόρη Γιαννακόπουλο γίνεται στο μικρό κοινοτικό γραφείο της Αγίας Μαύρας. Οι τακτικές επιχορηγήσεις της κεντρικής εξουσίας δε φτάνουν ούτε για τα λειτουργικά έξοδα των κοινοτήτων. Οι περισσότερες κοινότητες του νομού είναι καταχρεωμένες. Βάζουμε και από την τσέπη μας για να μην αναγκαστούμε να κλείσουμε. Τώρα που τέλειωσε το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ο υπουργός Εσωτερικών θα ασχοληθεί επιτέλους και με τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;", αναρωτιέται ο πρόεδρος.

Ομως, αυτή είναι η μια όψη, η όψη των προβλημάτων. Στο χωριό των 400 κατοίκων της Αγίας Μαύρας, φυτρώνει και η δημιουργία. Σαράντα τουλάχιστον παιδιά συμμετέχουν στα δύο χορευτικά τμήματα που λειτουργεί ο πολιτιστικός σύλλογος. Στη θεατρική ομάδα των ενήλικων "δουλεύουν" είκοσι κάτοικοι, οι περισσότεροι διαθέτουν μόνο το απολυτήριο του δημοτικού. Τις πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πανηγύρι του Ιούνη, παρακολούθησαν 5.000 άνθρωποι της περιοχής. Και όλα αυτά χωρίς την παραμικρή βοήθεια από πουθενά...

Γιάννης ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ