Για μια φορά ακόμη το πρόβλημα της χωροθέτησης των νέων εγκαταστάσεων για τη διάθεση των απορριμμάτων της Αττικής δέχθηκε τους προβολείς της δημοσιότητας. Και πάλι οι αρμόδιοι συσκέφθηκαν. Και πάλι η Διοικούσα Επιτροπή της Τοπικής Ενωσης Δήμων Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΤΕΔΚΝΑ) αποφάσισε ομόφωνα. Και πάλι οι διαβεβαιώσεις και εξαγγελίες του αρμόδιου υπουργού, μαζί με κάποια "αποκλειστικά ρεπορτάζ" έκαναν την εμφάνισή τους στον Τύπο. Και πάλι, τέλος, απευθύνεται η έκκληση στο Δήμο Α. Λιοσίων να δεχθεί για κάποιο "προσωρινό" χρονικό διάστημα την παράταση της λειτουργίας της ομώνυμης χωματερής, της μόνης, άλλωστε, που απέμεινε για την εξυπηρέτηση όλου του Λεκανοπεδίου της Αθήνας και της Αττικής γενικότερα.

Και τι έγιναν, αλήθεια, οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης της ΤΕΔΚΝΑ, το Γενάρη του 1993, που επικύρωναν το μεσοχρόνιο πρόγραμμα του ΕΣΔΚΝΑ και ζητούσαν, μεταξύ των άλλων, να προχωρήσει η Β φάση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τους χώρους που είχαν ήδη προεπιλεγεί;

Τι έγιναν οι προγραμματικές και μεταγενέστερες διακηρύξεις του προέδρου της σημερινής κυβέρνησης και άλλων στελεχών της ότι το υπ' αριθμόν 1 πρόβλημα της Αττικής δεν είναι η λειψυδρία αλλά η ασφαλής διάθεση των απορριμμάτων της;

Τι έγιναν οι σε κάθε ευκαιρία δημόσιες δεσμεύσεις του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ ότι η κυβέρνηση θα αναλάβει το πολιτικό κόστος που της αναλογεί για τη χωροθέτηση των νέων ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διάθεσης των απορριμμάτων της Αττικής, "ας πράξουν το ίδιο και τα άλλα κόμματα";

Απ' ό,τι, δυστυχώς, φαίνεται, ακολούθησαν την πεπατημένη των υπαναχωρήσεων, των βραχύβιων συμψηφισμών, των μικροκομματικών υπολογισμών για την ανεύρεση του βέλτιστου ισοζυγίου του αναμενόμενου πολιτικού κόστους από τα διάφορα εναλλακτικά σενάρια. Και το αποτέλεσμα; Μια ακόμα αναβολή.

Η ομόφωνη απόφαση της ΔΕ της ΤΕΔΚΝΑ για το θέμα αυτό, της 13/12/94 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης. Να τι προβλέπει:

1. Δημιουργείται στα όρια του Δήμου Α. Λιοσίων εργοστάσιο ανακύκλωσης καιΧώρος Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) των υπολειμμάτων του, μέσου ημερήσιου φόρτου 1.000 τόνων την ημέρα.

2. Ο ΕΣΔΚΝΑ να συνεχίσει τις διαδικασίες για την ολοκλήρωση του προγράμματος με άλλους δύο ΧΥΤΑ, εργοστάσια ανακύκλωσης και Σημεία Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων που θα οριστικοποιηθούν από την πολιτεία. Τη συνολική ευθύνη για τη διαχείριση του όλου συστήματος την έχει ο ΕΣΔΚΝΑ.

3. Αυξάνεται η εισφορά των ΟΤΑ υπέρ του ΕΣΔΚΝΑ από 3% σε 4% για το 1995, σε 5% για το 1996 και σε 6% για το 1997 για την κάλυψη "μέρους των αντισταθμιστικών τελών" (το υπόλοιπο μέρος ζητείται να το καλύψει η πολιτεία). Οι αυξήσεις πέραν του ισχύοντος ποσοστού 3% θα καταβληθούν στο Δήμο Α. Λιοσίων "για την πρώτη εγκατάσταση της σύγχρονης μονάδας διάθεσης απορριμμάτων".

4. Καλείται ο Δήμος Α. Λιοσίων να δεχθεί, ενόψει των πιο πάνω προτάσεων την "πρόσκαιρη παράταση της χωματερής" και τα δημοτικά και κοινοτικά Συμβούλια των ΟΤΑ - μελών του ΕΣΔΚΝΑ "να πάρουν αντίστοιχες αποφάσεις μέχρι τέλους του 1994".

5. Η πολιτεία να συμμετέχει στα αντισταθμιστικά από δικούς της πόρους και όχι από χρήματα που προορίζονται για την ΤΑ (π.χ. ΣΑΤΑ).

Τι σημαίνει, στην ουσία της, η απόφαση αυτή;

1. Η κυβέρνηση, μέσω του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, που εμφανίζεται όχι μόνο να συμφωνεί αλλά και να συμμετέχει στη διαμόρφωση της πιο πάνω απόφασης, ομολογεί πλέον ανοιχτά την υπαναχώρησή της από τις προηγούμενες δεσμεύσεις της "ότι θα αναλάβει το αναλογούν σ' αυτήν πολιτικό κόστος και θα προχωρήσει στην ταυτόχρονη προώθηση των τριών ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων μηχανικής ανακύκλωσης και υγειονομικής ταφής απορριμμάτων που έχει ανάγκη η Αττική",αφού η προτεινόμενη λύση αφορά μόλις το 30% των απορριμμάτων.

2. Αν η Διοικούσα Επιτροπή της ΤΕΔΚΝΑ, όπου το ΠΑΣΟΚ διατηρεί την απόλυτη πλειοψηφία, ομολογεί τη συνενοχή της σ' αυτή τη στάση, καθώς δυο χρόνια μετά την απόφαση της ΓΣ στις 19/1/93,κανένα από τα κρίσιμα ζητήματα που είχε αποφασίσει τότε δεν προωθήθηκε, καμία κριτική ή έστω αναφορά δεν κάνει γι' αυτό στην απόφασή της.

3. Την ίδια συμβιβαστική ταχτική σ' αυτό το ζήτημα ακολουθεί και η διοίκηση του ΕΣΔΚΝΑ (το ΠΑΣΟΚ διαθέτει τον πρόεδρο και την απόλυτη πλειοψηφία στην ΕΕ ) τη στιγμή που ο ΕΣΔΚΝΑ έχει τη δυνατότητα από την ισχύουσα νομοθεσία να ενεργοποιήσει κι από μόνος του την εκπόνηση της Β φάσης των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τους προεκλεγέντες χώρους, πιέζοντας έτσι την κυβέρνηση να τεθεί προ των ευθυνών της.

4. Η αποσπασματικότητα της προτεινόμενης στην απόφαση λύσης οδηγεί, παίρνοντας υπόψη την πρακτική που εφαρμόστηκε την τελευταία δεκαετία, στην παραπέρα διαιώνιση του προβλήματος. Μετά τη λήξη και της νέας περιόδου χάριτος (εκτιμάται τριετής) που ζητά η ΔΕ της ΤΕΔΚΝΑ, για την "πρόσκαιρη παράταση της χωματερής", ο χώρος υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων του εργοστασίου ανακύκλωσης θα κληθεί να "φιλοξενήσει" μαζί με αυτά και τους υπόλοιπους 2.500 τόνους οικιακών απορριμμάτων καθώς και άλλες ποσότητες βιομηχανικών και άλλων εξωοικιακών στερεών αποβλήτων με αποτέλεσμα, να κορεστεί σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Δεν πρόκειται δηλαδή για λύση του προβλήματος αλλά για μια παράτασή του για μερικά ακόμη χρόνια.

5. Διαιωνίζεται έτσι η μονομερής συγκέντρωση του συνόλου των απορριμμάτων και άλλων στερεών αποβλήτων της Αττικής στη Δυτική Αττική, με όλα τα συνεπαγόμενα χωροταξικά, κοινωνικά, κυκλοφοριακά ακόμη και οικονομικά (λόγω των υπερβολικών αντισταθμιστικών οικονομικών παροχών) προβλήματα.

Πλήττεται ευθέως η αξιοπιστία κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης που διακήρυτταν τη χωροταξική κατανομή των απορριμμάτων σε τρεις χώρους περιφερειακά του Λεκανοπεδίου.

6. Αγνοούνται παντελώς οι όμοροι δήμοι, ενώ είναι φανερό ότι εμπλέκονται και αυτοί με το ζήτημα της κοινωνικής αποδοχής της προτεινόμενης εγκατάστασης.

7. Υπάρχει πλήρης αγνόηση του επιστημονικοτεχνικού παράγοντα καθώς φαίνεται να προαποφασίζεται οριστική χωροθέτηση με μόνο κριτήριο την αναμενόμενη πολιτική (και όχι κατ' ανάγκη κοινωνική) αποδοχή της χωροθέτησης από την οικεία Δημοτική Αρχή. Καμιά πρόβλεψη δε διατυπώνεται για την ανάγκη ελέγχου των όποιων προτάσεων χωροθέτησης μέσω των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε αντίθεση με το πνεύμα που διαπερνούσε την προ διετίας απόφαση της ΓΣ της ΤΕΔΚΝΑ.

8. Τα προτεινόμενα αντισταθμιστικά τέλη είναι υπερβολικά. Με τιμές 1994 ο Δήμος Ανω Λιοσίων θα φτάσει να εισπράττει το 1997 για την εγκατάσταση αυτή 7,5 δισ. δρχ. περίπου το χρόνο και οι ΟΤΑ μέλη του ΕΣΔΚΝΑ θα καταβάλλουν 9 δισ. δρχ. το χρόνο. Οταν η ρύθμιση αυτή ισχύσει και για τις άλλες δυο προβλεπόμενες εγκαταστάσεις (αν και όποτε γίνουν) επεξεργασίας και διάθεσης, θα προκύψει ένα αντισταθμιστικό τέλος 27 δισ. δρχ. ετησίως. Αυτό σημαίνει μια επιβάρυνση για κάθε τόνο απορριμμάτων 20.000 δρχ. σε σημερινές τιμές μόνο για αντισταθμιστικές παροχές. Ας σημειωθεί ότι το λειτουργικό κόστος διάθεσης των απορριμμάτων στη χωματερή Ανω Λιοσίων δεν ξεπερνά τις 500 δρχ. ανά τόνο.

Σημειώνεται τέλος ότι η θετική, κατ' αρχή, διατύπωση ότι "τη συνολική ευθύνη για τη διαχείριση του όλου συστήματος την έχει ο ΕΣΔΚΝΑ" δεν αποτελεί ισχυρή βάση κατά της ιδιωτικοποίησης επειδή και μέσα από την προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ πλειοψηφία της διοίκησης του ΕΣΔΚΝΑ μπορεί να περπατήσουν μορφές ιδιωτικοποίησης και μάλιστα μειονεκτούσες ως προς τα περιβαλλοντικά και οικονομικά αποτελέσματα, όπως έδειξε η περίπτωση της συνεχιζόμενης λειτουργίας των τοπικών συστημάτων μεταφόρτωσης με παλαιωμένο εξοπλισμό ιδιώτη.

Ολα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η μόνη τοποθέτηση που μπορεί να δώσει λύσεις στο τεράστιο πρόβλημα των απορριμμάτων είναι:

α. Η απόκρουση συμβιβαστικής τακτικής και αποσπασματικών λύσεων που διαιωνίζουν το πρόβλημα.

β. Η απαίτηση για δεσμευτική χρονικά υλοποίηση του μεσοχρόνιου προγράμματος του ΕΣΔΚΑ. Να προχωρήσει η β φάση των μελετών για τη χωροθέτηση των ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διάθεσης των απορριμμάτων.

Για όσο διάστημα θα λειτουργεί η χωματερή των Ανω Λιοσίων είναι φανερό ότι θα πρέπει να καταβάλλεται ένα πρόσθετο αντισταθμιστικό τέλος που όμως θα βρίσκεται σε λογικό ύψος. Μια εφάπαξ αύξηση των καταβαλλόμενων από τους δήμους 1% θα έφτανε το ύψος των 4,2 δισεκατομμυρίων ετησίως για το Δήμο Ανω Λιοσίων. Γίνεται κατανοητό ότι το τέλος αυτό θα ανακατανέμεται κάθε φορά κατ' αντιστοιχία στις περιοχές εγκατάστασης των νέων χώρων διάθεσης απορριμμάτων.

Σταύρος ΒΑΡΟΥΤΣΗΣ

Μέλος του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ