2o

Δηλαδή, η υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει τη δυνατότητα σε όλα τα Ελληνόπουλα την ευκαιρία να μορφωθούν και διά μέσου του εκπαιδευτικού συστήματος να έχουν "κοινωνική πρόοδο και ατομική ανάπτυξη" θεωρείται απαρχαιωμένη.

Ετσι προτείνεται: α) στην παράγραφο 85 "τη μακροπρόθεσμη προσπάθεια για την αλλαγή του Συντάγματος, όπου αυτό εμποδίζει τις απαιτούμενες αλλαγές". Είναι γνωστές οι πρωτοβουλίες που παίρνουν διάφοροι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ για την αναθεώρηση του Συντάγματος, έτσι ώστε να "εκσυγχρονίσουμε" τις παλιομοδίτικες θέσεις που "δυστυχώς" υπάρχουν στο Σύνταγμα - στον βαθμό που υπάρχουν - για ισότητα ευκαιριών στη μόρφωση και υποχρέωση του κράτους να τις εξασφαλίσει σε όλους τους Ελληνες πολίτες.

β) Μέσω των παραγράφων 21, 23, 24, 25 της έκθεσης του ΟΟΣΑ καθορίζεται ότι η κεντρική εξουσία θα πρέπει να διαμορφώνει ένα γενικό σχεδιασμό για την παιδεία και από κει και πέρα την ευθύνη, για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων, ακόμα και για τη διαμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων διδασκαλίας, πρόσληψης εκπαιδευτικών, θα πρέπει να την έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σε αυτή τη λογική κινείται και η κυβερνητική πολιτική μέσω των τελευταίων νομοθετικών ρυθμίσεων τόσο με τον Ν. 2525/97 όσο και με τον "ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ" για τους ΟΤΑ. Με τον Ν. 2525/97 άρχισαν μια σειρά από αρμοδιότητες να περνούν στην ΤΑ π. χ. ολοήμερο σχολείο, ενισχυτική διδασκαλία, ίδρυση σχολείων δεύτερης ευκαιρίας, αξιολόγηση σχολικής μονάδας, εξετάσεις των μαθητών σε επίπεδο νομού, κλπ. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οδεύουμε σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που από δήμο σε δήμο και από νομό σε νομό θα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι λυκείων με διαφορετικό πρόγραμμα, με διαφορετικές υλικοτεχνικές υποδομές και εργασιακές σχέσεις, ανάλογα με την αξιολόγηση που θα γίνεται από την τοπική αυτοδιοίκηση και τη δυνατότητα των πόρων που θα έχει. Ο δρόμος είναι μακρύς, άνοιξε με τον "ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ" και θα υπάρξουν στο μέλλον και άλλες διορθωτικές κινήσεις όσο κάμπτονται οι αντιδράσεις και δημιουργείται το κατάλληλο κλίμα αποδοχής.

γ) Στην παράγραφο 67 και 68 της έκθεσης αναφέρεται: "...Θα πρέπει να θεσπιστεί κάποια πολιτική για την επαγγελματική βελτίωση όλου του εκπαιδευτικού προσωπικού ιδιαίτερα εάν πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις στο πρόγραμμα, στην αξιολόγηση και στη διαχείριση. Ενα τέτοιο μέτρο, όμως θα δημιουργήσει προβλήματα, εάν δε συνοδεύεται από μια νέα εκπαιδευτική πολιτική που θα φορά τον τρόπο πρόσληψης των καθηγητών και τις διαδικασίες προαγωγών. Ιδιαίτερα η επετηρίδα πρέπει να καταργηθεί, αλλά ορισμένα στοιχεία της πρέπει να παραμείνουν, όπως η προτεραιότητα λόγω ετών αναμονής που πρέπει να ισχύει ως ένας από τους πολλούς συντελεστές που θα λαμβάνονται υπόψη. Λαμβανομένου υπόψη του μεγάλου αριθμού των αναμενόντων διορισμό, η επετηρίδα επιβάλλεται να μειωθεί και να γίνονται διορισμοί με επιλεκτικά κριτήρια. Οσοι επιλεγούν θα πρέπει να αξιολογούνται για την προσωπική τους εργασιακή εμπειρία κατά το διάστημα της αναμονής του διορισμού τους και για τις προσπάθειές τους να αξιοποιούν τα προσόντα τους. Η εμπειρία από την εργασία εκτός σχολείου θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα στο χώρο της παιδείας".

Οποιαδήποτε ομοιότητα ακόμα και φραστική των νομοθετικών ρυθμίσεων της κυβέρνησης για τους διορισμούς εκπαιδευτικών, την αξιολόγηση και την επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης με τις παραπάνω διατυπώσεις της έκθεσης ΟΟΣΑ, είναι τυχαία!

Σε ό,τι αφορά λοιπόν τις δαπάνες που διαθέτει το κράτος για την παιδεία θα πρέπει να είναι συμπληρωματικές. Το κύριο βάρος εξασφάλισης πόρων θα πρέπει κατά περίπτωση είτε μέσα από την επιβολή πρόσθετης φορολογίας από τους ΟΤΑ, είτε απευθείας από τους γονείς, είτε από την επιχειρηματική δραστηριότητα των ΑΕΙ ή την καταβολή διδάκτρων, να κατευθύνεται. Και σε αυτό το σημείο πέρα από το γενικό της επί χρόνια καθήλωσης της χρηματοδότησης της παιδείας από τον κρατικό προϋπολογισμό σε χαμηλά επίπεδα πρέπει να σημειώσουμε και τα εξής που φαίνεται ότι η κυβέρνηση πολιτεύεται με βάση τις πιο πάνω απαιτήσεις:

α) Η λειτουργία των ολοήμερων σχολείων και νηπιαγωγείων επαφίεται στην "ενεργή στήριξη του θεσμού από τους γονείς και ΤΑ" (Ν. 2525/97).

β) Η εξασφάλιση αιθουσών για την ενισχυτική διδασκαλία είναι ευθύνη της ΤΑ (Ν. 2525/97).

γ) Καθιερώνονται δίδακτρα για τους νέους που θέλουν να παρακολουθήσουν προγράμματα σπουδών επιλογής και είναι άνω των 25 ετών ή το "Ανοιχτό Πανεπιστήμιο".

δ) Υπάρχουν δίδακτρα στα δημόσια ΙΕΚ.

Στην παράγραφο 58 της έκθεσης ΟΟΣΑ: "... Επιπλέον συγχωνεύσεις σε μεγαλύτερα σχολεία φαίνονται αναπόφευκτες για εκπαιδευτικούς λόγους, αν και αναγνωρίζουμε πλήρως την κοινωνική αξία του σχολείου του χωριού" και στηνπαράγραφο 61: "... Η ευθύνη για τη συντήρηση και τις επισκευές πρέπει να παραμείνει στα χέρια των τοπικών αρχών, αλλά οι πρωτοβουλίες και των σχολείων και των τοπικών αρχών ως προς την εξασφάλιση κάποιας βελτίωσης είναι απαραίτητο να προωθηθούν, τα δε εμπόδια νομικής και διοικητικής φύσεως θα πρέπει να ξεπεραστούν. Επιπροσθέτως, η χρήση των πόρων, που προέρχονται από συλλόγους γονέων και τοπικές επιχειρήσεις, πρέπει να ενθαρρύνεται". Για την αντιμετώπιση λοιπόν του κτιριακού προβλήματος προκρίνεται η συγχώνευση σχολείων κύρια στις αγροτικές περιοχές και η συντήρηση και κατασκευή κτιρίων, αφού ξεπεραστούν "νομικά" προβλήματα, να γίνεται με την οικονομική συμμετοχή των γονέων και χορηγιών. Στα "νομικά" προβλήματα στα οποία αναφέρεται η έκθεση ως ένα βαθμό είναι και η ύπαρξη του ΟΣΚ, που με βάση τις τελευταίες κυβερνητικές μεθοδεύσεις για "συγχώνευση" και κατάργηση δημοσίων υπηρεσιών, καταργείται με τη σημερινή του μορφή και αποστολή.

Παράγραφος 35 της έκθεσης: "... Η αξιολόγηση των μαθητών θα βασίζεται σε μια συνεχή εκτίμηση της εργασίας τους με αντικειμενικά και συγκριτικά κριτήρια. Γι' αυτό το σκοπό, απαιτείται η δημιουργία (σαν εργαλείο) πρότυπων τεστ επάρκειας, σε εθνική κλίμακα, που θα συνυπολογίζονται με τις αξιολογήσεις των δικών τους καθηγητών". Και εδώ οποιαδήποτε ομοιότητα με τον ν. 2525/97 είναι τυχαία. Ομως ας δούμε και στην παράγραφο 40: "... Το λάθος της κατ' επανάληψη φοιτήσεως των στάσιμων μαθητών, μπορεί να αποφεύγεται με την αυτόματη προαγωγή... " και να θυμηθούμε τις δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΠΘ για το θέμα των στασίμων μαθητών μέσω συνεντεύξεών τους το φθινόπωρο, αλλά και να δούμε και μια άλλη πλευρά όπως με σαφήνεια ορίζεται από τις δύο τελευταίες γραμμές της παραγράφου 40: "... Η φυσιολογική μείωση του αριθμού των μαθητών μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελος μιας τέτοιας πρακτικής αντί μιας αυτόματης μείωσης στο μέγεθος των τμημάτων". Λύσαμε λοιπόν και το πρόβλημα της μείωσης του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα, αφού δε θα υπάρχουν μαθητές μιας και από πολύ νωρίς θα οδηγούνται στην εγκατάλειψη του σχολείου.

Βεβαίως για να προχωρήσει μια τέτοια εκπαιδευτική διαδικασία είναι αναγκαίο να επανακαθοριστεί ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σχολείο και η αντίληψη την οποία πρέπει να έχει. Και σε αυτό το σημείο η έκθεση ΟΟΣΑ είναι αποκαλυπτική των προθέσεων, στην παράγραφο 15: "... Ολες αυτές οι υπερισχύουσες παραδοχές έχουν, σε μεγάλο βαθμό, αρνητικές συνεκδοχές, οι οποίες πρέπει να αντικατασταθούν από μια επαγγελματική ηθική που θέτει ως προϋπόθεση ότι οι δάσκαλοι/καθηγητές θα χρησιμοποιούν την πείρα τους με αλτρουιστική φροντίδα για τις ανάγκες των πελατών τους". Πρέπει λοιπόν οι εκπαιδευτικοί να αντιμετωπίζουν τους μαθητές σαν "πελάτες". Για αυτό σύμφωνα με την παράγραφο 17 της έκθεσης ΟΟΣΑ "... η δουλιά του καθενός (σ. σ. εκπαιδευτικού) θα πρέπει να αξιολογείται για να εγγυηθεί την καλύτερη δυνατή ποιότητα μέσω αυτοκριτικής και εξωτερικής εποπτείας".

Εάν και σε αυτό το σημείο βρείτε ομοιότητες με τις κυβερνητικές ρυθμίσεις και αυτές είναι τυχαίες ή οι εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ το 1995 αντέγραψαν τις κυβερνητικές ρυθμίσεις του 1997 - 1998.

Είναι προφανές και μέσα από την παραπάνω περιορισμένη κατ' ανάγκη αντιπαραβολή των κατευθύνσεων του ΟΟΣΑ με τις κυβερνητικές επιλογές, ότι αυτές ταυτίζονται. Επόμενα οποιοδήποτε μέτρο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης- και όχι μόνο αυτής - θα πρέπει να εξετάζεται κάτω από το πρίσμα των κατευθύνσεων του ΟΟΣΑ και των επιλογών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για να μην έχουμε την εντύπωση ότι "κάποιες σελίδες δεν τις διαβάσαμε" αλλά και ταυτόχρονα να υπάρχει το στέρεο έδαφος της ανάπτυξης αγώνων που θα αντιμετωπίζουν την κύρια αιτία της κακοδαιμονίας της εκπαίδευσης και την ανάγκη αλλαγής πορείας της πολιτείας σε ριζικά διαφορετική κατεύθυνση απ' αυτήν που επιτάσσουν τα διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Νίκος ΚΥΛΙΜΟΣ