Το αφεντικό του, στο εστιατόριο που δούλευε, τον συμβούλεψε να με στείλει σ' ένα σχολείο για υπεργραμματείς - executive secretary - όπως είναι γνωστή η έκφραση. Δεν το μετάνιωσα.

Ομως, στη σχολή είχα διάφορες αντιρρήσεις. Οπως σ' ένα μάθημα, που έπρεπε στο τετράδιο απέξω να κολλήσουμε ένα χαμόγελο. Μια εικόνα που έπρεπε να υιοθετήσουμε για τον εαυτό μας στη συναλλαγή μας με τους άλλους, κυρίως με αυτούς που θα είχαμε μια σχέση εμπορική, τη βάση της κοινωνικής λειτουργίας με οικονομικά αποτελέσματα, ή κάπως έτσι. Δε με είχαν λάβει καθόλου υπόψη τους.

Δεν ξέρω τι εντύπωση έκανε το πλατύ μου χαμόγελο όταν πήγαινα στον προϊστάμενό μου με διάφορα αιτήματα, όπως αύξηση της αμοιβής μου, καλοκαιρινή άδεια, μια μέρα απουσίας για τον οδοντογιατρό ή τον οφθαλμίατρο.

Ομως, άλλαξα αρκετές δουλιές. Παρατηρούσα όλους τους άλλους. Μόνο οι ασιατικής καταγωγής δε χαμογελούσαν και, κυρίως, δε γελούσαν. Πήγαινα σε όποιο κινηματογράφο παιζόταν να δω αν υπήρχαν σκηνές με χαμόγελα. Δε θυμάμαι τέτοιες σκηνές. Δεν μπορούσα ν' αποφασίσω αν το χαμόγελο ή το γέλιο ήταν θέμα καταγωγής ή κουλτούρας.

Η αεροσυνοδός, εντελώς επαγγελματικά, μας σέρβιρε και μας πρόσφερε ό,τι έγραφε το μενού. Η πιο συνηθισμένη έκφραση του αποδέκτη είναι ένα "ευχαριστώ". Ο διπλανός μου, όμως, είχε άλλη κουλτούρα.

- Μπορείτε να χαμογελάτε; της είπε χαμογελώντας.

Η Γαλλίδα αεροσυνοδός δεν έχασε το επαγγελματικό της ύφος και είπε:

- Δεν είναι μέσα στις υποχρεώσεις μου. Και ούτε μπορώ να χαμογελάω όλη τη νύχτα σε τετρακόσιους τόσους πελάτες, κάθε φορά που τους εξυπηρετώ ή τους αντικρίζω. Το αεροπλάνο ήταν τζάμπο και οι επιβάτες αριθμούσαν ένα μικρό ελληνικό χωριό.

Και μου έμειναν πολλές απορίες.

Κυρίως εκείνη η πρόταση που μιλάει για τα "μέσα", που παράγουν το χαμόγελο. Μέχρι τώρα νόμιζα ότι το χαμόγελο είναι αναγκαστικό για εμπορικούς λόγους ή αυθόρμητο ή παράγεται από κάποια διάθεση ή αίσθημα ή συμπεριφορά ή ευχαρίστηση ή έστω κι ένα ανέκδοτο. Εκτός αν τα "μέσα" ανάγουν στην τηλεόραση, οπότε τόσο βαθιά έχει μπει στη σκέψη μας, που να γίνεται θέμα σε σχολικές εξετάσεις.

Προσωπικά, η τηλεόραση ποτέ δεν ήταν το μέσο για ν' ανθίσει στο πρόσωπό μου ένα χαμόγελο.

Ιωάννα ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ