Στην ανάγκη της ουσιαστικής αύξησης των μισθών και στην κατοχύρωση των δωρεάν κοινωνικών παροχών, κόντρα στις εξευτελιστικές αντιλήψεις περί «φιλανθρωπίας», αναφέρθηκε στη δευτερολογία της η Αλ. Παπαρήγα, υπογραμμίζοντας:

Θέλουμε να βάλουμε ένα διαφορετικό προβληματισμό: Γιατί δανείζεται μια οικογένεια από την τράπεζα; Γιατί δανείστηκαν εκατομμύρια Αμερικανοί για να αποκτήσουν ένα σπίτι; Γιατί δεν μπορούσαν να έχουν σπίτι. Εμείς, λοιπόν, στηρίζουμε την πολιτική εκείνη που λέει - ιδιαίτερα για τα εργατικά λαϊκά στρώματα - προγράμματα λαϊκής στέγης.

Δεύτερον, μισθοί - συντάξεις. Αντί να συζητάμε πώς θα "πείσουμε" το τραπεζικό κεφάλαιο, το χρηματοπιστωτικό σύστημα που είναι η καρδιά του συστήματος που ζούμε - αυτά πια τα μαθαίνει κανείς τώρα φαντάζομαι και στο λύκειο, δεν ξέρω αλλά τουλάχιστον στο πανεπιστήμιο τα μάθαμε - γιατί να μη μιλήσουμε, αφού θέλουμε να κάνουμε πολιτική υπέρ των εργαζομένων, για αυξήσεις μισθών;

Θα μου πεις στο σπίτι του κρεμασμένου μιλάς για σκοινί! Λίγες μέρες μετά το 1% που έκλεισε η ΓΣΕΕ, μέσω των παρατάξεων που εκπροσωπούν ή αντιπροσωπεύουν ή δεν ξέρω στηρίζονται από τα δυο κόμματα, τι να πεις για αυξήσεις μισθών;

Γιατί, δηλαδή, ο άλλος παίρνει κάρτα πιστωτική, καταναλωτικό δάνειο; Δεν παίρνω την πλευρά - υπάρχουν και τέτοιες - που το ίδιο το σύστημα έχει καλλιεργήσει τη στρεβλή κατανάλωση. Δε φτάνουν τα χρήματά του. Γιατί, λοιπόν, να μη συζητήσουμε για πολιτική μισθών, εισοδημάτων, για δωρεάν Υγεία και Παιδεία; Οχι βέβαια ως σύνθημα. Δε λέει τίποτε το σύνθημα.

Οταν λέμε δωρεάν Υγεία και Παιδεία, σημαίνει ότι δεν πληρώνω τίποτε. Και όχι μόνο δεν πληρώνω. Απρόσκοπτα τα παιδιά, είτε είναι του εργάτη είτε είναι του αγρότη ή οποιουδήποτε, μπορούν να φτάνουν μέχρι το πανεπιστήμιο, χωρίς να χρειάζεται το αίσχος των φροντιστηρίων. Στην Υγεία δεν πληρώνω τίποτε, ούτε φάρμακα, ούτε συμμετοχή, είναι όλα δωρεάν.

Είναι δηλαδή πιο ρεαλιστικό αυτό που λέει η κυβέρνηση, που λέει το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός, δηλαδή να γίνει μια κρατική ρύθμιση, να υπάρχει το κεφάλαιο αλλά να ψάξουμε να βρούμε κεφαλαιοκράτες έντιμους, φιλάνθρωπους; Ολοι οι κεφαλαιοκράτες έχουν κάνει φιλανθρωπίες! Υπάρχει κανείς που δεν έχει κάνει δωρεές, νοσοκομεία, τάφους. Μπορεί σε λίγα χρόνια, να κάνουν και τίποτα νεκροταφεία για τους φτωχούς! Εδώ γίνονται προτάσεις για την Παγκόσμια Τράπεζα των Φτωχών. Εχουν ανοίξει μαγαζιά για να παίρνουμε φτηνά τρόφιμα, τα ληγμένα! Δε θέλουμε φιλανθρωπία. Δε θέλουμε φιλάνθρωπες τράπεζες. Δε θέλουμε φιλάνθρωπους βιομήχανους. Θέλουμε τα δικαιώματά μας. Εμείς απ' αυτή τη σκοπιά αντιμετωπίζουμε το ζήτημα και μέσα στις συνθήκες που ζούμε, στον καπιταλισμό.

Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μπούμε σ' αυτή τη συζήτηση. Τα ψιλά γράμματα να γίνουν μεγάλα για να τα βλέπουμε. Να σας πω κάτι; Ακόμη και αν τα βλέπω τα γράμματα, όταν δεν περιμένω να μου επιστρέψουν χρωστούμενα και δεν έχω να με δανείσει κανένας, θα πάω να πάρω από την τράπεζα, πιστεύοντας ότι κάτι θα γίνει στο μέλλον. Ολοι έτσι κάνουμε.

Λοιπόν, να μιλήσουμε για πολιτική μισθών, εισοδημάτων, φτηνή στέγη, φτηνό ρεύμα, φτηνές υπηρεσίες και δωρεάν Υγεία και Παιδεία. Από κει και πέρα, αν ο άλλος θέλει να δανείζεται για να πάρει "Λαμποργκίνι", ας χαθεί με αυτό το πράγμα, αλλά μιλάμε τώρα για τα πλατιά λαϊκά στρώματα».

«Αυτό το μύθο - συνέχισε η Αλ. Παπαρήγα - ότι όταν αναπτύσσεται μια χώρα οι εργαζόμενοι ζουν καλύτερα, τον έχουμε ακούσει πάρα πολλά χρόνια. Και αν αυτό ίσχυε για κάποια φάση μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και για ορισμένες χώρες, όχι για όλες και για συγκεκριμένους λόγους και για μία συγκυρία, αυτό σήμερα δεν υπάρχει. Πραγματικά, τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης τους είχαμε κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Αυτό δε λέει τίποτα. Η Ελλάδα πέρασε αργά στους εκσυγχρονισμούς και είχε περιθώρια ανάπτυξης.

Αυτόν τον κύκλο τον βλέπουμε σ' όλες τις χώρες. Αναπτύσσεται μία χώρα, μετά σταματάει λίγο, μετά ξανά από την αρχή. Η κρίση και οι ρυθμοί ανάπτυξης δεν είναι όλοι ευθυγραμμισμένοι.

Κάθε φορά ακούμε στη Βουλή πότε για το "πορτογαλικό θαύμα", πότε για το "ιρλανδικό". Τώρα έχουμε άλλο θαύμα. Η Μέρκελ έχει γίνει "θαυματουργή", παίρνει μέτρα, η Γερμανία κάνει εκείνο, η Γερμανία κάνει το άλλο. Κάθε χώρα ανάλογα με τη θέση που έχει σ' αυτήν την "πυραμίδα" της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την παγκόσμια μπορεί να κάνει έτσι ή αλλιώς. Είτε γιατί έχει δύναμη, είτε γιατί στην κορυφή της "πυραμίδας" μπορεί να πει "στοπ, εγώ δεν τα ιδιωτικοποιώ όλα", μπορεί να κάνει και μία γενναιόδωρη παροχή, και μία χώρα που έχει μεγαλύτερες δυσκολίες να μην μπορεί να το κάνει. Σε μία φάση, μπορεί μία χώρα να είναι σε επιθετική αντιλαϊκή πολιτική και η άλλη να έχει τη δυνατότητα να χαλαρώσει λίγο το σκοινί σ' αυτόν που πάει να κρεμάσει. Αυτά τα πράγματα θα τα δει κανείς σε μία πορεία, δεν μπορεί να τα βλέπει κανείς από χρόνο σε χρόνο. Και τι δεν ακούσαμε για την Ιρλανδία, τι δεν ακούσαμε για την Πορτογαλία! "Η Πορτογαλία και η Ισπανία προσαρμόστηκαν, η Ελλάδα δεν προσαρμόστηκε", εκείνο, τ' άλλο.

Οσο μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης έχει μία χώρα, τόσο πέφτει το μερίδιο συμμετοχής των εργαζομένων. Αυτή είναι η γενική τάση στην Ευρώπη και σ' όλον τον κόσμο. Αυτή είναι η σύγχρονη τάση και δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι στην Ελλάδα. Επομένως, δεν κάνουμε αντιπολίτευση - αν θέλετε, έτσι μπερδεύεται ο κόσμος - ότι δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πολύ καλή, μόνο στην Ελλάδα είναι η "μαύρη τρύπα". Η ίδια πολιτική ακολουθείται παντού και συμφέρει παντού. Τα αποτελέσματα είναι τα ίδια.

Η Γαλλία, παραδείγματος χάριν, κρατούσε περισσότερους τομείς στο κράτος. Ο Μπερλουσκόνι είπε: "Δε δίνω την ALITALIA". Η Μέρκελ λέει: "Οχι, εγώ θα κρατήσω ένα μέρος από τις αερογραμμές". Γιατί; Διότι το κεφάλαιο έχει ένα τέτοιο συμφέρον. Και δεν είναι μόνο το κεφάλαιο, είναι οι ανταγωνισμοί ανάμεσά τους, που τους καθορίζει να ακολουθήσουν τη μία ή την άλλη τακτική. Αυτά τα παρακολουθούμε σ' όλον τον κόσμο.

Εν πάση περιπτώσει, αυτό που είναι καθαρό είναι ότι, ανεξάρτητα από τις διαχειριστικές τακτικές, προσαρμόζεται στο τι συμφέρει τους βιομήχανους, τους τραπεζίτες, τους εφοπλιστές. Πάντως, εμείς δεν πιστεύουμε ούτε σε κοινωνικούς τραπεζίτες, ούτε σε κοινωνικούς βιομήχανους, ούτε σε έντιμους, ούτε σε συμφωνία κυρίων ανάμεσα στο κράτος, στην κυβέρνηση και στους ιδιώτες. Το πολύ πολύ να κρατήσουν έξι μήνες, κατά την προεκλογική περίοδο.

Να σας πω και κάτι άλλο; Οταν ήταν κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ, η Νέα Δημοκρατία έλεγε για εθνικούς προμηθευτές και κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ για τους εθνικούς προμηθευτές. Ερχεται τώρα το ΠΑΣΟΚ και λέει "μία παρέα έχει η Νέα Δημοκρατία". Αν παρακολουθήσουμε τα πράγματα, θα δούμε ότι οι εθνικοί προμηθευτές του ΠΑΣΟΚ έχουν πάρει όλες τις δουλειές και επί Νέας Δημοκρατίας. Ετσι γίνεται. Δεν υπάρχουν παρέες. Μπορεί ένας πολιτικός να έχει μία ιδιαίτερη παρέα, αλλά ανάμεσα στην κυβέρνηση, είτε της Νέας Δημοκρατίας είτε του ΠΑΣΟΚ, είτε ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και το Συνασπισμό για το τι θα κάνουν στην πορεία ή σε τι έχουν καταλήξει, δεν κυριαρχεί η προσωπική σχέση του τάδε πολιτικού με τον τάδε επιχειρηματία. Κυριαρχεί το συνολικό συμφέρον του συστήματος.

Δε δικαιώθηκε η Νέα Δημοκρατία που κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ για τους εθνικούς προμηθευτές γιατί τους έχει κάνει και δικούς της, όπως και το ΠΑΣΟΚ δε δικαιώνεται για όλα αυτά που λέει τώρα για μία παρέα. Παρέες υπάρχουν, αλλά να το πω καθαρά, τα κόμματα ως κόμματα - δεν παίρνω όρκο για κανέναν πολιτικό ξεχωριστά, μιλάω γενικά - διαχειρίζονται τις ανάγκες του συστήματος και έτσι θα κάνουν».

«Ολοκληρώνοντας - είπε η ομιλήτρια - λέω ότι εμείς, ως Κόμμα, στις σημερινές συνθήκες, αφού δεν μπορούμε βεβαίως να καθορίσουμε τι θα αναπτυχθεί και πώς, είμαστε υπέρ της αυτοδύναμης ανάπτυξης. Αφού, λοιπόν, δεν μπορούμε να το καθορίσουμε, όχι ως Κόμμα, αλλά το ίδιο το κίνημα, ο λαός δεν μπορεί να το καθορίσει, αυτό που μπορούμε να κάνουμε σήμερα, είναι να παλεύουμε για να ανακουφιστούν οι εργαζόμενοι. Και η ανακούφιση έχει να κάνει και με χρήμα (μισθό, σύνταξη, κλπ.) και με κοινωνική πολιτική. Ο,τι μπορεί να κατακτηθεί από το λαό. Αλλά σε κάθε περίπτωση θα είναι πολύ πίσω από τις ανάγκες και τις δυνατότητές του.

Με αυτή την έννοια θεωρούμε μύθους όλα αυτά, ότι αναπτύσσεται το εισόδημα, τις συμφωνίες κυρίων, τους κρατικούς ελέγχους, ακόμα και αυτό που λέγεται, δηλαδή ότι το δημόσιο να ελέγχει την επιχείρηση. Πρώτα πρώτα, όταν κυβερνά η Νέα Δημοκρατία ή το ΠΑΣΟΚ ή όποιο κόμμα είναι υπέρ της ευρωπαϊκής ενοποίησης και του ευρωπαϊκού μονόδρομου, ως δημόσιο θα κινηθεί μέσα σε αυτή τη λογική. Επομένως, δε θα αντιπαρατίθεται στην επιχείρηση. Την ίδια λογική, τον ίδιο θεό θα έχουν, το ίδιο ευαγγέλιο θα διαβάζουν.

Ποια θα είναι η διαφορά; Η μόνη διαφορά είναι ότι η μία κυβέρνηση θα ενδιαφέρεται συνολικά για τα συμφέροντα του κεφαλαίου, ο δε επιχειρηματίας θα ενδιαφέρεται για τα δικά του. Ο έλεγχος του δημοσίου, δηλαδή, δε λέει και τίποτε, εδώ που τα λέμε. Εμείς τουλάχιστον εδώ, όταν μιλάμε για έλεγχο, μιλάμε για λαϊκό έλεγχο, για λαϊκή ιδιοκτησία.

Δημόσιες επιχειρήσεις από τη δεκαετία του '50 και μετά είχαμε. Και λοιπόν; Και οι ιδιωτικές χρεοκόπησαν και τις πήρε το δημόσιο και ορισμένες από τις δημόσιες δεν πήγαν καλά.

Ολοκληρώνω λέγοντας ότι όλο και περισσότερο μέσα στη Βουλή το τελευταίο διάστημα το αγροτικό ζήτημα μένει στο απυρόβλητο - μιλάμε όλο για τις ΔΕΚΟ. Οχι ότι δεν έχουν σημασία, γιατί οι ΔΕΚΟ αφορούν τους εργαζόμενους, αφορούν την εργατική τάξη, δεν αφορούν μόνο τους εργαζόμενους εκεί - όπως και το θέμα του μικρομάγαζου, γιατί οι μικρομεσαίοι που είπε ο κύριος πρωθυπουργός είναι αυτοί που έχουν πενήντα και πάνω εργαζόμενους και για την Ελλάδα είναι μεγάλοι. Το αγροτικό ζήτημα έχει φύγει από τη μέση ως τέτοιο. Και έχουμε πρόβλημα και διατροφικής εξάρτησης.

Η σύγχρονη πολιτική, την οποία εμείς απορρίπτουμε - δε μας νοιάζει πώς θα μας πείτε, αν θα μας πείτε παλαιομοδίτες, δε μας ενδιαφέρει αυτό - λέει το εξής πράγμα: Μία χώρα θα παράγει με κύριο κριτήριο να εξάγει. Αυτή η πολιτική, πέρα από το καθαρά καπιταλιστικό κέρδος, σημαίνει χτύπημα της αγροτικής παραγωγής. Παράγω ό,τι μπορώ να εξάγω.

Εμείς είμαστε υπέρ της αυτοδύναμης ανάπτυξης. Αυτό τώρα βαφτίζεται "εθνικός απομονωτισμός"; Λάθος. Στις συνθήκες που ζούμε και στη ζούγκλα που ζούμε, κάθε χώρα ό,τι μπορεί να αναπτύσσει, πρέπει να το αναπτύσσει. Και μία αυτοδύναμη ανάπτυξη καθόλου δεν εμποδίζει τη διεθνή συνεργασία, την ανταλλαγή προϊόντων, την αξιοποίηση των αντιθέσεων ανάμεσα στις χώρες, την αξιοποίηση μίας σειράς παραγόντων - να, κάτι τέτοια που ζούμε σήμερα - για να έχεις διεθνείς συναλλαγές.

Αυτοδύναμη ανάπτυξη. Καμίας μορφής εξάρτηση. Αυτή είναι η δική μας θέση. Βαφτίστε την όλοι σας εθνικό και συντηρητικό απομονωτισμό. Δε μας απασχολεί. Οι όροι έχουν χάσει πια τη σημασία τους. Σημασία έχει το περιεχόμενο».