Σήμερα, στις 8 το βράδυ, στη Νίκαια!

*

Με τη διοργάνωση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, που ξεκινάει σήμερα, το ποδόσφαιρο θα επαναβεβαιωθεί ως το λαοφιλέστερο των αθλημάτων. Αυτός ακριβώς ο λόγος το καθιστά πεδίο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας. Οποιος δεν το αντιλαμβάνεται, το αντιλαμβάνονται για λογαριασμό του άλλοι. Καλό είναι να ρίξει κανείς μια ματιά για να δει ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι:

• Οι πολυεθνικές, που τζιράρουν ετησίως πάνω από 1 τρισ. δολάρια στη «βιομηχανία» του ποδοσφαίρου, καθιστώντας την ισχυρότερη από τη «βιομηχανία» ναρκωτικών και το εμπόριο λευκής σαρκός.
• Οι κυβερνήσεις, που διακινούν πλευρές της τρέχουσας πολιτικής τους δραστηριότητας μέσω του ποδοσφαίρου.
• Αυταρχικά καθεστώτα, που επιδιώκουν να εξωραΐσουν το προφίλ τους και να ελέγχουν το εσωτερικό τους με μοχλό και την μπάλα.
• Μηχανισμοί του θεάματος και της συνακόλουθης ιδεολογίας που προωθούν επιλογές τους «παίζοντας» με το ποδόσφαιρο.

Μια δραστηριότητα που συνεγείρει δισεκατομμύρια ανθρώπους, είναι τελικά μια βαθιά πολιτική δραστηριότητα με την έννοια της κίνησης των μαζών. Κι ως γνωστόν, τα όποια πολιτικά αποτελέσματα παράγονται, ακριβώς, από τον προσανατολισμό της κίνησης (ή της ακινησίας) των μαζών.

Το ποιος λοιπόν διοικεί, ποιος ελέγχει και ποιος κατευθύνει το ποδόσφαιρο δεν είναι καθόλου αμελητέο ζήτημα ως προς το πού προσανατολίζεται αυτή η κίνηση, άρα ποιος ωφελείται και ποιος χάνει από αυτήν.

*

Ο αθλητισμός γενικά, το ποδόσφαιρο ειδικότερα, άπτεται της στρατηγικής σημασίας που έχει για κάθε άνθρωπο σε κάθε εποχή - πολύ περισσότερο δε για το σημερινό άνθρωπο τη σημερινή εποχή - αυτό που ονομάζεται «ελεύθερος χρόνος».

Η στρατηγική σημασία του ελεύθερου χρόνου είναι αυτονόητη από την εποχή που ο Σπάρτακος έκανε εξέγερση ενάντια στους τυράννους που διοργάνωναν τις Ολυμπιάδες κι από την εποχή που οι εργάτες ζητούσαν οκτάωρο στο Σικάγο απεργώντας ενάντια στους προγόνους των σημερινών ιδιοκτητών της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Με άλλα λόγια, για να παίξεις μπάλα, δεν είναι δυνατόν να δουλεύεις 10 ή 12 ώρες, να τρέχεις από το σχολείο στο φροντιστήριο και να ζεις κάπου μεταξύ ανεργίας, εργασιακής ανασφάλειας και ημιαπασχολησιμότητας.

Το δικαίωμα της ξεκούρασης και της ψυχαγωγίας, το δικαίωμα της διασκέδασης και της άθλησης, το δικαίωμα να παίζεις μπάλα είναι ουσιαστικά το δικαίωμα της απελευθέρωσης.

*

Ενας Αγγλος θεωρητικός έλεγε το εξής απλό: «Οποιος θέλει να δει και να καταλάβει τον τρόπο κίνησης της οικονομίας μιας χώρας, δεν έχει παρά να δει τον τρόπο κίνησης, δομής και λειτουργίας του ποδοσφαίρου στη χώρα αυτή».

Ενα παράδειγμα: Στη Γαλλία των 80 εκατ. ανθρώπων, στη Γαλλία του Κοπά και του Πλατινί, στη Γαλλία του ενός παγκόσμιου κυπέλλου, των δύο ευρωπαϊκών κυπέλλων και της σχεδόν συνεχούς παρουσίας της Εθνικής της ομάδας σε όλες τις διεθνείς ποδοσφαιρικές διοργανώσεις, υπάρχουν χίλιες περίπου ποδοσφαιρικές ομάδες. Στην Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων υπάρχουν πάνω από 5.000 χιλιάδες ποδοσφαιρικά σωματεία. Ο αλτρουισμός και η ανιδιοτελής αγάπη πολλών ανθρώπων για το ποδόσφαιρο δε δικαιολογεί αυτόν τον υπερμεγέθη πληθωρισμό σωματείων, άρα και «παραγόντων». «Τι Λωζάνη, τι Κοζάνη», καπιταλισμός εκεί, καπιταλισμός κι εδώ, αλλά εδώ, στον καπιταλισμό των θαλασσοδανείων, πρέπει να λάβουμε υπόψη μια ακόμα παράμετρο: Πέραν της φαιδράς πορτοκαλέας, όταν μιλάμε για το ποδόσφαιρο, ευδοκιμεί ο καπιταλισμός που έχει «Ρίγκο» και «Κοκκαλιάρη», έχει το «Μπαρμπα-Θωμά» και τον «Περίεργο», έχει τον «Τίγρη» και τον «Θείο», έχει τον «Αγαπούλα» και τον «Χονδρό»... «Πιπεράτα» παρωνύμια για ευυπόληπτους επιχειρηματίες και ευρέως αναγνωρίσιμες φιγούρες της «χάι σοσάιτι», που διαχειρίζονται τις τύχες των ομάδων τους και του ελληνικού ποδοσφαίρου. Και τι σύμπτωση! Εκτός από το ποδόσφαιρο, όλοι αυτοί και οι ομόσταυλοί τους διαχειρίζονται τις τηλεπικοινωνίες, το πετρέλαιο, τις τράπεζες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε αυτήν τη χώρα. Κατά τη διάρκεια, δε, αυτής της διαχείρισης, παλαιότερα έπεφτε και καμία πιστολιά.

*

Θα πει κανείς: Μήπως πρέπει από τον καπιταλισμό της παράγκας, των λαμογιών και της αρπαχτής, να διαλέξουμε τον κυριλάτο καπιταλισμό της Γαλλίας και της υπόλοιπης «πολιτισμένης Δύσης»; ΄Η μήπως εκεί δεν υπάρχουν «Κοσκοτάδες», όπως ο Ταπί ή οι Μπερλουσκόνηδες της Ιταλίας, ή οι «κύριοι» που στήνουν αγώνες όπως στη Γερμανία; Οποιοι νομίζουν ότι το δίλημμα είναι η επιλογή μιας περισσότερο ή λιγότερο ραφιναρισμένης «παράγκας», να διαλέξουμε δηλαδή τον δήθεν καλό από τον κακό καπιταλισμό, μοιάζουν με εκείνους που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν αν η μπάλα είναι στρογγυλή ή τετράγωνη.

Εκείνο που λέμε είναι ότι δε θεωρούμε πως είναι μοιραία η καπηλεία του λαϊκότερου, δημοφιλέστερου και δημοκρατικότερου παιχνιδιού από το παγκόσμιο και πολυπλόκαμο δίκτυο που απαρτίζεται από τις πολυεθνικές, τη μαφία του ποδοσφαίρου, τον υπόκοσμο και τους μεγαλοπαράγοντες της διαπλοκής. Οτι το γήπεδο δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια εκείνων που μετατρέπουν το ποδόσφαιρο σε «όπιο του λαού», «υπνοστεντόν», «όργανο παθητικοποίησης», «αφιόνι», «συγκινησιακή πανούκλα» και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανεί απαραίτητο για τις μπίζνες, την ενίσχυση της εξουσίας τους και τη φιλοτέχνηση του προφίλ τους.

*

Οσο κι αν βρισκόμαστε σε μια φάση οριακή, που το ποδόσφαιρο βρίσκεται στα χέρια μιας σούπερ κλίκας, που η μόνη επιλογή που μας αναγνωρίζει φαίνεται να είναι είτε ανάμεσα στον ευυπόληπτο μπίζνεσμαν πρόεδρο, είτε στον «καταφερτζή» που έχει τα «μέσα», επιμένουμε: Το ποδόσφαιρο είναι πεδίο διεκδίκησης, όπου η κερκίδα μπορεί να βάλει τη σφραγίδα της, αποκαθηλώνοντας από το ιερατείο της «στρογγυλής θεάς» τον εκάστοτε πρόεδρο της εκάστοτε ΠΑΕ, της FIFA, της ΟΥΕΦΑ και κάθε λογής «φάρας» που καπηλεύεται το άθλημα.

Μιλάμε ουσιαστικά για τη διεκδίκηση να παίζουμε μπάλα με τους κανόνες μιας άλλης κοινωνίας, στα γήπεδα της οποίας θα παίζεται ένα άλλο ποδόσφαιρο, απαλλαγμένο από τα χρεόγραφα της αγοράς, από τα λιοντάρια της τηλεοπτικής αρένας και από τους μεγιστάνες του κεφαλαίου, ένα ποδόσφαιρο που θα είναι τόσο πολύτιμο και όμορφο, τόσο σημαντικό και αθώο, όσο η εικόνα ενός παιδιού όταν παίζει μπάλα.