Τέσσερις ώρες κράτησε η χθεσινή πρώτη επί της ουσίας συνάντηση του Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, στο πλαίσιο των απευθείας διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.

Κατά τη συνάντηση άρχισε η συζήτηση για το θέμα «Διακυβέρνηση και κατανομή εξουσιών».

Ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ, Αλεξάντερ Ντάουνερ, χαρακτήρισε τη συνάντηση παραγωγική και είπε ότι η συζήτηση για το θέμα της διακυβέρνησης θα συνεχιστεί στις 18 Σεπτέμβρη.

Ερωτηθείς εάν υπάρχουν χρονοδιαγράμματα, ο κ. Ντάουνερ είπε ότι δεν υπάρχει συμφωνία πάνω στο χρονοδιάγραμμα και πρόσθεσε ότι προφανώς οι δύο ηγέτες κάνουν ό,τι μπορούν, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η διαδικασία.

Στην Ενότητα «Διακυβέρνηση και κατανομή εξουσιών», στις θέσεις των δύο πλευρών υπάρχει διαφορετική φιλοσοφία αναφορικά με την προέλευση του ομοσπονδιακού κράτους, το οποίο θα προέλθει από τη λύση του Κυπριακού.

Η θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι ότι το ομοσπονδιακό κράτος θα προέλθει από τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία είναι ενιαίο κράτος, και θα αποτελείται από δύο «συνιστώσες πολιτείες». Αντίθετα, η τουρκοκυπριακή πλευρά προβάλλει τη θεωρία της «παρθενογένεσης» και υποστηρίζει ότι στην Κύπρο υπάρχουν «δύο κράτη», τα οποία με τη λύση του Κυπριακού θα δημιουργήσουν ένα «νέο συνεταιρισμό».

Στη Διακυβέρνηση υπάρχει ευρεία σύγκλιση για τις αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά διαφωνία στην κατανομή της εκτελεστικής εξουσίας. Η ελληνοκυπριακή πλευρά προτείνει προεδρικό σύστημα με πρόεδρο, αντιπρόεδρο και υπουργικό συμβούλιο και η τουρκοκυπριακή προεδρικό συμβούλιο.

Διαφωνία υπάρχει και στο χρόνο εναλλαγής της προεδρίας. Σύμφωνα με έγγραφο της ελληνοκυπριακής πλευράς, στο οποίο γίνεται αξιολόγηση των συζητήσεων, που προηγήθηκαν στις ομάδες εργασίας, οι συγκλίσεις έχουν διαπιστωθεί στα ακόλουθα:

-- Στις αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης θα περιλαμβάνονται οι τομείς: Εξωτερικές σχέσεις, Ζητήματα ΕΕ, Ιθαγένεια, Κεντρική Τράπεζα, Διεθνής ναυτιλία, Αεροπλοΐα, Υφαλοκρηπίδα, Χωρικά ύδατα, Φυσικοί πόροι.

-- Τα «συνιστώντα κράτη ή συνιστώσες πολιτείες» δε θα έχουν απεριόριστα δικαιώματα σύναψης διεθνών συνθηκών με τρίτα κράτη και αυτές θα περιορίζονται μόνο στους τομείς του πολιτισμού και του εμπορίου.

-- Στη Δικαιοσύνη συμφωνήθηκε ότι θα κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία της. Η ελληνοκυπριακή πλευρά ζητεί να αποκλειστεί η συμμετοχή ξένων δικαστών. Οι Τουρκοκύπριοι το συζητούν, νοουμένου ότι οι αποφάσεις δε θα εξαρτώνται από την ελληνοκυπριακή πλειοψηφία.

-- Επίσης, καταγράφηκε σύγκλιση σε ό,τι αφορά τις προηγούμενες πράξεις της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου». Δε θα ισχύουν όσες πράξεις είναι αντίθετες με τη συνολική διευθέτηση και όσες αφορούν θέματα ιθαγένειας, μετανάστευσης, περιουσιών και άλλα ζητήματα που ρυθμίζονται στη συνολική διευθέτηση. Δηλαδή, δε θα ισχύει η «ιθαγένεια» των εποίκων, ούτε οι «τίτλοι» σε ελληνοκυπριακές περιουσίες.

Η πιο σημαντική διαφωνία αφορά την κατανομή των εξουσιών στην εκτελεστική εξουσία.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά υπέβαλε πρόταση για προεδρικό πολίτευμα με πρόεδρο, αντιπρόεδρο και υπουργικό συμβούλιο. Ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος να εκλέγονται απευθείας από το λαό με κοινό ψηφοδέλτιο και με εγγυημένα ποσοστά ψηφοφόρων των δύο κοινοτήτων. Δηλαδή, για να εκλεγεί κανείς πρόεδρος ή αντιπρόεδρος να χρειάζεται ένα μίνιμουμ ποσοστό ψήφων της άλλης κοινότητας.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά απορρίπτει την πρόταση αυτή και εισηγείται Προεδρικό Συμβούλιο, αλλά με πρόεδρο και αντιπρόεδρο οι οποίοι θα εκλέγονται από τη Βουλή, με πανίσχυρες εξουσίες, που να μπορούν να παραγνωρίζουν ακόμα και ομόφωνες αποφάσεις του Συμβουλίου. Επίσης, ζητούν εκ περιτροπής προεδρία και αναλογία 3:2 ή 5:4 στο Συμβούλιο, που είναι πολύ πέραν των ποσοστώσεων που προβλέπονται από τις κατά καιρούς προτάσεις των ΗΕ.

Στη νομοθετική εξουσία η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά 30% αντί 25% ποσοστό συμμετοχής και ειδικές πλειοψηφίες στην Κάτω Βουλή.

Οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν στην κυριαρχία της πολιτείας τους στο επίπεδο των αρμοδιοτήτων της, δηλαδή στην εσωτερική κυριαρχία, ενώ δεν έχουν τοποθετηθεί στην απόρριψη της εδαφικής ακεραιότητας των συνιστωσών πολιτειών από την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Στην ομοσπονδιακή αστυνομία διεκδικούν ισότητα σε όλες τις βαθμίδες.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου δήλωσε ότι οι μέχρι τώρα διεργασίες στο θέμα της διακυβέρνησης έχουν δημιουργήσει βάση για διάλογο. Χρειάζεται, όμως, τόνισε, ακόμα πολλή δουλειά και ο δρόμος είναι μακρύς. Ο κύριος Στεφάνου είπε πως υπάρχει συναντίληψη για εναλλασσόμενη προεδρία, αλλά τίποτα δε θα θεωρείται συμφωνημένο, εάν δεν επιτευχθεί συνολική συμφωνία για λύση.