Βαθύτερη μελέτη και επεξεργασία στα προβλήματα της εργατικής τάξης και του συνδικαλιστικού κινήματος

Ζούμε σε μια περίοδο, όπου έχουμε υποχώρηση του κινήματος. Υπάρχει η γνωστή προπάθεια του ρεφορμισμού της εξαγοράς συνειδήσεων, η προσπάθεια ενσωμάτωσης του συνδικαλιστικού κινήματος. Υπάρχει μια αναδίπλωση των εργαζομένων. Εγκατέλειψαν αγωνιστικά αιτήματα, που είχαν στα προηγούμενα χρόνια και έχουν περιορίσει τα ζητήματα στο «να βρω μια δουλιά και ό,τι να 'ναι». Δε φταίμε εμείς απόλυτα γι' αυτό. Ομως και εμείς, σύντροφοι, μέσα στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, δεν έχουμε κάνει τις απαιτούμενες προσπάθειες της δημιουργικής, σωστής αναπροσαρμογής των στόχων πάλης. Είναι ένα ζήτημα. Και έτσι, πολλές φορές, η γενική μας πολιτική φαίνεται ασύνδετη, στα μάτια του λαού, με τους στόχους πάλης, που πρέπει να προσπαθούμε να περάσουν και να γίνουν υπόθεση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Η Κεντρική Επιτροπή - και φαντάζομαι να υιοθετηθεί και στα τελικά ντοκουμέντα - θεωρεί ότι ακόμα και στις εργασίες του συνεδρίου δε θα μπορούσαμε να βαθύνουμε σε αυτά τα ζητήματα της δράσης μας στο μαζικό κίνημα, ιδιαίτερα στην εργατική τάξη και στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Χρειάζεται ακόμα βαθύτερη μελέτη και επεξεργασία. Υπάρχουν πολλά νέα προβλήματα και συγχρόνως χρόνια, παλιά. Και με αυτήν την έννοια, προτείνει η ΚΕ τη διοργάνωση πανελλαδικού κομματικού σώματος, στο οποίο θα πάρουν μέρος και οι Οργανώσεις Βάσης του Κόμματος, όχι για να κάνουμε μια γενικόλογη θεωρητική συζήτηση, αλλά για να επεξεργαστούμε πιο συγκεκριμένα και πρακτικά αυτά τα ζητήματα, χωρίς να σημαίνει ότι και τώρα δεν έχουμε έναν οδηγό κατευθύνσεων. Να πω, σύντροφοι, ένα παράδειγμα. Από τη μια μεριά, αυτή τη στιγμή, έχει αρχίσει αυτό που λέμε η δράση των εργατοϋπαλλήλων κατά κλάδο ή κατά τομέα οικονομίας. Εχει υποχωρήσει σημαντικά αυτό που λέμε η κλαδική - εν πάση περιπτώσει - η συνδικαλιστική συνείδηση σε επίπεδο κλάδου. Αλλά και, από την άλλη μεριά, η ίδια η κλαδική συνείδηση σήμερα, έστω και στο συνδικαλιστικό επίπεδο, είναι αντικειμενικά στενή. Μπορεί, π.χ., τα προβλήματα της κλωστοϋφαντουργίας να λυθούν στα πλαίσια μόνο της κλωστοϋφαντουργίας; Εδώ ξεκινάει από το βαμβάκι και φθάνει μέχρι τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις της χώρας μας. Και, βεβαίως, περνάει μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας, τις σχέσεις κυριαρχίας, εξάρτησης κλπ., που κυριαρχούν. Μπαίνουν ζητήματα υψηλού βαθμού μονοπώλησης. Μπορεί σήμερα να περιοριστούμε σε αυτό που λέμε ο αγώνας του βαμβακοπαραγωγού, ο αγώνας του ελαιοπαραγωγού; Βεβαίως, θέλουμε και αυτό να αναπτύξουμε. Την κατά κλάδο και κατά προϊόν, π.χ., στην αγροτική παραγωγή, δουλιά, αλλά και, ταυτόχρονα, να μην κλείσουμε το πρόβλημα εκεί. Διότι εδώ πια υπάρχει ολόκληρο πρόβλημα αγροτικής οικονομίας, μικρομεσαίας, φτωχής αγροτιάς, εργατών γης στο χωριό. Εχουμε καινούρια προβλήματα. Δεν μπορούμε να τα λύσουμε στα πλαίσια ενός κλαδικού κινήματος. Και αυτό πρέπει να βοηθήσουμε να αναστυλωθεί, όπου έχει διαλυθεί, αλλά και ταυτόχρονα να αναστυλωθεί, ξεπερνώντας τη στενή κλαδική αντίληψη. Εχουμε πάρα πολλά, σύνθετα προβλήματα: Ανοργάνωτους εργάτες, νέα επαγγέλματα κλπ., κλπ. Οι αναδιαρθρώσεις μάς βάζουν σε καινούρια προβλήματα. Ωστόσο, η πολιτικοποίηση του συνδικαλιστικού κινήματος είναι αναγκαία, διότι πρέπει να αντιστοιχεί στο χαρακτήρα της επίθεσης που συναντάει. Και η δική μας δράση πρέπει εκεί να βοηθάει.

Υπάρχουν και άλλες πλευρές, που αφορούν το εργατικό κίνημα και, γενικότερα, το μαζικό κίνημα. Π.χ., οι κοινωνικές συμμαχίες. Και εδώ ας δώσουμε μια απάντηση. Μέσα στο Κόμμα, είναι λυμένο γιατί λέμε ναι στη συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μικροαστικά στρώματα. Στις συζητήσεις, γενικά, όλοι συμφωνούμε. Οταν πάμε, όμως, στη διαμόρφωση, στην προσπάθεια να διαμορφώσουμε ως κόμμα ενιαία αιτήματα πάλης, εκεί υπάρχει το κλότσημα. Ακόμα και αντιλήψεις «με τον μικροαστό θα πάω;», «είναι εργοδότης, έχω και αντίθεση» κλπ.

Επομένως, υπάρχει ένα ζήτημα πραγματικά συνειδητοποίησης της σημασίας αυτής της συμμαχίας. Αυτό που λέμε εργατική τάξη και σύμμαχοί της σημαίνει αντίστοιχη επεξεργασία ενιαίων στόχων, χωρίς να καταργείται η ιδιαιτερότητα του κάθε κινήματος και, ταυτόχρονα, σημαίνει μορφές κοινωνικής συμμαχίας, που πρέπει να εκδηλώνονται σε όλα τα μέτωπα πάλης.

Αλλο ζήτημα, σύντροφοι. Οι μορφές πάλης και δράσης στο μαζικό κίνημα. Και εδώ πρέπει να αξιοποιήσουμε σημαντικά την πείρα των αγροτικών κινητοποιήσεων, των κινητοποιήσεων της Παιδείας και ορισμένων εργατικών κινητοποιήσεων. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη γραφειοκρατική και ρουτινιάρικη αντίληψη. Είναι άλλο πράγμα αυτό που λέμε, το σωματείο να το αποκαταστήσουμε, να δράσει, να κινείται και άλλο πράγμα αυτή η γραφειοκρατία. Να συνεδριάσουν κάποια όργανα, να κάνουν το υπόμνημα, να πάνε το υπόμνημα στις γνωστές κλασικές αρχές, να πάρουν απάντηση από το υπόμνημα, να περιμένουμε να γίνει νομοσχέδιο στη Βουλή, να περιμένουμε να συζητηθεί στη Βουλή κλπ., κλπ.

Εδώ πρέπει, με τη δική μας δράση, να εμπνεύσουμε μορφές που ανεβάζουν τη λαϊκή πρωτοβουλία, την εργατική πρωτοβουλία, συνελεύσεις από τα κάτω, επιτροπές αγώνα, επιτροπές πρωτοβουλίας, όχι κομματικά υποκατάστατα - είκοσι κομμουνιστές κάνουν επιτροπή αγώνα - αλλά αυτό το πνεύμα, οι μορφές πάλης αποφασίζονται συλλογικά κλπ. Και εδώ στις μορφές πάλης υπάρχει και μπόλικο ιδεολογικό φορτίο, διότι υπάρχει η άποψη της «αστικής νομιμότητας» και πρέπει να αντιπαλέψουμε ιδεολογικά, πολιτικά και πρακτικά αυτές τις αντιλήψεις. Πάνω από όλα, είναι ότι ο εργάτης, η εργάτρια, ο υπάλληλος, δεν μπορεί αλλιώς να ασκήσει τα δικαιώματά του, παρά με τις απεργίες, με οξυμένες μορφές πάλης και συγκρούσεις, που πρέπει να έχουν πρωτοτυπία, πολυμορφία και μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης.

Και, τέλος, μια άλλη πλευρά, είναι οι συσπειρώσεις, σύντροφοι. Τα επιμέρους μέτωπα πάλης, οι συσπειρώσεις, γύρω από αντιιμπεριαλιστικούς, αντιμονοπωλιακούς στόχους. Αυτές οι συσπειρώσεις δένονται και με την πολιτική δράση και τις πρωτοβουλίες του Κόμματος και με την ανάπτυξη των ταξικών και, γενικότερα, των μαζικών αγώνων. Και για να μην κάνουμε θεωρητική συζήτηση, ας δούμε πιο πρακτικά. Πώς γεννήθηκε το ΠΑΜΕ; Και πώς το βλέπουμε ως Κόμμα, πώς επιδιώκουμε να εξελιχθεί; Γεννήθηκε μέσα από τη δράση στο συνδικαλιστικό κίνημα. Μέσα από τους αγώνες. Ξεκίνησε σαν μια συνδικαλιστική συσπείρωση. Στηρίχτηκε πολιτικά και από πολιτικές δυνάμεις. Να πάρει χαρακτηριστικά, όχι μιας απλής συνδικαλιστικής συσπείρωσης, αλλά μιας πολιτικοποιημένης συσπείρωσης - μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα, βέβαια, δρα - αλλά ταυτόχρονα λέμε, εφόσον εξελιχθεί, μπορεί να αποτελέσει και ένα από τα φύτρα του Μετώπου. Κάποιος σύντροφος μίλησε για το πώς ξεκίνησε το ΕΑΜ. Εντάξει, δεν υπάρχει σήμερα πλήρης αναλογία. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, μην πούμε ότι δεν υπάρχει και καμία αναλογία. Αυτές οι συσπειρώσεις είναι συσπειρώσεις, που δένονται, ξεκινάνε μέσα από τους αγώνες. Πρέπει να προωθούν τους αγώνες, να οργανώνουν αγώνες και, ταυτόχρονα, να μην μετατρέπονται σε μια άλλη οργάνωση του μαζικού κινήματος.

Θέλει μεγάλη ικανότητα και επιτελικότητα για τη συγκρότηση αυτών των συσπειρώσεων σε πανελλαδικό και σε τοπικό επίπεδο. Στις Θέσεις και στην εισήγηση, ακόμα πιο ολοκληρωμένα, μιλάμε για έξι μέτωπα τέτοιας συσπείρωσης. Εχει και μια σχηματικότητα, ενδεχομένως, αυτό το έξι. Γιατί, π.χ., όσον αφορά την πάλη κατά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και του ιμπεριαλιστικού πολέμου, δεν πρέπει να περιοριστούμε μόνο στο να υπάρχει μια ιδιαίτερη συσπείρωση, αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να είναι και μέτωπο παρέμβασης του εργατικού κινήματος, του ΠΑΜΕ. Παρ' όλα αυτά, μιλάμε για έξι τέτοιους άξονες. Και εδώ πρέπει να δούμε και από τα κάτω, τοπικά, τέτοιες συσπειρώσεις και με πανελλαδική έκφραση.

Αυτές οι συσπειρώσεις πρέπει να έχουν αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό χαρακτήρα και κατεύθυνση. Αλλά, από την άλλη μεριά, μπορεί η συσπείρωση να ξεκινήσει αβαθής. Πρέπει να βαθαίνει ο προσανατολισμός της. Δεν μπορούμε, π.χ., να απαιτήσουμε από ένα επιμέρους μέτωπο να υιοθετήσει τη λαϊκή εξουσία και τη λαϊκή οικονομία. Αμα κάνουμε τέτοιες συσπειρώσεις και τα υιοθετήσουν αυτά, γιατί δεν κάνουμε αμέσως το Μέτωπο; Το ότι προτάσσουμε τις συσπειρώσεις, χωρίς να παραιτούμαστε από τη δημιουργία προϋποθέσεων και να αξιοποιούμε δυνατότητες γενικά για το Μέτωπο, σημαίνει ότι δε βλέπουμε ότι μπορεί άμεσα και πρακτικά να εμφανιστεί αυτό το Μέτωπο, χωρίς να αποκλείσουμε, βέβαια, αν δημιουργηθούν τέτοιες δυνατότητες, να το προχωρήσουμε. Η πρόταξη των συσπειρώσεων είναι για να διαμορφώσουμε τέτοια μέτωπα, που μας πάνε προς το Μέτωπο. Για να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε όσο γίνεται περισσότερες δυνάμεις, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η άρχουσα τάξη κάνει τις δικές της συσπειρώσεις.

Αυτές οι συσπειρώσεις έχουν και μεγαλύτερη ευελιξία. Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να γίνουν πλαδαρές, να ξεχειλώσουν και να χάσουν το στίγμα τους. Μπορούμε και πιο ευκίνητα να τις δούμε. Μια συσπείρωση σε ένα τέτοιο μέτωπο μπορεί να χαλαρώσει, μπορεί να χρειαστεί να το εγκαταλείψεις, μπορεί να μη σταθεί και να ξεπηδήσει ένα άλλο στην πορεία. Αυτή όλη η υπόθεση, είναι υπόθεση καθοδήγησης. Και εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε: Δε θα φτιάξουμε τέτοια μέτωπα και συσπειρώσεις με τη νοοτροπία ότι πρέπει τρία - τέσσερα στελέχη να ρίξουμε, να κάνουν πέντε - έξι συνεργασίες και να φτιάξουμε μια επιτροπή. Και αυτό χρειάζεται. Αλλά, ταυτόχρονα, σε αυτές τις συσπειρώσεις, πρέπει να διατάσσονται δυνάμεις κομματικές και να γίνεται και υπόθεση και των ΚΟΒ. Εγινε, π.χ., αυτή η συσπείρωση για τα δημοκρατικά δικαιώματα. Αν αυτή η συσπείρωση μείνει έτσι και δε γίνει υπόθεση του ΠΑΜΕ, άλλων κινημάτων κλπ., θα εξελιχθεί σε μια συσπείρωση θετική μεν, αλλά αποδυναμωμένη.

Στις συσπειρώσεις μπορούμε και πρέπει να επιδιώκουμε να εκφράζονται αποτελέσματα, να επιφέρουμε ρήγματα στις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Σε αυτές τις συσπειρώσεις πρέπει να επιδιώκουμε να συμμετέχουν και δυνάμεις πολιτικές, που δεν τις κατατάσσουμε σήμερα στις δυνάμεις για το Μέτωπο. Π.χ., για να μη μιλάμε αφηρημένα: Πάρτε το ΔΗΚΚΙ. Με το ΔΗΚΚΙ, σε τρία μέτωπα έχουμε κοινή δράση: ΠΑΜΕ, δημοκρατικά δικαιώματα, κέντρο δράσης για τα Βαλκάνια. Το γεγονός ότι έχουμε την εκτίμηση, ότι δεν έχει εναλλακτική πρόταση σε μια κατεύθυνση αντιμονοπωλιακή, δε σημαίνει ότι κακώς επιδιώξαμε - ορθά επιδιώξαμε - να συσπειρωθούμε εκεί. Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει, τι μπορεί να φέρουν οι εξελίξεις. Εξαρτάται, βέβαια, και από το ΔΗΚΚΙ. Και με το Συνασπισμό επιδιώξαμε να προσέλθει σε ορισμένα μέτωπα. Εδώ να μην μπερδεύουμε. Στο ιδεολογικό πολιτικό επίπεδο, πρέπει να οξύνουμε το μέτωπο με το Συνασπισμό, γιατί εκπροσωπεί το κλασικό - παρότι είναι μικρή δύναμη - και επικίνδυνο συγκροτημένο οπορτουνισμό στη χώρα μας. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε να τραβήξουμε δυνάμεις του στην κοινή δράση σε διάφορα μέτωπα. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι περισσότερες δυνάμεις είναι στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ. Κακά τα ψέματα. Με κοινωνικοταξικά κριτήρια βλέποντας τα πράγματα. Και εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή και τη δράση μας. Να προσελκυστούν δυνάμεις, που είναι οργανωμένες στο ΠΑΣΟΚ, τοπικά στελέχη, σε συσπειρώσεις, στο κίνημα, με στόχο τον απεγκλωβισμό τους από τις πολιτικές των ηγεσιών τους.

Πρέπει, λοιπόν, να βλέπουμε τη δράση και ως όρο, ως διαδικασία, που συμβάλλει στις διεργασίες και στις αναδιατάξεις. Είναι, λοιπόν, ζητήματα και καθοδήγησης, πέρα από ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα.

Τέλος, χρειάζεται να επαναλάβουμε ορισμένα ζητήματα στο κλείσιμο, που αφορούν ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα γύρω από το χαρακτήρα του Μετώπου.

Στο 15ο Συνέδριο ξεκαθαρίσαμε το εξής πράγμα: Οτι η συγκέντρωση δυνάμεων, η πολιτική συμμαχιών του Κόμματος χτίζεται πάνω στην αντίθεση μονοπώλια - ιμπεριαλισμός. Εδώ σ' αυτήν τη θέση, από το 15ο ακόμα Συνέδριο, εκφράζεται και ο συμβιβασμός, ο σωστός συμβιβασμός, που πρέπει να κάνει το Κόμμα στην πολιτική συμμαχιών. Με ποια έννοια λέμε συμβιβασμό: Στην ουσία, σύντροφοι, όταν λέμε μονοπώλια - ιμπεριαλισμός, τι εννοούμε; Καπιταλισμός. Τι είναι ο ιμπεριαλισμός; Είναι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός. Τι είναι ο ιμπεριαλισμός; Το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Ομως, δεν μπορούμε να χτίσουμε συμμαχία στην αντίθεση καπιταλισμός - σοσιαλισμός, γιατί σημαίνει συμμαχία για τη σοσιαλιστική επανάσταση και συμμαχία για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Αυτό δεν μπορούμε να το βάλουμε. Και δεν μπορούμε να το βάλουμε, γιατί είναι και λυμένο θεωρητικά, αλλά και η πείρα αυτό δείχνει. Πολλοί αυτόν το συμβιβασμό τον λένε ότι είναι ελιγμός. Πολιτικά και ιδεολογικά δεν είναι λάθος ο όρος ελιγμός. Αρκεί να μην τον φανταζόμαστε ότι είναι κόλπο για να κοροϊδέψουμε κάποιους. Οι σύμμαχοι, άμα θέλουν, θα έρθουν μαζί μας. Δε θα έρθουν, γιατί τους κοροϊδεύουμε. Ισα - ίσα, εμείς τους λέμε καθαρά. Εμείς θεωρούμε ότι η τελική έκβαση αυτού του αγώνα πρέπει να είναι ο σοσιαλισμός. Δεν έχει άλλη διέξοδο. Και αυτό πρέπει να τους το λέμε. Ωστόσο, λέμε, ελάτε μαζί πάνω σε αυτή την αντίθεση να βαδίσουμε - με όλα αυτά να μην τα επαναλάβω που λέμε και στο 15ο και στο 16ο Συνέδριο. Είναι, όμως, καθαρό. Είναι ένας συμβιβασμός του Κόμματος. Και είναι σωστό να εκθέτουμε όλες τις πολιτικές και ιδεολογικές μας θέσεις στους συμμάχους και να ξέρουν πού γίνεται ο συμβιβασμός.

Δεύτερο. Βεβαίως, θα είναι λάθος, σύντροφοι, προκαταβολικά και για όλη την πορεία του Μετώπου, να πούμε πού θα γίνονται - γιατί θα γίνονται και στην επόμενη φάση - οι αναγκαίοι συμβιβασμοί.

Μερικοί σύντροφοι και στις ομιλίες προσυνεδριακά, έλεγαν να ξεκαθαρίσουμε και στην πορεία πού θα συμβιβαστούμε. Θα είναι λάθος, σύντροφοι. Γενικά, αυτό θα πρέπει να το έχουμε μπροστά μας. Δεν μπορούμε από τώρα να αρχίσουμε να λέμε: Εδώ θα συμβιβαστούμε, εκεί θα συμβιβαστούμε, αναιρώντας τη δυναμική των εξελίξεων, αναιρώντας την προσπάθειά μας να πείσουμε για τις θέσεις μας. Ακόμα και όταν κάνουμε μια προωθημένη συμφωνία με τους συμμάχους, είναι βέβαιο ότι στην πορεία δε θα κάνουν πίσω; Θα κρίνουμε κάθε φορά. Πώς θα λύσουμε τον κόμπο, και η συμμαχία να μη διασπαστεί και να μην γίνουν ανεπίτρεπτοι συμβιβασμοί. `Η, ακόμα, μπορεί άλλοι να φύγουνε, άλλοι να μείνουν. Και το Μέτωπο μπορεί να μετεξελιχθεί, να πάρει άλλη μορφή ή να περάσει μια προσωρινή δυσκολία και να επανασυγκροτηθεί στην πορεία. Αυτά τα λέμε και στο 15ο Συνέδριο. Επομένως, πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι η ουσία των συμβιβασμών θα υπάρχει. Ποιοι κάθε φορά θα είναι, εδώ πρέπει να το λύνει ολόκληρο το Κόμμα στις δοσμένες συνθήκες.

Στο 15ο Συνέδριο, επίσης, λέγαμε καθαρά στις σελ. 122 -123, για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Μέτωπο και το θέμα της εξουσίας. Εκεί αναφερόμαστε και στην περίπτωση σε επαναστατική κατάσταση να διαμορφωθούν λαϊκοί επαναστατικοί θεσμοί, που να φθάσουν ως το σημείο να αναδείξουν μια λαϊκοεπαναστατική κυβέρνηση, που θα τη χωρίζει τυπική απόσταση από τη δικτατορία του προλεταριάτου. Μιλούσαμε, επίσης, και για τη δυνατότητα να διαμορφωθεί κυβέρνηση, μέσω του Κοινοβουλίου, των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων.

Διαπιστώσαμε, επεξεργαζόμενοι τις Θέσεις για το 16ο Συνέδριο, ότι, ενώ στην ουσία συνδέαμε το Μέτωπο με το θέμα της εξουσίας, δεν απαντούσαμε πώς θα συμβιβάσουμε τις αντικειμενικές διαφορές, που θα υπάρχουν στα πλαίσια του Μετώπου. Και όχι μόνο γι' αυτό, αλλά για να εμπεδώσουμε καλύτερα τι σημαίνει Μέτωπο και εξουσία, επεξεργαστήκαμε καλύτερα το θέμα της λαϊκής εξουσίας και λαϊκής οικονομίας.

Στο 15ο Συνέδριο είχαμε προγραμματικούς στόχους πάλης και πλαίσιο, το οποίο εκτιμήσαμε, επεξεργαζόμενοι τις Θέσεις, ότι από πλευράς πολιτικής και κατεύθυνσης ήταν σωστό, αλλά ήταν ένα άθροισμα στόχων. Αλλοι από αυτούς ήταν πολύ προωθημένοι (αποδέσμευση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ), άλλοι ήταν τρέχοντες, επιμέρους, της τρέχουσας στιγμής και δεν υπήρχε ένα τέτοιο συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο, προσαρμοσμένο και σε αυτό που ζούμε τώρα, στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Επομένως, είχαμε να λύσουμε και ένα άλλο ζήτημα. Να δουλέψουμε καλύτερα και τα μέτωπα συσπείρωσης και το θέμα τι θα προσφέρει αυτή η εξουσία του Μετώπου. Πώς θα λύσουμε αυτό το ζήτημα της ενοποίησης των απόψεων, χωρίς, όμως, αυτή η ενοποίηση να είναι κατασκευασμένη και τεχνητή και, από την άλλη μεριά, τι θα κάνει αυτή η εξουσία του Μετώπου.

Πιστεύουμε ότι λύθηκε σωστά αυτό το ζήτημα. Κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσουμε: Αν έχουμε μια κυβέρνηση με βάση το Κοινοβούλιο, αυτή η κυβέρνηση οπωσδήποτε δεν είναι εξουσία πλήρης. Είναι ένας μοχλός, που πρέπει να την αξιοποιήσει το Μέτωπο και το Κόμμα μας. Λέμε πώς πρέπει να αξιοποιηθεί. Αυτή η κυβέρνηση οπωσδήποτε δε θα έχει τη συγκατάθεση του λαού να λύσει με επαναστατικό τρόπο αυτά τα ζητήματα. Γιατί ξέρουμε ότι μέσω του Κοινοβουλίου εκφράζεται και μια πολύ πιο αβαθής συνείδηση. Εστω και αν χρειάζονται αναπτυγμένες ταξικές συγκρούσεις για να βγει και μέσα από το Κοινοβούλιο, εφόσον γίνει αυτό. Οπωσδήποτε, αυτή η κυβέρνηση πρέπει να δρομολογήσει μια σειρά μέτρα, που αφορούν το βιοτικό επίπεδο. Υπάρχει ζήτημα με τις ιμπεριαλιστικές δεσμεύσεις. Είναι φανερό τι έχει να αντιμετωπίσει. Και στις συγκεκριμένες συνθήκες θα είναι και πιο καθαρό και ποιοι είναι οι κρίκοι. Αυτή η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει. Σε σύντομο διάστημα θα κριθεί. `Η θα προχωρήσει και θα ανοίξει το δρόμο σε βαθύτερες αλλαγές, ή θα τη ρίξουν. Εδώ πρέπει να το έχουμε καθαρό. Αυτή η κυβέρνηση δε θα έχει όλη την εξουσία. Γιατί τα μονοπώλια θα κυριαρχούν. Πρέπει να στηρίξουμε αυτήν την προσπάθεια. Δε θέλω να πω περισσότερες λεπτομέρειες. Τα λέμε στις Θέσεις. Εάν, όμως, σύντροφοι, έχεις μια επαναστατική κατάσταση και έχεις ένα τέτοιο γέννημα, το Μέτωπο γίνεται επαναστατικό μέσα από τις ίδιες τις εξελίξεις. Εχεις επαναστατική κυβέρνηση. Εφόσον αυτή η μάχη λήξει νικηφόρα, ο συσχετισμός το επιτρέψει, το γέννημα τι θα είναι; Μπορεί να είναι άλλο από τη σοσιαλιστική εξουσία; Και ακριβώς λέμε αυτή τη θέση, ότι αυτή η επαναστατική κυβέρνηση, όταν θα ολοκληρώσει και θα σταθεροποιήσει τα χαρακτηριστικά της, θα είναι σοσιαλιστική εξουσία.

Τώρα ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες. Αυτό που λέμε, πόσο ολοκληρώνει και σταθεροποιεί τα χαρακτηριστικά της, εδώ θα είναι πραγματικά μια πορεία αναμέτρησης και, ίσως, και εμείς δεν έχουμε ξεκαθαρίσει και δεν μπορούμε από τώρα να το ξεκαθαρίσουμε. Εκ των υστέρων, θα πούμε αυτή είναι πραγματικά εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, σοσιαλιστική εξουσία. Αυτά πια δεν μπορεί να τα λύσει κανείς με πρωθύστερα θεωρητικά κατασκευάσματα, αλλά η έκβαση αυτής της πάλης θα είναι μια τέτοια εξουσία. Τι θα κάνει αυτή η εξουσία; Αντικειμενικά, θα πρέπει να κάνει αυτά που συνδέονται με την ουσία της λαϊκής οικονομίας. Οπωσδήποτε, γεννιέται εδώ το ερώτημα: «Μα, σύντροφοι, ενώ από τη μια μεριά λέτε δε βάζετε συμφωνία για το σοσιαλισμό, από την άλλη μεριά κατευθυντήριες ιδέες της λαϊκής οικονομίας έχουν οπωσδήποτε σοσιαλιστικό χαρακτήρα ή, ας το πούμε, είναι και σοσιαλιστικής χροιάς και απόχρωσης». Η κοινωνικοποίηση, π.χ., βασικών συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής. Υπάρχει αυτή η πλευρά. Αν, όμως, δούμε τη λαϊκή οικονομία σαν οικονομική βάση της άλλης πρότασης, δεν μπορούμε να κάνουμε άλλη επιλογή, παρά να πούμε αυτό: Οτι οι βασικές πηγές πλούτου, οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας πρέπει να μπουν σε έναν πανεθνικό κρατικό σχεδιασμό. Και αυτές πρέπει να ανήκουν στο λαό. Να είναι λαϊκή περιουσία. Αυτές οι γενικές ιδέες μήπως είναι ιδέες, που θα μας κάνουν εχθρικούς με το λαό; Εμείς πιστεύουμε όχι. Μέσα στο λαό, έστω και μέσα από την εμπειρία του κρατικού καπιταλισμού - εμείς δε λέμε για κρατικό καπιταλισμό, βεβαίως - αυτή η ιδέα, το πού ανήκει η ΔΕΗ, πού ανήκει ο ΟΤΕ, πού ανήκει ο ορυκτός πλούτος, πού ανήκουν οι πηγές της χώρας, αυτές οι ιδέες, έστω και ενστικτωδώς, υπάρχουν μέσα στο λαό και έχουν ωριμάσει πολύ περισσότερο. Αυτό που δεν έχει ωριμάσει, είναι η σοσιαλιστική επανάσταση και η αναγκαιότητα της δικτατορίας της εργατικής τάξης. Εμείς πρέπει να ωριμάσουμε στο λαό αυτές τις ιδέες. Το χτίσιμο της λαϊκής οικονομίας σε μια μεταβατική περίοδο δε λύνεται αυτόματα. Θέλει βηματισμούς, ποια θα είναι η οικονομική πολιτική διαχείρισης. Αυτά δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε από τώρα. Αλλοι λένε να πούμε και πώς θα είναι ο ΟΤΕ στη λαϊκή οικονομία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς πώς θα είναι η κατάσταση τη συγκεκριμένη στιγμή και δεν είναι σωστό να μπαίνουμε σε τέτοια λεπτομερή ζητήματα από τώρα. Τις βασικές αρχές και την κατεύθυνση χαράσσουμε. Εμείς ακριβώς προτάσσουμε τη λαϊκή οικονομία, που πατάει σε εμπειρίες και ανάγκες του λαού και έχει αντικειμενικό χαρακτήρα αυτή η κοινωνικοποίηση, όπως τη λέμε. Από κει και πέρα βεβαίως, θα ωριμάζει και θα βαθαίνει η συνείδηση του τι σημαίνει λαϊκή οικονομία και λαϊκή εξουσία στην πορεία.