Περιοχές με αρχαία και πρόσφατη ιστορία που πρόσφεραν, με ανυπολόγιστες θυσίες στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Εθνικής Αντίστασης. Εκεί, ανάμεσα στον Κόζιακα, το Λάκκο (Περιστέρι) και τα Τζουμέρκα, αναπτύσσονταν η Ελάτη στα 950 μέτρα και μέσα σ' ένα πυκνότατο καταπληκτικό δάσος από υψίκορμα έλατα, μοναδικής ποικιλίας, και από οξιές, πλατάνια, καρυδιές, ιτιές και θαμνώδη, ακολουθούν τα χωριά του Ασπροπόταμου - (του Αχελώου προς τις πηγές του) - η Παλαιοκαρυά, η Πύλη, το Πετρούλι, τα Δολιανά, η Κρανιά, το Κατάφυτο, το Χαλίκι κ.ά.

Τα απροσκύνητα αυτά χωριά, πλήρωσαν βαρύ το τίμημα της αντίστασης κατά του ναζισμού και των διωγμών που ακολούθησαν. Ενα μικρό, για παράδειγμα, μνημείο στην Κρανιά, θυμίζει τους κατοίκους που εκτέλεσαν οι Γερμανοί, κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων βομβάρδιζαν επί τρεις ημέρες το χωριό και την περιοχή (23-26 του Οκτώβρη 1943), την οποία έκαψαν στη συνέχεια.

Και ας προσέξει η πολιτεία, γιατί με τον καθαρό και μόνο - βουνίσιο αέρα, δε ζουν οι άνθρωποι.