Φίλες και φίλοι, συναγωνιστές και συναγωνίστριες, σύντροφοι και συντρόφισσες, επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω και κομματική υπηκοότητα. Χαιρετίζω τη σημερινή πρωτοβουλία και συγκέντρωση με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό. Το θεωρώ σημαντικό βήμα. Είναι μια ανοιχτή πλατιά κατάθεση-πρόταση αποτίμησης. Πλατιά. Με όλη την αρνητική ή θετική δημοσιότητα που τη συνόδευσε.

Είναι παράξενο, αλλά πριν μαζευτούμε και συζητήσουμε, μερικοί βγάλανε συμπεράσματα για το τι θα πούμε. Και αν το παρακολουθήσατε ήδη, έχει γίνει και μια προσέγγιση στο τι θα πούμε. Λες και επρόκειτο να μαζευτούμε για να αποτιμήσουμε κάτι, σαν ήττα. Αρνιέμαι τη λογική της ήττας. Αλλά, ταυτόχρονα, αρνιέμαι και τη λογική ενός ψεύτικου ενθουσιασμού, ο οποίος μπορεί θεσμικά να κατοχυρωθεί, πίσω από το τι έγινε και τι δεν έγινε στις εκλογές. Στις εκλογές γίνανε κάποια σημαντικά πράγματα και γίνανε και κάποια πράγματα που γέννησαν απορίες σε μια πλατιά μάζα.

Θα προσπαθήσω να πω τα πράγματα όπως τα αισθάνομαι. Θα έρθουν και οι εκλογές. Θα έρθει και το Κυπριακό. Θα έρθει και ο πόλεμος στο Ιράκ. Θα έρθει και η διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Θα έρθουν σημαντικά πράγματα όπου παίζονται, κυριολεκτικά παίζονται, σε ένα χρηματιστήριο εντυπώσεων.

Ο ΣΥΝ έπαιξε ένα παιχνίδι κάρτας. Ποια κάρτα θα φανεί, σε ποιο παραθυράκι, τη βραδιά των εκλογών. Και το έπαιξε με έναν τρόπο, όπου βασίστηκε πότε σε προσωπικότητες, σαν τον Μανώλη Γλέζο, πότε σε ανασκάλεμα μνήμης. Επαιξε, όμως, με τους όρους που έβαλε ο Λαλιώτης. Και έπαιξε συνειδητά. Εγώ, την καταλαβαίνω τη συνεργασία. Αλλά δεν την καταλαβαίνω τη συνεργασία σαν να προσπαθεί ένα ποντίκι, ή η Αριστερά στο κανναβάτσο, που λέμε στο ρινγκ, με την πλάτη στον τοίχο, δηλαδή, να προσπαθεί να πει έναν λόγο, σαν κι αυτόν που της βαράνε τα τύμπανα.

Δεν την καταλαβαίνω τη συνεργασία παρά μόνο σαν ανατροπή. Δεν καταλαβαίνω τη συνεργασία παρά μόνο σαν συμφωνία σε πολύ συγκεκριμένα ζητήματα. Τα οποία μπορεί να είναι προσυμφωνημένα. Και δεν καταλαβαίνω την αποτίμηση, αν δε συνεπάγεται σήκωμα μανικιού και αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων, τώρα όμως. Ούτε χτες, ούτε προχτές, ούτε αύριο, ούτε με αναβολές. Τώρα. Την επομένη των εκλογών.

Θεωρώ πιο αριστερό σύνθημα, από αυτά που ακούστηκαν, και τώρα δουλιά. Την επομένη των εκλογών φαντάζομαι ότι αρχίζει η δουλιά.

Και δεν αντέχω τις συγκρίσεις, το λέω ειλικρινά, όχι και από τους προλαλήσαντες, κανένας δεν το επιχείρησε, από αυτό που συζητάει η κοινωνία προς τα έξω, συγκρίσεις με τον Καρατζαφέρη. Φαινόμενα, θεσμούς. Παγιδευόμαστε σε έναν διάλογο όπου τους όρους του διαλόγου τούς θέτουν οι άλλοι. Ποιοι είναι οι άλλοι; Εγώ έναν βλέπω, δε βλέπω δύο. Με συγχωρείτε που θα το πω. Συμμετοχή και διαδικασία σε μια πολιτική ή σε μια διαχείριση πολιτικής, συμμετοχή για το αν είναι μέτωπο και αν είναι συνεργασία, το αν θα πάρει ο Κωνσταντόπουλος ή αν δε θα πάρει ο Κωνσταντόπουλος υπουργείο, ή πώς θα συνεργαστεί ή πώς δε θα συνεργαστεί, δεν το κατανοώ. Και έχω την εντύπωση ότι μας παγιδεύει, στο να μην μπορούμε να απαντήσουμε, γιατί στην Αθήνα κατέβηκε και ο Χαλβατζής και ο Δημαράς; Δεν μπορούμε να τα απαντήσουμε, άμεσα. Γιατί; Γιατί το ερώτημα που τίθεται από τους άλλους, το θέτουν οι άλλοι. Και δεν είμαστε προϊδεασμένοι για τέτοιες απαντήσεις.

Παίζουνε σε ένα επίπεδο εντυπώσεων, όπου το Μέτωπο δε φαίνεται σαν να συγκροτείται από δυνάμεις που έχουν μετωπική υπηκοότητα. Συγχωρήστε μου το νεολογισμό. Ας πω ότι είναι ένας καινούριος όρος. Οχι προσωπικός.

Αυτός ο υπερτονισμός της προσωπικότητας. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί κάποιος να μπαίνει σε ένα μέτωπο να δουλέψει και να ζυγιάζει τις προσωπικότητες. Οι προσωπικότητες πρέπει να ζυγιαστούν στα μέτρα του Μετώπου. Οποιες προσωπικότητες, από όπου και αν προέρχονται. Από οποιοδήποτε κομματικό χώρο. Και να αποκτήσει αυτή η συνεργασία μια συνολική προσωπικότητα προς τα έξω. Και κυρίως, το αίσθημα του πανταχού παρόντος.

Ο Καρατζαφέρης λειτούργησε σε πιο στενό επίπεδο και όχι πανελλαδικά. Είχε την πολυτέλεια να φτιάξει τους δικούς του, επιτρέψτε μου την έκφραση, Ιερολοχίτες. Που είχαν την πολυτέλεια να εκφράζονται προς τα έξω, να δανείζονται τσάτρα-πάτρα από ένα λεξιλόγιο ψιλο-αριστερό, ψιλο-λαϊκίστικο, ψιλο-δημοκρατικό, να κάνει ένα μπουμ και μετά να καθόμαστε εμείς να αναλύουμε αυτό το μπουμ. Στη χώρα που, είτε το θέλουμε είτε όχι, «κακιά σκουριά δεν πιάνει». Σύντροφοι, δεν πιάνει.

Τι πιάνει όμως; Διεκδικητικός χαρακτήρας, είπε η συντρόφισσα η Αλέκα. Και αναρωτιόμουνα, διεκδικητικός χαρακτήρας, εκεί που η συνεργασία πήγε καλά, έχει μια εκπροσώπηση, ακόμη και εκεί που δεν πήγε πολύ καλά, που πήγε λιγότερο καλά από τα αναμενόμενα. Αλλά απέναντι σε διλήμματα, εκεί που πήγε καλά, εκεί που κέρδισε τους δήμους, εκεί δε θέλει ενίσχυση ο διεκδικητικός χαρακτήρας; Τεράστια κατά την άποψή μου. Θέλει διεκδικητικό χαρακτήρα απέναντι στην κεντρική εξουσία.

Τι θα κάνει ο δήμαρχος που βγήκε από μια συνεργασία, σε μια οποιαδήποτε πόλη, όταν θα έρθει η ώρα των εταιριών και των διορισμών, των ρουσφετιών; Πώς θα απαντήσει; Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε. Και κυρίως να απαντήσουμε σκληρά και μετωπικά και συγκρουσιακά, πρέπει να είμαστε σε θέση και να τον στηρίξουμε. Να τον στηρίξουμε εντελώς. Δεν ξέρω, αλλά εγώ φαντάζομαι, ότι δεν μπορούμε να συνεργαστούμε με προοπτική, μη απαντώντας σε πολύ μεγάλα ζητήματα.

Καλή «παγκοσμιοποίηση». Υπάρχει καλή «παγκοσμιοποίηση»; Η «παγκοσμιοποίηση» είναι καραμέλα, που φτιάχτηκε για να αντιπαλέψει το διεθνισμό, όπως τον βλέπει η Αριστερά, με όρους Αριστεράς, για να παγιδέψει κόσμο. Μπορεί να υπάρχει καλό ΝΑΤΟ; Λίγο καλό, λίγο καλύτερο, λίγο έτσι; Πρέπει να είναι κάποιος πολύ σαφής, πολύ μετωπικός, απέναντι στις κεντρικές επιλογές. Και άμα είναι λίγο μεγαλύτερα, θα είναι λίγο καλύτερα;

Κυπριακό έρχεται, είναι μπροστά μας. Αυτή η ανοχή σε ιδιοτυπίες πρέπει να ξεπεραστεί. Γι' αυτό χρησιμοποίησα τον όρο μετωπική υπηκοότητα. Είναι αδόκιμος, αλλά δεν ξέρω πώς αλλιώς να το πω. Αλλά πρέπει να είμαστε πανταχού παρόντες, ειδικά στη διετία που έρχεται, ενόψει Ολυμπιάδας. Οπου θα χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα, μπορεί να παρουσιάζεται το άσπρο μαύρο, να παίζεται ένα παιχνίδι εντυπώσεων και να δίνεται η εντύπωση ότι δεν τα βρίσκουν γιατί δεν εμφανίζονται ενιαία προς τα έξω. Πότε γιατί συγκρούονται οι προσωπικότητες, πότε γιατί συγκρούονται σε επιμέρους θέματα.

Εχουμε βρει τα πέντε που συμφωνούμε; Εγώ λέω, πως μπορούμε να τα βρούμε. Χρειαζόμαστε ένα κέντρο αναφοράς; Να το φτιάξουμε! Χρειαζόμαστε συχνότερες συναντήσεις; Να τις κάνουμε! Αλλά από τα κάτω. Από τα κάτω. Στη συνοικία. Στο δήμο. Στο Μαραθώνα. Στο ζήτημα του εθελοντισμού. Εγώ θυμάμαι τον πρωθυπουργό, να δηλώνει την επομένη της ανάληψης, δεν πέρασε πολύς καιρός από την ανάληψη της Ολυμπιάδας, να δηλώνει ότι η Ελλάδα πρέπει να φτιάξει το δικό της Μπουίγκ. Να έχει το δικό της μεγαλοεργολάβο, μεγαλοεπιχειρηματία, στον οποίο θα υποκλίνεται όλη η χώρα. Αυτή είναι η πολιτική τους. Δε διαφέρει σε κάτι άλλο.

Γι' αυτό και φάνηκε το αποτέλεσμα αυτό στις εκλογές. Μοιάζει όλη η κοινωνία να πήγε λίγο πιο δεξιά. Πήγε λίγο πιο δεξιά, ή μήπως γραπώνεται από δεξιές προτάσεις, λαϊκίστικου χαρακτήρα, για να ξεπεράσει τα καθημερινά της προβλήματα, και που - κατά την άποψή μου - οφείλουμε εμείς, μετωπικά, το ΠΑΜΕ είναι ίσως το θετικότερο και λαμπρότερο παράδειγμα που έχουμε. Συγκροτήθηκε αποτελεσματικά, σε πάρα πολύ μικρό χώρο και είχε πολύ μεγαλύτερη απήχηση και διείσδυση σε χώρους που μέχρι πρότινος φαίνονταν σκληροπυρηνικά δύσκολοι να αποδεχτούν τη μορφή του ΠΑΜΕ.

Το φιλειρηνικό κίνημα, το ίδιο. Δεν είναι ίδια η συγκυρία με το '99. Οπου το αντιπολεμικό κλίμα ήταν πολύ έντονο, πάρα πολύ έντονο, η γειτνίαση με τον πόλεμο έκανε πολύ περισσότερο κόσμο να στρατεύεται στην υπόθεση της ειρήνης. Ενώ τώρα υπάρχει ενδεχόμενο σε μια μεγάλη μερίδα κόσμου που κατέβηκε στα πεζοδρόμια το '99, η πολυτέλεια να αποτραβηχτούν, λόγω απόστασης. Και λόγω αυτής της επίμονης, επικοινωνιακής, χυδαίας εκστρατείας, η οποία τώρα θα γίνει και ασφυκτική: Στην παρακολούθηση, στην εξόντωση και στον εκβιασμό. Τα συνθηματάκια της κ. Μπακογιάννη, για περισσότερη ασφάλεια και τον αστυνομικό της γειτονιάς να εξασφαλίζει τον ήσυχο ύπνο στους πολίτες, δεν παραπέμπουν παρά σε μια πολιτική παροχής συστημάτων συναγερμού. Από τα οποία, πάλι κάποιος θα πλουτίσει.

Λοιπόν, βλέπω την υπόθεση της συνεργασίας σαν υπόθεση συνεχούς ζύμωσης. Αλλά με προσυμφωνημένη την παρουσία μας, όπου συνεργαζόμαστε, διεκδικητικά, σε κάθε μεγάλο θέμα που προκύπτει. Δεν μπορούμε να μιλάμε για την «παγκοσμιοποίηση» και την «παγκοσμιοποίηση» να μη την προσαρμόζουμε στη γειτονιά. Δεν μπορούμε να στεκόμαστε στον αντιαμερικανισμό. Δεν είναι συναισθηματική υπόθεση ο αντιΠΑΣΟΚισμός. Ούτε συναισθηματική υπόθεση ή ηθική υπόθεση είναι ο αντιΣΥΝασπιστισμός. Είναι πολιτική θέση. Οφείλουμε να διαφωνούμε με την προοπτική του ΣΥΝ να συνεργαστεί, διαχειριζόμενο, τη σοσιαλδημοκρατική κεντροαριστερή εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού. Είμαστε κόντρα στο ΠΑΣΟΚ, γιατί το ΠΑΣΟΚ έχει προσχωρήσει σε μια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική. Δεν είναι ζήτημα συναισθηματισμών.

Και όταν γίνεται αυτοκριτική, δεν μπορεί να γίνεται μόνον προς τα μέσα. Μόνον προς τα εμάς. Πρέπει να γίνεται και προς τα έξω. Ωστε να είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε σε εντυπώσεις, που ενδεχομένως δημιουργούνται και από δικά μας λάθη. Οπου αυτά γίνονται. Η κατάκτηση μιας μετωπικής πεποίθησης - εμένα μου θυμίζει το «τσουνάμι». Το τσουνάμι είναι ένα πολύ μεγάλο κύμα που έτσι και χτυπήσει ακτή δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Και νομίζω ότι έτσι μόνον μπορεί να αντιμετωπιστεί ο, κυριολεκτικά στις τελευταίες του κραυγές και σε ένα σάπισμα που έχει υποστεί, καπιταλισμός, όσο και αν χρησιμοποιεί την «παγκοσμιοποίηση» και τις εκφάνσεις του και την αντιτρομοκρατική εκστρατεία. Αυτά είναι δείγματα πανικού. Είναι δείγματα κατάρρευσης.

Αλλά πριν από το τσουνάμι, από αυτό το κύμα που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, συνεπάγεται ηφαιστειακή έκρηξη και κατολίσθηση. Και εκεί είναι τα δύσκολα. Ριζοσπαστικά πρέπει να φαίνεται κανένας προς τα έξω, εκτός από το να είναι. Και όχι μόνο λεκτικά. Αποδείχτηκε ότι όπου παλέψαμε πολύ ουσιαστικά και σε βάθος, με προγραμματισμό και πρόβλεψη, για τα γεγονότα που έρχονται και μας βρήκε έτοιμους, ήταν εντυπωσιακά τα αποτελέσματα. Το ότι δεν εκφράστηκαν στις εκλογές, υπάρχουν, ίσως και πολλές ερμηνείες. Ηταν κοντό το διάστημα του τρόπου με τον οποίο συμπτύχθηκαν και αποσυμπτύχθηκαν. Ηταν εν πολλοίς αντιφατικό. Γιατί δεν εμφανιζόταν ουσιαστικά η συνεργασία εκεί που παιζόταν η μάχη των εντυπώσεων από τους άλλους, ενώ εμείς παλεύαμε για ζητήματα ουσίας σε άλλους χώρους.

Δε νομίζω ότι έχει κανένας να απολογηθεί για τα αποτελέσματα των εκλογών. Και θα χρειαστεί πάρα πολύ μαθηματική και πολιτική δουλιά για να καταλήξουν τα κόμματα ή ακόμη και μεμονωμένοι μελετητές, στο τι συνεπάγεται αυτή η μορφή. Αλλά η Τοπική Αυτοδιοίκηση τώρα, εάν την αφήσουμε, είτε εκεί που κερδίσαμε δήμους και νομαρχίες, είτε εκεί που δεν κερδίσαμε και δεν πήγαμε πολύ καλά, είτε εκεί που χάσαμε για μία, δύο, πενήντα, εκατό ψήφους, εκεί είναι που πρέπει να είμαστε μπροστά και να μην αφήσουμε η ΤΑ να γίνει αναγκαστικά ενσαρκωτής και εκφραστής για να λέμε μετά και με βούλα στις επόμενες όποιες εκλογές, ότι όλη η κοινωνία σπρώχνεται προς τα δεξιά, γίνεται πιο συντηρητική, γίνεται πιο ανασφαλής. Θα αρχίσουν να ξεφυτρώνουν πατερούληδες. Και πατερούληδες επιπέδου γγ ΠΑΣΟΚ. Οι οποίοι θα προτείνουν ρεαλιστικές και αποτελεσματικές λύσεις, με προσχήματα συνεργασίας, από ψίχουλα που περισσεύουν από τη διαχείριση της πολιτικής, που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.

Θεωρώ ότι η συνεργασία πρέπει να γίνει σε πολιτική βάση. Οπου έγινε σε πολιτική βάση, αν τις μελετήσει κανένας πολύ καλά τις εκλογές, είχε θεαματικά αποτελέσματα. Και εκεί είναι που και οι αντίπαλοι είναι με την πλάτη στον τοίχο. Γιατί είναι άλλο πράγμα να εκλέγεις έναν νομάρχη που εμφανίζεται ως κάρτα ροζ στον Εβρο και από κάτω ανακαλύπτεις ότι ο νομάρχης δεν έχει ούτε ένα νομαρχιακό σύμβουλο από τον κομματικό του χώρο. Ούτε έναν. Και γίνεται απλός διεκπεραιωτής και «αντιμετωπιστής» των ζητημάτων. Και βεβαίως, μία πολύ ουσιαστική πάλη για το ξεπέρασμα του φιμώματος στα ΜΜΕ.

Στα ΜΜΕ, για να καταλάβετε τι μας περιμένει, όπου υπάρχουν τρόποι να τους υποχρεώσουμε αν το Μέτωπο είναι παρόν παντού, θα υποχρεωθούν. Αλλιώς, θα το πω με πολύ μεγάλη πίκρα, επειδή είναι συνάδελφος, επιτρέψτε μου να το πω: Θυμηθείτε πόσες προεκλογικές εμφανίσεις επιδαψίλευσαν τα ΜΜΕ, προεκλογικά, στον Δημαρά και πόσες την επομένη των εκλογών. Δε χρησιμοποιώ τυχαία τον Δημαρά. Το χρησιμοποιώ γιατί είναι συνάδελφος, γιατί είχε ένα αξιοπρεπές προσωπικό αποτέλεσμα, το οποίο τώρα θέλουν να αποδείξουν διά των μέσων, ότι δεν ήταν ούτε προσωπικό. Οτι ήταν δανεικό. Το ίδιο συνέβη και με άλλους ανθρώπους. Είναι τόσο χαρακτηριστικό αυτό, ή, αν θέλετε, τόσο εμετικά προδιαγράφει τι θα συμβεί, ώστε το μόνο πράγμα που απομένει είναι το πεζοδρόμιο.

Και νομίζω ότι το πρώτο πράγμα που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μπροστά μας, να το πω έτσι με πολλή συναίσθηση του τι λέγω, είναι η πορεία του Πολυτεχνείου τις μέρες που θα γίνει, το πώς θα γίνει, πού θα καταλήξει και τι συνθήματα θα φωνάξει. Εχουμε πολλά πράγματα να πάρουμε πάνω μας υπό την προϋπόθεση ότι είμαστε παρόντες. Και έχω την εντύπωση ότι ο ψυχολογικός, συναισθηματικός και ηθικός διάλογος στον οποίο μας υποχρεώνουν να συμμετέχουμε, αφαιρεί ολοένα και περισσότερο την πολιτική από το διάλογο στην κοινωνία και την πολιτική από την πρόθεση. Οταν αφαιρείται ο πολιτικός λόγος, τότε η Αριστερά μπαίνει σε ένα κρεβάτι όπου κάποιο κεφάλι, χ ψ συμφερόντων, της κάνει την ψυχανάλυση. Είπαμε με ψυχαναλυτικούς όρους, να μην το παίξουμε το παιχνίδι. Ας το παίξουμε με δράση. Εχω την εντύπωση ότι τη δράση είναι αυτή που φοβούνται, γι' αυτό και χρησιμοποιούν ψυχολογικά τρικ για να μας διαλύσουνε. Αν τα υπερβούμε εμείς αυτά, τότε το Μέτωπο θα καταλήξει υπέρ μας. Σας ευχαριστώ.