Μακριά απ' τα φώτα της δημοσιότητας συνεχίζονται οι εργασίες της Διακυβερνητικής Διάσκεψης για τις λεγόμενες «θεσμικές μεταρρυθμίσεις» στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκονται οι αλλαγές στον τρόπο λήψης αποφάσεων. Συγκεκριμένα συζητείται ο επανακαθορισμός του αριθμού των κοινοτικών επιτρόπων, η επαναστάθμιση των ψήφων των κρατών- μελών στο Συμβούλιο, η κατάργηση του «βέτο», η επέκταση της αρχής της ειδικής πλειοψηφίας και η «ενισχυμένη συνεργασία» (δηλαδή η δυνατότητα ορισμένων κρατών-μελών να συνεργάζονται σε θέματα χωρίς να δεσμεύονται από τη στάση των υπολοίπων).

Σε «τεχνικό» επίπεδο η Διακυβερνητική Διάσκεψη οδηγεί στην αύξηση των δικαιωμάτων των μεγάλων από άποψη πληθυσμού και οικονομικά ισχυρότερων κρατών-μελών και στην αντίστοιχη μείωση των δικαιωμάτων των μικρών στη λήψη των αποφάσεων. Σε πολιτικό επίπεδο σηματοδοτεί την προσπάθεια των πολυεθνικών επιχειρήσεων, των μεγάλων τραπεζών, του μεγάλου κεφαλαίου για τη δημιουργία αποτελεσματικότερων και ενισχυμένων μηχανισμών όπου θα συμφύεται η οικονομική και η πολιτική τους ισχύς.

Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών έχουν καταθέσει με υπομνήματα τις θέσεις τους, ενώ οι συζητήσεις διεξάγονται στη βάση των προτάσεων της «επιτροπής των σοφών» και της εισήγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Ρ. Πρόντι. Οι εργασίες της Διακυβερνητικής Διάσκεψης θα ολοκληρωθούν το Δεκέμβρη του 2000, όπως ορίστηκε από τη Σύνοδο του Ελσίνκι.

Οσον αφορά στον αριθμό των κοινοτικών επιτρόπων προωθούνται προτάσεις για τη μείωσή τους και την κατάργηση της αντιπροσώπευσης όλων των κρατών-μελών. Οι προτάσεις αυτές στηρίζονται στο ότι μετά τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αν ισχύσει η σημερινή αντιπροσώπευση των κρατών-μελών στα κοινοτικά όργανα, θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα της Επιτροπής. Αν για τη συγκρότηση της Κομισιόν ληφθεί υπόψη το πληθυσμιακό μέγεθος, τότε σ' αυτήν θα συμμετέχουν επίτροποι μόνον από τις μεγάλες χώρες-μέλη και θα αποκλειστούν οι μικρότερες. Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα χάσει το δικαίωμα αντιπροσώπευσης και θα βρεθεί έξω από ένα σημαντικό κέντρο λήψης αποφάσεων.

Σχετικά με τον αριθμό των κοινοτικών επιτρόπων διατυπώνεται ως εναλλακτική η πρόταση για τη δημιουργία μιας Επιτροπής «δύο ταχυτήτων», όπου οι λίγοι θα έχουν αρμοδιότητες και συγκεκριμένους τομείς ευθύνης, ενώ οι πολλοί θα είναι «άνευ χαρτοφυλακίου». Επί της ουσίας, οι δεύτεροι θα είναι οι κλητήρες των πρώτων.

Με την πρόταση για επαναστάθμιση των ψήφων των κρατών-μελών στο Συμβούλιο τίθεται το θέμα του τρόπου λήψης των αποφάσεων και των δικαιωμάτων των κρατών-μελών. Συγκεκριμένα, προτείνεται για τη λήψη της απόφασης να συνυπολογίζεται το πληθυσμιακό μέγεθος κάθε κράτους. Ετσι, οι μεγάλες, σε πληθυσμό, χώρες θα αυξήσουν το δικαίωμά τους στη διαμόρφωση των αποφάσεων, ενώ αντιστοίχως θα μειωθεί το δικαίωμα των μικρότερων. Υπολογίζοντας τα σημερινά πληθυσμιακά μεγέθη τότε οι Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία με την προσθήκη και της Ισπανίας θα μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό των υπολοίπων δέκα ή έντεκα χωρών.

Η επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας και σε μια σειρά θεμάτων, για τα οποία μέχρι σήμερα απαιτείται ομοφωνία, αφ' ενός ενισχύει τη θέση των «μεγάλων», αφ' ετέρου αφαιρεί από τους «μικρούς» το δικαίωμα να αποτρέπουν μια απόφαση που θίγει πιθανώς τα εθνικά τους συμφέροντα. Στην περίπτωση αυτή θα καταργηθεί το «βέτο» και για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και για θέματα αμυντικής πολιτικής.

Τέλος, όσον αφορά στην «ενισχυμένη συνεργασία», οι προωθούμενες προτάσεις δίνουν τη δυνατότητα σε μια ομάδα κρατών-μελών να συνεργάζονται για ορισμένα θέματα χωρίς να δεσμεύονται από τους υπόλοιπους.

Την περασμένη βδομάδα ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας Ζισκάρ Ντ' Εστέν και ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Σμιτ με κοινό άρθρο τους στη γαλλική εφημερίδα «Φιγκαρό» διατυπώνουν μια προωθημένη πρόταση. Οι δυο πολιτικοί προτείνουν τη συγκρότηση μιας «ομοσπονδιακής ομάδας» στο κέντρο του οικοδομήματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια «κυβέρνηση» της ΕΕ. Φυσικά σ' αυτή την «ομάδα» θα συμμετέχουν μόνο οι ιθύνουσες δυνάμεις.