Η αποφυγή κρίσης στις ευρωτουρκικές σχέσεις είναι ο βασικός στόχος των διπλωματικών διαβουλεύσεων που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη σε όλα τα επίπεδα ενόψει της δημοσιοποίησης της έκθεσης της Κομισιόν στις 8 του μήνα.

Η φινλανδική προεδρία, που έχει αναλάβει για λογαριασμό των ΗΠΑ και της ΕΕ να διατυπώσει μια «συμβιβαστική φόρμουλα», στην πραγματικότητα εργάζεται πυρετωδώς για να διευκολύνει την πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ παρόλο που δε συμμορφώνεται στις υποχρεώσεις της για την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται και το ενδεχόμενο για συνάντηση Κυπριακής Δημοκρατίας - Τουρκίας στο Ελσίνκι την ερχόμενη Κυριακή.

Η φινλανδική προεδρία λαμβάνει υπόψη της την «έκθεση προόδου» που θα παρουσιάσει η Κομισιόν στις 8 του Νοέμβρη. Ομως, από τα τμήματα της έκθεσης που έγιναν γνωστά προκύπτει σαφώς ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διαπιστώνει απλά πως η Τουρκία δε συμμορφώθηκε αλλά θα αποφύγει να προτείνει οποιεσδήποτε κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, όπως «πάγωμα» ή αναβολή των διαπραγματεύσεων. Τις θέσεις αυτές συμμερίζεται και η ελληνική κυβέρνηση, που κινείται με γνώμονα ότι «σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να διαταραχτεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας».

Στη Λευκωσία επί δύο ώρες ο απεσταλμένος της φινλανδικής προεδρίας, Κάρε Χάλονεν, και ο διπλωματικός σύμβουλος του Προέδρου Παπαδόπουλου, πρέσβης Τάσος Τζιωνής, συζητούσαν για τη φινλανδική πρωτοβουλία σχετικά με την αποφυγή κρίσης στις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Σε δηλώσεις μετά τη συνάντηση, ο πρέσβης της Φινλανδίας στην Κύπρο, Ρίστο Πίπονεν, ανέφερε ότι οι προτάσεις της χώρας του προχωρούν βήμα προς βήμα και ότι, αν κριθεί αναγκαίο, αυτές θα προχωρήσουν και σε πολιτικό επίπεδο. Απέφυγε ωστόσο να απαντήσει σε ερώτηση κατά πόσο θα πραγματοποιηθεί συνάντηση επί φινλανδικού εδάφους, λέγοντας ότι προς το παρόν γίνονται βολιδοσκοπήσεις. Σε ερώτηση πότε θα δοθεί η επίσημη πρόταση της φινλανδικής προεδρίας, ο Ρ. Πίπονεν είπε ότι αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο θα κριθεί σκόπιμο οι επαφές να προχωρήσουν σε άλλο επίπεδο.

Πρόσθεσε ότι σε αυτή τη φάση, κύρια προσπάθεια είναι τα δύο μέρη να έρθουν σε σημείο εξεύρεσης συμβιβασμού βάσει των φινλανδικών προτάσεων. Ο Ρ. Πίπονεν επιβεβαίωσε τις πληροφορίες ότι ο Κ. Χάλονεν είχε επαφές και με τον σύμβουλο του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, Ρασίτ Περτέφ.

Νωρίτερα ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών, Γ. Λιλλήκας, διέψευσε κατηγορηματικά πληροφορίες ότι η φινλανδική προεδρία συγκάλεσε τετραμερή συνάντηση για συζήτηση των προτάσεών της σχετικά με το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών σε κυπριακά πλοία και το απευθείας εμπόριο. Ο Γ. Λιλλήκας είπε ότι η πρόταση για τετραμερή συνάντηση έγινε από άλλες χώρες, αλλά απέφυγε να αποκαλύψει ποιες, λέγοντας ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία». Ο Γ. Λιλλήκας είπε ακόμη ότι δεν έχει σταλεί πρόσκληση στην Ελλάδα, ούτε και υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο. Αυτό επιβεβαίωσε αργότερα στην Αθήνα και ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, Ε. Αντώναρος.

Ο Κύπριος ΥΠΕΞ είπε επίσης ότι τα ζητήματα που βρίσκονται στις φινλανδικές ιδέες αφορούν στην Κυπριακή Δημοκρατία, στην Τουρκία, στα Ηνωμένα Εθνη και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εξήγησε ότι το ζήτημα του ανοίγματος του κατεχόμενου λιμανιού της Αμμοχώστου αφορά αποκλειστικά και μόνο στην Κυπριακή Δημοκρατία και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ το θέμα της επιστροφής των κατοίκων της πόλης αφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία, στην Τουρκία και στα Ηνωμένα Εθνη. Αλλες υποχρεώσεις της Τουρκίας έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφορούν μόνο στην Τουρκία και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είπε ο Γ. Λιλλήκας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επικρίνει την Τουρκία για τις «επιδόσεις» της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την άρνηση ελλιμενισμού πλοίων που προέρχονται από την Κύπρο, στην έκθεση προόδου των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα στις 8 του Νοέμβρη, σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ωστόσο, η έκθεση, η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα από τον αρμόδιο επίτροπο για τη διεύρυνση, Ολι Ρεν, θα αναφέρει ότι η Αγκυρα έχει περιθώριο μέχρι το τέλος του έτους για να επιτρέψει τον ελλιμενισμό των πλοίων που προέρχονται από την Κύπρο και δε θα προτείνει οποιαδήποτε διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας, πρόσθεσαν οι ίδιες πηγές.

«Η οξύτερη κριτική που θα ασκηθεί θα αφορά στην ελευθερία του λόγου και στη συνέχιση των διώξεων των συγγραφέων για "προσβολή του τουρκισμού", κατ' εφαρμογήν του άρθρου 301 του ποινικού κώδικα», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος που γνωρίζει το περιεχόμενο της έκθεσης. Στην έκθεση θα επαινείται η Τουρκία για την εφαρμογή των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, που κατέστησαν την τουρκική οικονομία μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες.

Καθαρά διαπιστωτικού χαρακτήρα είναι οι αναφορές της έκθεσης για το Κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά.

Σύμφωνα με το τελευταίο σχέδιο κειμένου που επικαλείται το ΑΠΕ, στις αναφορές για την Κύπρο - οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στο ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης (78 σελίδων) που αναφέρεται στα «περιφερειακά ζητήματα και τις διεθνείς υποχρεώσεις» της Τουρκίας - καταγράφεται η άρνηση της Τουρκίας να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της σχετικά με το πρωτόκολλο της τελωνειακής ένωσης και επισημαίνεται ότι η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί στοιχείο της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, όμως, γίνεται αναφορά στις δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει το πρωτόκολλο τελωνειακής ένταξης «όσο συνεχίζεται η απομόνωση της τουρκοκυπριακής κοινότητας», καθώς και στο γνωστό «σχέδιο δράσης» που παρουσίασε ο Α. Γκιουλ τον περασμένο Γενάρη για το Κυπριακό. Αναφορικά με τα Ελληνοτουρκικά η εικόνα είναι ειδυλλιακή, χωρίς καμία αναφορά στις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, το casus belli (κάζους μπέλι - «αιτία πολέμου») ή τις προκλήσεις στη Θράκη...

Στην «αποχαιρετιστήρια» συνέντευξή του, ο απεσταλμένος της ΕΕ στην Τουρκία, Χάνσγιεργκ Κρέτσμερ, εξαπέλυσε αρκετές φραστικές βολές προς τους πασάδες, όπως αποκαλούνται από τον τουρκικό Τύπο οι στρατηγοί. Ο Ευρωπαίος απεσταλμένος μίλησε για δυναμική επάνοδο του στρατού στην πολιτική ζωή, τόνισε ότι ο τρόπος σκέψης των στρατιωτικών δεν έχει αλλάξει και υπογράμμισε πως οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις με στόχο τον περιορισμό τους αποτυγχάνουν. Ο Κρέτσμερ, ολοκληρώνοντας την 4ετή θητεία του και πριν αναχωρήσει από την Αγκυρα για την Καμπούλ, είπε ότι οι στρατηγοί «συνεχίζουν να θεωρούν τους εαυτούς τους υπερασπιστές της συνταγματικής τάξης», δηλαδή του «κοσμικού καθεστώτος» της Τουρκίας, και έκανε λόγο για «θεμελιώδες ζήτημα» για την τουρκική δημοκρατία (που λέει ο λόγος). Ο διπλωμάτης αποκάλυψε μάλιστα ότι ουδέποτε κατάφερε να έχει μια κατ' ιδίαν συνάντηση με τον Α/ΓΕΕΘΑ, Χιλμί Οζγκιόκ, στη διάρκεια της θητείας του (που συνέπεσε χρονικά με τη δική του) και ότι «δεν έλαβε ποτέ απάντηση» στις επανειλημμένες εκκλήσεις του γι' αυτό.