Ομως η τραγωδία ξαναπαίχτηκε, όσο θυμόμαστε από τη 10ετία του '60, με τους ίδιους σχεδόν ή παρόμοιους υποκριτές και το αναλογούν ακροατήριο. Ο μακαρίτης ο Λ. Ακρίτας ήθελε "σκληρό λύκειο" (γιατί άραγε;), ο άλλος μακαρίτης ο Ε. Παπανούτσος μάς μεταφύτευσε το γαλλικό baccalaureat, μια και δεν μπορούσε να κάμει τίποτε άλλο. Ηξερε βέβαια ο άνθρωπος τι έπρεπε να κάμει. Και δεν είναι πως λεφτά δεν του έδιναν (είναι αλήθεια και αυτό!) και χωρίς λεφτά τίποτα δε γίνεται. "Δει δη χρημάτων και άνευ αυτών ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων".

Πιθανόν να νομίζουν πως η σάλτσα δεν έδεσε, γιατί δεν ήταν σωστές οι αναλογίες. Οι μάγειροι όμως από το ίδιο μαγειρείο βγήκαν. Και για να μη μακρηγορούμε σε μια κριτική που, όσο και αν είναι σωστή, είναι ανίσχυρη, όταν έχεις δική σου Βουλή, κρατάς τη Μεγάλη του κράτους σφραγίδα, δηλαδή έχεις εξουσία, νομοθετείς και δημιουργείς δίκαιο και το εφαρμόζεις. Εμείς όμως είμαστε κάθετα αντίθετοι. Θεωρούμε το Νομοσχέδιο "εκσυγχρονιστικό", δηλαδή ψευδεπίγραφο και απατηλό, που δεν έχει ούτε καν την ομορφιά του ρετρό. Αυτό το τελευταίο έχει μέσα του και τη νοσταλγία του χαμένου παραδείσου. Αμ εδώ, από την αθλιότητα, τι έχεις να νοσταλγήσεις;

Και μη νομίσετε ότι ο Χριστός γεννήθηκε για τους Νεοδημοκράτες από τότε που ο Καραμανλής εγκατέλειψε το Παρίσι και επέστρεψε στην Αθήνα για να αποκαταστήσει τη δημοκρατία ή τον Οκτώβρη του 1981, όταν το ΠΑΣΟΚ κατέλαβε την εξουσία για να μας σώσει από τη δεξιά. Η Ελλάδα και η εκπαίδευσή της υπήρχε και πριν από σας και υπάρχει και με σας θα υπάρχει, με τον τρόπο που θα την αφήσετε να υπάρχει και μετά από σας. Μόνο που το ραντεβού με την ιστορία έχει στιγμή λήξεως. Εκτός βέβαια και αν σκοπεύεται να αφήσετε την εκπαίδευση εκεί που βρίσκεται σήμερα. Ετσι, μπράβο, τότε καταλαβαίνουμε και δικαιολογούνται και όλα τα νομοσχέδια που περνάτε από τη Βουλή και τους βάζετε τη Μεγάλη σφραγίδα του κράτους.

Ομως είναι καιρός να αφήσουμε στην άκρη τις δικολαβίες και να πούμε την αλήθεια ολόκληρη. Πρέπει να απαντήσετε σε κάποια κρίσιμα ερωτήματα:

1. Θα χτίσετε σχολεία να μπορούν τα παιδιά να φοιτούν κάτω από όρους ανθρώπινους, το πρωί, να σταματήσει η αθλιότητα της βάρδιας και η υποβάθμιση των συνθηκών της σχολικής ζωής;

2. Στη θέση των εποχιακών επί συμβάσει εργατών, όπως καταντήσατε τους έκτακτους εκπαιδευτικούς, θα διορίσετε μόνιμο διδακτικό προσωπικό και θα αναπτύξετε τις οργανικές θέσεις του προσωπικού σύμφωνα με τις ανάγκες του σχολείου; Βέβαια, δεν αγνοούμε τη βαθύτερη επιθυμία σας να στείλετε τους εκπαιδευτικούς στο νομάρχη, που θα τους προσλαμβάνει, θα τους απολύει και γενικά θα τους τακτοποιεί. Και θα απαλλαγείτε έτσι και εσείς από την επετηρίδα και θα διευκολύνετε τα κομματικά σας ρουσφέτια. Σκεφθήκατε άραγε τι θα γινόταν αν κάνατε το ίδιο για τους στρατιωτικούς (να τους προσλαμβάνει επί συμβάσει έργου ο νομάρχης), τι στρατό θα είχαμε, ή τους δικαστικούς να τους προσλαμβάνει επίσης ο νομάρχης; Αυτοί εξαιρέθηκαν. Και λέτε να έχει μικρότερη σημασία ο δάσκαλος ή ο γιατρός από το στρατιωτικό ή το δικαστή;

Πάντως χωρίς δασκάλου εκπαίδευση και προπαντός αγωγή, δε γίνεται. Και αφήστε τα όνειρα για τις διδακτικές μηχανές για το απώτερο μέλλον και για την κοινωνία των ρομπότ που οραματίζεστε, που θα απαλλάξουν τους επιχειρηματίες, τις πολυεθνικές και τα μονοπώλια από την όχληση των μισθών. Χρειάζονται δάσκαλοι εκπαιδευμένοι και συνεχώς ανανεούμενοι φορείς του πολιτιστικού έργου και της παιδείας.

3. Η εκπαίδευση, για να λειτουργήσει, χρειάζεται πρόγραμμα. Και τα προγράμματα της εκπαίδευσης, με όλες τις επεμβάσεις που έχουν υποστεί κατά καιρούς και περιόδους, μένουν τα ίδια (μην εκπλαγείτε), όπως ήταν πριν από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Προσθήκες γίνανε αρκετές, μαθήματα, κεφάλαια κ. ά. Ομως το πρόγραμμα δεν ξέφυγε από τον εγκεφαλισμό και τη γνωσιοκρατία. Το να ανταλλάξουμε το παλιό με ένα άλλο παρόμοιο ή παραπλήσιο δε λέει πολλά πράγματα. Το κενό της συναισθηματικής και βουλητικής καλλιέργειας, ο παραγκωνισμός της κοινωνικής ζωής του σχολείου κάνουν την εκπαιδευτική μας ζωή να στέκεται στο ένα πόδι σαν τον πελαργό.

Η αναμόρφωση του προγράμματος θέλει όχι μόνο απαλλαγή από τις αντιφάσεις, που συσσωρευτικά έχουν αχρηστεύσει την παιδευτική του αξία, αλλά και ριζική αναδιάταξη και αναδιάρθρωση του γνωστικού περιεχομένου, τη θέση της ιστορικής γνώσης να πάρει η γνώση της αιχμής, που σημαίνει πως και η μεθοδολογία πρέπει να προσαρμοστεί, ώστε μέσα στην καινούρια γνώση να υπάρχει, δυνάμει, η συνέχεια. Πρέπει να αναπτυχθεί η κοινωνική ζωή στο σχολείο, που σήμερα, με το στραγγάλισμα και την αφυδάτωση των μαθητικών κοινοτήτων, δημιουργείται ένα σοβαρότατο κενό στη διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου.

4. Το σχολείο χρειάζεται βιβλία. Και φυσικά δεν εννοούμε τα 143 βιβλία - μεταφράσεις, για τα οποία σεμνυνόταν ο τότε υπουργός Παιδείας Α. Κακλαμάνης. Ούτε κάποια άλλα παρόμοια παρμένα από την ξένη ή την επιτόπιο αγορά άρπα κόλλα.

"Κακά είναι τα ψέματα", για να πούμε και μια πικρή αλήθεια. Και όλα όσα παραπάνω θεωρήσαμε σαν προαπαιτούμενα να εξασφαλίσετε, μάλλον εκπαίδευση και παιδεία δε θα φτιάχνατε. Γιατί η παιδεία είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των επιμέρους υλικών. Είναι η έκφραση της ποιότητας ζωής που δημιουργεί η κοινωνική απρόσκοπτη εξέλιξη και ανάπτυξη της κοινωνικής ομάδας, που γεννάει η αυτάρκεια και η βεβαιότητα για το μέλλον των ανθρώπων. Η εκπαίδευση θέλει ιδανικά και ενθουσιασμό, κάτι που εσείς φοβάμαι πως δεν μπορείτε να το εξασφαλίσετε. Αλλά τουλάχιστον, εξασφαλίζοντας αυτές τις προϋποθέσεις, θα είχατε τη μαρτυρία του καλού και μετρημένου νοικοκύρη.

Γιώργος Κ. ΜΩΡΑΪΤΗΣ

Μέλος του Τμήματος Παιδείας

της ΚΕ του ΚΚΕ

Οπως η προσωπικότητα του ανθρώπου δεν αναπτύσσεται τμηματικά και περιστασιακά, κατά τον ίδιον τρόπο και η εκπαίδευση, που και αυτή -τηρουμένων των αναλογιών και των διαφορών - είναι η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός λαού, δε στήνεται τμηματικά και ανάλογα με τις περιστάσεις

...άλλος είναι ο σκοπός σας. Να αλώσετε τον εκπαιδευτικό μηχανισμό, να τον επανδρώσετε με τα "δικά σας παιδιά", για να ελέγχετε την κοινωνική ζωή. Να κάμετε δύσκολες τις σπουδές για τα λαϊκά στρώματα "πειθόμενοι τοις Βρυξελλών ρήμασι", που θέλουν να συμπιέσουν το κόστος της παιδείας, να αποσυνδέσουν τις σπουδές με το επάγγελμα και τις επαγγελματικές απαιτήσεις, να εξασφαλίσουν δηλαδή φτηνό εργατικό δυναμικό και μεγάλο κέρδος από την κατεργασία του ανθρώπου